Utku AzENSOY
GeA�en gA?n Gazeteciler Cemiyetinde deAYerli meslek bA?yA?klerim SavaAY KIRATLIOAzLU, ErtA?rk YA�NDEM ve A�cal A�NAY ile sohbet ederken, ilginA� bir konu gA?ndeme geldi. A�cal aAYabey, Mustafa Kemal AtatA?rk ile ilk rA�portajA� yapan ilk yabancA� gazetecinin, Amerika BirleAYik Devletleria��nin PhiladelphiaPublicLedger gazetesi muhabiri Clarence K. Streit olduAYunu, bu konunun genA� gazeteciler ve nesillerce de bilinmeAYe deAYer olduAYuna dikkat A�ekti.
GerA�ekten de, AmerikalA� gazeteci, 1921 yA�lA� baAYA�nda A�stanbula��dan Samsuna��a gemiyle gider, Anadolua��da iki ay geA�irir ve Mustafa Kemal PaAYa baAYta olmak A?zere yeni A?lkeyi kuracak kadrolardan birA�ok kiAYiyle tanA�AYA�p mA?lakatlar yapar. Anadolua��daki gezisinde, TA?rkiye hakkA�nda gerA�ekA�i bilgilere sahip olan gazeteci, Mustafa Kemal PaAYa ile 3 Mart 1921 tarihinde o zaman nA?fusu 25 bin olan Ankaraa��da, gA�rA?AYA?r. PaAYaa��nA�n mA?lakat yapmaktan hoAYlanmadA�AYA�nA�n sA�ylenmesi A?zerine, AmerikalA� gazeteci, 19 soruluk bir liste hazA�rlayA�p Mustafa Kemala��e gA�nderir. Cevaplar dokuz daktilo sayfasA� olarak gelir. ArkasA�ndan da gayri resmi olarak Mustafa Kemala��le buluAYur.
Avrupa gezisine a�?Barbar TA?rklera�? diye baAYlayan Streit, TA?rkiyea��ye gelip Mustafa Kemal ile rA�portajA�nA�n ardA�ndan, Oa��nu a�?TA?rk George Washintona�? olarak tanA�mlayA�p ne kadar etkilendiAYini AYu sA�zlerle dile getirir;
a�?Tarih, Mustafa Kemal PaAYaa��yA�, yeni TA?rk Devletinin kurucusu olarak tanA�yacaktA�r. Onunla konuAYtum ve halkA�nA�n ona neden gA?vendiAYini anladA�m.a�?
Mustafa Kemal PaAYa ile iki saat sA?ren sohbet AmerikalA� gazeteciyi o kadar etkiler ki, Streita��in, bu gA�rA?AYmenin ardA�ndan A�nyargA�larA�nA�n ortadan kalktA�AYA�nA� gazetesine yazdA�AYA� AYu satA�rlardan anlA�yoruz;
a�?Beni, TA?rk konukseverliAYiyle karAYA�ladA�. A�ki saat boyunca, rahatlA�kla FransA�zca konuAYtu. A�ok az insan, beni bu TA?rk Washingtona��unun etkilediAYi gibi etkilemiAYtir. Hangi A?lkede olursa olsun iz bA�rakA�rdA�. Kendine A�abucak gA?ven aAYA�lama yeteneAYi olan nadir insanlardan biri. A�nsanlarA�n onun uAYruna A�lmek isteyeceAYi tipte bir adam. Fiziksel aA�A�dan yakA�AYA�klA�, yapA�lA� bir adam, kA�rk yaAYA�nda. Bir entelektA?elin sahip olabileceAYi yA?kseklikte alnA� var, eylem adamlarA�nA�n aAYA�z ve A�ene yapA�sA�na sahip, yani bir savaAYA�A�. Her yA�nA?yle tam bir centilmen, nazik, kA?ltA?rlA?, ince ve AYA�k giyimliydi. BatA�a��da herhangi bir salonda otururken gA�ze A�arpmayacak kadar AvrupalA� gA�rA?nA?yor. Oa��nu gA�zlA?klA? ve kalpaksA�z gA�rdA?AYA?nA?zde, bir profesA�r izlenimi veriyordu. YaAYam biA�imi ve liderliAYinde, gA�steriAYten, kendini beAYenmiAYlikten eser yoktu.a�?
Clarence K. Streita��A�n Bahcesehir A?niversitesi Yayinlaria�� kitabA�; a�?Bilinmeyen TA?rklera�?i Heath W. LowryyayA�na hazA�rlamA�AY. Lowry, bir editA�rA?n yapacaAYA�nA�n A�ok A�tesine geA�ip, gerekli ve A�ok ilginA� dipnotlarA�yla doksan yA�llA�k kitabA�n iA�ine bir kitap daha eklemiAY.
Bundan tam 97 yA�l A�nce, Mustafa Kemal AtatA?rk ile ilk rA�portajA� yapan ilk yabancA� gazeteci bir AmerikalA� iken, ABDa�� nin son dA�nemde yaptA�klarA�na bir bakA�n!
a�?MA?ttefikimiza�?, a�?stratejik ortaAYA�mA�za�? (!) Amerika BirleAYik Devletleri gA?A�lerinin, 4 Temmuz 2003a�� te Kuzey Irak'A�n SA?leymaniye kentinde askerlerimizin baAYA�na A�uval geA�irme olayA� ile baAYlayan Ankara-Washington arasA�ndaki A�atlak, bugA?n PYD, Afrin, MembiA�, A�zelinde; a�?Suriye sA�nA�r gA?venliAYimiz/ulusal egemenliAYimiza�? konularA�nda ciddi ihtilaf dA?zeyine yA?kselip, a�?ulusal A�A�karlarA�mA�zA�/kA�rmA�zA� A�izgilerimizia�? tehdit eder bir hale gelmiAYtir. Yine ABDa��den sA�z etmiAYken, a�?ABDa�� nin Lozana��A� kabul edip etmediAYia�? konusuna da birkaA� cA?mle ayA�rmakta yarar var. Zira Lozan konusu da son yA�llarda kamuoyunda a�?enine boyuna tartA�AYA�lmasA�a�? iA�in sA�klA�kla A�sA�tA�lA�p gA?ndeme getiriliyor.
A�ncelikle Lozan BarA�AY KonferansA�a��na katA�lan Amerika BirleAYik Devletleria��nin oradasadece a�?gA�zlemci statA?sA?ndea�? bulunduAYunun altA�nA� A�izelim. Lozan gibi kapsamlA� antlaAYmalarda a�?gA�zlemcia�? A?lke statA?sA?ndeki ABD, taraf olmadA�AYA� iA�in anlaAYmayA� imzalama gibi yA?kA?mlA?lA?AYA?nA?n bulunmadA�AYA�nA� belirtmek lazA�m. A�te yandan konferansA�n hemen ardA�ndan 6 AAYustos 1921 tarihinde TA?rk ve Amerikan yetkililerinin Lozana��da imzaladA�AYA� a�?Dostluk ve Ticaret AntlaAYmasA�a�?, ABD Senatosua��ndaki tartA�AYmalarA�n ardA�ndan, Ermeni lobisinin de etkisiyle A?A�te iki A�oAYunluk bulunamayA�nca onaylanmayarak reddedilmiAYtir. Kamuoyunda a�?ABDa��nin Lozana��A� imzalamadA�AYA�a�? olayA� budur. A�mzalanmayan, Lozana��daki ikili TA?rk-Amerikan antlaAYmasA�dA�r.
Clarence K. Streita��A�n Bahcesehir A?niversitesi Yayinlaria�� kitabA�; a�?Bilinmeyen TA?rklera�?i Heath W. LowryyayA�na hazA�rlamA�AY. Lowry, bir editA�rA?n yapacaAYA�nA�n A�ok A�tesine geA�ip, gerekli ve A�ok ilginA� dipnotlarA�yla doksan yA�llA�k kitabA�n iA�ine bir kitap daha eklemiAY.
Bundan tam 97 yA�l A�nce, Mustafa Kemal AtatA?rk ile ilk rA�portajA� yapan ilk yabancA� gazeteci bir AmerikalA� iken, ABDa�� nin son dA�nemde yaptA�klarA�na bir bakA�n!
a�?MA?ttefikimiza�?, a�?stratejik ortaAYA�mA�za�? (!) Amerika BirleAYik Devletleri gA?A�lerinin, 4 Temmuz 2003a�� te Kuzey Irak'A�n SA?leymaniye kentinde askerlerimizin baAYA�na A�uval geA�irme olayA� ile baAYlayan Ankara-Washington arasA�ndaki A�atlak, bugA?n PYD, Afrin, MembiA�, A�zelinde; a�?Suriye sA�nA�r gA?venliAYimiz/ulusal egemenliAYimiza�? konularA�nda ciddi ihtilaf dA?zeyine yA?kselip, a�?ulusal A�A�karlarA�mA�zA�/kA�rmA�zA� A�izgilerimizia�? tehdit eder bir hale gelmiAYtir. Yine ABDa��den sA�z etmiAYken, a�?ABDa�� nin Lozana��A� kabul edip etmediAYia�? konusuna da birkaA� cA?mle ayA�rmakta yarar var. Zira Lozan konusu da son yA�llarda kamuoyunda a�?enine boyuna tartA�AYA�lmasA�a�? iA�in sA�klA�kla A�sA�tA�lA�p gA?ndeme getiriliyor.
A�ncelikle Lozan BarA�AY KonferansA�a��na katA�lan Amerika BirleAYik Devletleria��nin oradasadece a�?gA�zlemci statA?sA?ndea�? bulunduAYunun altA�nA� A�izelim. Lozan gibi kapsamlA� antlaAYmalarda a�?gA�zlemcia�? A?lke statA?sA?ndeki ABD, taraf olmadA�AYA� iA�in anlaAYmayA� imzalama gibi yA?kA?mlA?lA?AYA?nA?n bulunmadA�AYA�nA� belirtmek lazA�m. A�te yandan konferansA�n hemen ardA�ndan 6 AAYustos 1921 tarihinde TA?rk ve Amerikan yetkililerinin Lozana��da imzaladA�AYA� a�?Dostluk ve Ticaret AntlaAYmasA�a�?, ABD Senatosua��ndaki tartA�AYmalarA�n ardA�ndan, Ermeni lobisinin de etkisiyle A?A�te iki A�oAYunluk bulunamayA�nca onaylanmayarak reddedilmiAYtir. Kamuoyunda a�?ABDa��nin Lozana��A� imzalamadA�AYA�a�? olayA� budur. A�mzalanmayan, Lozana��daki ikili TA?rk-Amerikan antlaAYmasA�dA�r.
