ANKARA - HapAYA�rma nA�betleri, burun akA�ntA�sA�, gA�zlerde kA�zaKolon kanserlerinin %50a��den fazlasA�nA�n nedeni olarak gA�sterilen kalA�n baAYA�rsak polipleri, pek A�ok risk faktA�rA?ne baAYlA� olarak ortaya A�A�kabiliyor. Ailesel yatkA�nlA�k, genetik faktA�rler ve ileri yaAY gibi deAYiAYtirilemeyen nedenlerin dA�AYA�nda; yaAYam AYekli deAYiAYiklikleri ile polip oluAYumu A�nlenebiliyor. SaAYlA�klA� beslenme kurallarA�nA�n biri olan liften zengin yiyeceklerin tA?ketimi, Akdeniz diyeti ve birinci derecede akrabalarA�nda polip A�ykA?sA? bulunan kiAYilerin 50 yaAY sonrasA� dA?zenli kolonoskopi yaptA�rmasA� da riski A�nemli oranda azaltA�yor. Memorial Antalya Hastanesi Gastroenteroloji BA�lA?mA?a��nden Prof. Dr. YA�ldA�ran SongA?r, baAYA�rsak poliplerine yol aA�an risk faktA�rleri ve tedaviler hakkA�nda bilgi verdi. A�leri yaAY en A�nemli polip oluAYumu faktA�rA? KalA�n baAYA�rsakta rastlanan polipler iki tA?rlA?dA?r ve genellikle iyi huylu olarak kabul edilmektedir. Biri, a�?adenomatA�za�? adA� verilen bA�rakA�ldA�AYA�nda zaman iA�erisinde kansere dA�nA?AYebilen polipler, diAYeri ise a�?hiperplastik poliplera�? gibi kanserleAYme potansiyeli olmayan ya da A�ok dA?AYA?k olan poliplerdir. DolayA�sA�yla kolonoskopi ile A�zellikle adenomatA�z poliplerin saptanmasA� ve ortadan kaldA�rA�lmasA� gerekir. Polip oluAYumu yaAYa baAYlA� olarak artA�AY gA�stermektedir. 30 - 40 yaAYlarA�ndaki kiAYilerde polip olma ihtimali %10 ila %15 civarA�ndayken, 70 - 80 yaAYA�ndaki kiAYilerde bu oran, %35 ila %40a��lara A�A�kmaktadA�r. Polip riskini bu faktA�rler artA�rA�yor; 1.50 yaAY A?zerinde olmak 2.Ailesinde kolon kanseri hikayesi olmasA� 3.Hareketsiz bir yaAYam tarzA� 4.YaAY iA�eriAYinden zengin beslenme 5.Fazla miktarda et, A�zellikle de iAYlenmiAY et A?rA?nlerinin tA?ketimi 6.Sigara alA�AYkanlA�AYA� 7.Kilo fazlalA�AYA� 8.SA�k ve dA?zenli alkol alA�mA� Kanserin ilk belirtisi polip olabilir Poliplerin boyutlarA� ile kansere olan yatkA�nlA�klarA� arasA�nda da iliAYki bulunmaktadA�r. Genellikle adenomatA�z tipte bir polip ne kadar bA?yA?rse, kanser geliAYme ihtimali o kadar artar. A�rneAYin 2- 3 cma��lik bir polipin 5 mm bir polipe gA�re kansere dA�nme ihtimali daha yA?ksektir. Ama bu durum, kA?A�A?k poliplerin kanserleAYmeyeceAYi anlamA�na gelmemelidir. A�A?nkA? kanser, bazen kendini poliple de gA�sterebilir. Mide baAYA�rsak hareketlerine dikkat! a�?Makattan kan gelmesi a�?KarA�n aAYrA�sA� a�?KarA�nda AYiAYkinlik a�?KansA�zlA�k a�?A�shal a�?Kilo kaybA� a�?DA�AYkA�lama alA�AYkanlA�klarA�nda deAYiAYiklik Makat bA�lgesindeki kanamalar ciddiye alA�nmalA� BaAYA�rsak polipleri herhangi bir belirti vermez fakat A�ok bA?yA?rse karA�n bA�lgesinde bir takA�m rahatsA�zlA�klara neden olabilir. Poliplerin bA?yA?mesi beklenmeden tedavi edilmesi gerekir. Polip, bazen kanama ile de belirti verebilir. A�zellikle dA�AYkA�lama sA�rasA�nda olan kanamalarA�n A�oAYu hemoroit ya da A�atlak denilen anal fissA?r rahatsA�zlA�klarA�na baAYlA�dA�r. Bu nedenle ortaya A�A�kan kanama bu iki hastalA�AYa baAYlanA�r ve polip riski gA�z ardA� edilerek kolonoskopi yaptA�rA�lmaz. Makatta oluAYan her kanama, yalnA�zca anal bA�lge hastalA�klarA� olarak deAYil kolon kanseri aA�A�sA�ndan da deAYerlendirilerek, hastaya kolonoskopi uygulanmalA�dA�r. 35-40 yaAY sonrasA� dA?zenli kolonoskopi 50 yaAY sonrasA� dA�AYkA�da gizli kan saptanan kiAYiler mutlaka kolonoskopi ile deAYerlendirilmelidir. A�AYlem iA�in 50 yaAY bir sA�nA�r olarak belirtilmiAYse de 35-40 yaAYA�nda da AYikayetleri bulunan kiAYilerin de bu iAYlemi yaptA�rmasA� A�nerilir. A�A?nkA? polipler 50 yaAY A�ncesinde de ortaya A�A�kabilir. Kolonoskopi ile erken yaAYlarda yakalanan bir polip, ileri yaAYta hastanA�n yakalanacaAYA� kansere karAYA� koruyucudur. 50 yaAY A�ncesinde rahim ve yumurtalA�k kanseri olan kadA�nlarda kolon polipi olma ihtimali yA?ksektir. Bu hasta gruplarA� iA�in de kolonoskopi taramasA� gereklidir. Polipler erken evrede tamamen tedavi edilebilir Poliplerin iyi ya da kA�tA? huylu olduAYunun belirlenmesi iA�in A�A�karA�lmasA� gerekir. Kolonoskopi ile yapA�lan polipektomi iAYlemi sayesinde poliplerin %90a��A� alA�nabilir ve tedavi de poliplerin sayA�sA�na ve bA?yA?klA?klerine gA�re planlanA�r. Hasta daha sonra doktorunun A�nereceAYi zaman aralA�AYA�nda iAYlemi dA?zenli olarak yaptA�rA�r. A�ok erken evrede fark edilen kA�tA? huylu polipler tamamen ortadan kaldA�rA�labilir. BaAYA�rsak saAYlA�AYA� iA�ina�� 1.Sigara iA�memeye A�zen gA�sterin 2.Hayvansal et ve yaAY tA?ketiminden kaA�A�nA�n 3.Akdeniz diyeti ile beslenin 4.Lif aA�A�sA�ndan zengin gA�dalar tercih ederek baAYA�rsak hareketlerinizi rahatlatA�n 5.Ailede polip A�ykA?sA? varsa rutin kontrollerinizi ihmal etmeyin