Basın örgütlerinin 2020 hedefi: Daha fazla örgütlülük ve özgürlük

Geçen yıl işsizliğin aynı zamanda kayıt dışı ve güvencesiz çalışmayı da beraberinde getirdiğine işaret eden meslek örgütlerinin hedefi; 2020’de gazeteciler arasında örgütlüğün artması ve güvenceli çalışma koşullarının yaygınlaşması…

Özlem Temena - İstanbul-Mesleklerinin en temel ilkesi olan kamuya bilgi sunmak için mücadele eden, kimi zaman tutuklanan kimi zaman ise hayatlarını ortaya koyan gazeteciler, 2019 yılını geride bıraktı. Hem dünyada hem de Türkiye’de 2019 gazeteciler açısından çok parlak bir yıl olmadı. Malta’da, Kuzey İrlanda’da, Afganistan’da gazeteciler öldürüldü, Türkiye’de ise tutuklu gazeteciler sorunu sürüyor, iktidar tarafından çoğu kez hedef gösterilen gazeteciler, sendikalaştıkları için de bir çırpıda işten atılıyor. 2020’ye girdiğimiz günlerde Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bağlı Türkiye Basın Yayın Matbaa Çalışanları Sendikası’yla 2019’u ve 2020’den beklentileri konuştuk. Basın örgütlerinin hedefleri, 2020’nin gazetecilerin yılı olması ve basın çalışanları arasında örgütlülüğün artması. 2019 yılını değerlendirdiğimiz sendika başkanları, gazetecilerin işsizlik ve güvencesiz çalışma maruz bırakıldıklarının altını çiziyor. “Gazetecilik mezunları iş bulamıyor” TGS Genel Başkanı Gökhan Durmuş, 2019 yılında karşılaştıkları en büyük sorunların işsizlik, kayıt dışı çalışma olduğunu vurguluyor. İşsiz gazetecilerin oranında 2,4’lük bir artış olduğunu bildiren Durmuş, “TGS olarak 2018 yılında yaptığımız bir araştırma sonucunda ülkemizdeki üniversitelerin gazetecilik bölümlerinden 2.000-2.150 arasında öğrencinin mezun olduğunu gördük. Sektördeki işsizlik oranı hesaba katıldığında mezun olan her dört gençten birinin işsiz kalma tehdidi ile yüz yüze kaldığı söylenebilir” dedi. İşsizliğin aynı zamanda kayıt dışı ve güvencesiz çalışmayı da beraberinde getirdiğine işaret eden Durmuş, sözlerini şöyle sürdürdü: “Ülkedeki ekonomik kötü gidişat, işsizlik oranının görece yüksek oluşu, sektörün daralması gibi birçok nedenden dolayı da gazeteciler içinde kayıt dışı, sigortasız çalışma ve ‘Freelance’ dediğimiz yine geçici, güvencesiz biçimde çalışma yaygınlaşıyor. Gazeteciler, sektörde kalabilmek ve çalışabilmek için bu tür güvencesiz çalışma biçimlerini kabul etmek zorunda kalabiliyor.” Hapis cezaları, güvencesiz çalışma, işsizlik… Basın-İş Genel Başkanı Faruk Eren ise, gazetecilerin güvencesiz ve tehdit altında çalıştıklarının altını çiziyor. 2019’un basın emekçileri açısından felaket bir yıl olduğunu söyleyen Eren, geçtiğimiz yıl yaşananları şöyle özetliyor: “Geçtiğimiz yıl, gazetecilik açısından felaket bir yıldı yine, bir önceki yıl gibi. Gazeteciler, güvencesiz ve tehdit altında geçirdiler 2019’u. Çok sayıda meslektaşımız hapishanelerde, yüzlercesi yargılanıyor. Ne yazık ki bu yargılamalardan hapis ve para cezaları çıktı. Evrensel, BirGün gibi gazeteler Basın İlan Kurumu tarafından ekonomik baskı altına alındı, Tele1 gibi kanallar, RTÜK ve mahkemeler tarafından para cezalarına boğuldu. Hürriyet’te 40’a yakın meslektaşımız sendikalı oldukları için işlerinden edildi, hâlâ tazminatlarını alamadılar. Yılın son günü iktidara yakınlığıyla bilinen Star ve Güneş gazeteleri kapatıldı.” Meslek örgütleri açısından 2019 nasıl geçti? Sektörde yaşanan olumsuzluklara rağmen gazeteciler arasında örgütlenme oranı ise artıyor. Gazete Duvar, Reuters gibi basın kuruluşları geçen sene TGS’yle birlikte toplu iş sözleşmesi imzaladı. DİSK Basın İş ve TGS tarafından birçok kentte çalıştay ve forum düzenlendi. Gazetecilerin yargılandığı davalar takip edildi. “TGS için 2019 yılı oldukça verimli geçmiş” diyen Durmuş, üç işyeriyle yeni toplu iş sözleşmesi imzaladıklarını bildirdi. Durmuş, 2019’a ilişkin değerlendirmesine şöyle devam ediyor: “2019 yılında TGS olarak önceliğimiz gazeteciler içinde daha fazla çalışma yürütmek, onları sendikaları ile buluşturmak ve mesleki niteliklerini artıracak eğitim ve seminerler düzenlemek, ekonomik ve sosyal haklarını iyileştirmek ve basın özgürlüğü konusunda her türlü desteği sunmak oldu. Bu kapsamda İstanbul’da TGS Akademi’nin açılışını yaptık. Akademi bünyesinde alanında uzman eğitimcilerle birlikte mesleki anlamda eğitim, seminer ve dersler organize ettik. Gazetecilere yönelik İngilizce dil kursu ve Psikolog desteği verdik. Üyemiz olsun olmasın tüm meslektaşlarımıza hukuki destek sunmak için çaba harcadık. Cezaevindeki meslektaşlarımızı ziyaret ederek dayanışma gösterdik.” “Sendikalaşmak ayrıcalıktır” Doğan Grubu’ndan Demirören Holding’e satılan Hürriyet Gazetesi’nde 45 gazetecinin eve tebligat yollanarak işten çıkarılması, 2019’un en çok tartışılan konularının başında geldi. İşten atmaların amacının gazetecilere mesaj vermek olduğunu kaydeden Durmuş, şunları söyledi: “İşten atmalar ve sendikalaşma özgürlüğüne dönük bu girişimlerin tek amacı, hem Hürriyet’teki üyelerimize hem de genel olarak gazetecilere bir mesaj vermekti: Sendikalaşırsanız işinizden olursunuz. Ancak meslektaşlarımız bu tehdide pabuç bırakmadı ve sendikasından kopmadı. Üstelik TGS’ye üyelikler gelmeye de devam etti. Meslektaşlarımız şunu gördü ki sendikalı olmak; iş güvencesi, ücret artışı, ekonomik ve sosyal hakların iyileştirilmesi, huzurlu bir çalışma ortamı ve kalemlerini hür bir şekilde kullanma ayrıcalığıdır.” ‘Yeni doğan medya, eski hastalıklardan arınmış olur’ Meslek örgütlerinin 2020’den en büyük beklentisi ise örgütlülüğü arttırmak ve güvenceli çalışmayı yaygınlaştırmak. DİSK Basın İş Başkanı Eren Türkiye’de yeni bir medya anlayışının doğduğunu belirterek bu alanlarda örgütlenmeyi hedeflediklerini söylüyor; “Aslında Türkiye’de yeni bir medya da doğuyor. Özellikle sosyal medya olanaklarını kullanarak çok sayıda alternatif girişim var. Bu girişimlerin 2020’de daha da güçleneceğini, yeni doğan medyanın eskisinin yerini alacağını, halkın haber alma hakkını karşılayacağını düşünüyoruz. Umarız yeni doğan medya, eski hastalıklardan arınmış olur. Bunu özellikle örgütlenme özgürlüğü açısından söylüyorum. Evet, alternatif medya dediğimiz girişimler büyük ekonomik güçlükler içinde ama bu emek sömürüsüne bahane olmamalı. Basın-İş olarak bu yeni doğan medyanın örgütlenmesi için büyük çaba göstereceğiz. 2020’de üye sayımızın artmasını, daha güçlü ve mücadeleci bir DİSK Basın İş hedefliyoruz.” TGS ise son iki yıl içerisinde en çok üye arttıran sendikaların başında geliyor. Bu çalışmalarını 2020 için de sürdüreceğini belirten Durmuş, “Biz, ‘2020 yılı gazetecilerin yılı olsun’ şiarıyla yeni yıla girdik. Bu amaçla daha çok işyerinde sendikalı çalışma, daha çok basın özgürlüğü, daha çok ekonomik ve sosyal haklar için mücadelemizi sürdüreceğiz” diyor.