90 yaAYA�ndaki atlet genA�lere taAY A�A�kartA�yor
TA?rkiyea��nin en yaAYlA� atletlerinden ErdoAYan Dulda, sadece spor hayatA�yla deAYil, tarihA� tanA�klA�klarA� ve bunlarA� ustaca anlatA�AYA�yla da, yaAYayan bir belge... 90 yaAYA�nda hA?lA? koAYmaya devam eden Dulda, fiziksel saAYlA�AYA�nA� da, manevi gA?cA?nA? de spora borA�lu olduAYunu vurguluyor. BugA?ne kadar Avrupaa��da ve TA?rkiyea��de pek A�ok kez yarA�AYan ve madalyalar kazanan Dulda, yaAYamA�yla ve hayata bakA�AY aA�A�sA�yla A�rnek bir insan olarak, kendisini tanA�yanlarA�n takdirini ve sevgisini kazanA�yor. Dulda ile yaAYamA�nA�, tanA�klA�klarA�nA� ve sporu konuAYtuk [caption id="attachment_113824" align="aligncenter" width="620"]
FotoAYraflar: Nuri Kaynar[/caption]
RA�PORTAJ / SULTAN YAVUZ A�ZA�NANIR (ANKARA) -A�1930a��lu yA�llarA�n Ankaraa��sA�... O yA�llarda, SamanpazarA�a��ndaki geniAY Ankara evlerinden biri... Avlunun dA�AYA�nda bir tokmak, A?st katta iki oda, bir mutfak, bir hamamlA�k. DA�AYekler oraya yerleAYtirilir, gece olunca A�A�karA�lA�p serilir. YA�kanma ihtiyacA� olursa, bahA�ede kazanda su kaynatA�lA�r, yukarA� A�A�karA�lA�r, hamamlA�kta yA�kanA�lA�r. AAYaAYA�da, merdiven altA�ndaki kilerde kA�AYlA�k yiyecekler saklanA�r. Mesela Ankaraa��nA�n ayvasA� meAYhurdur, A?zA?mA?, armudu, kayA�sA�sA�, pekmezi... Bir kaA� koyun alA�nA�r, kesilir, bir koyun komAYulara; bir koyun da yeni baAYkent olan Ankaraa��ya A�zmir ve A�stanbula��dan gelen memurlara ayrA�lA�r. Meyve zamanA� geldiAYinde, bir kevgire konan pekmez A?zA?mA?, gA?l A?zA?mA?, armut, ayva, a�?Hadi, bunlarA� filanca teyzeye gA�tA?ra�? denilerek, evin kA?A�A?k A�ocuAYuna verilir. A�AYte bu kA?A�A?k A�ocuk, a�?noksan yazA�lmA�AYa�? dediAYi nA?fus cA?zdanA�nda, 1928 doAYumlu yazan ErdoAYan Duldaa��dA�r. Annesini, henA?z yedi aylA�kken a�?ince hastalA�ktana�? yitiren, dedesi Yemena��de, babasA� ise askerde olan ErdoAYan Dulda. Babaannesini, ilkokul beAYinci sA�nA�fa kadar annesi bilen ErdoAYan Dulda...
YA�llar sonra Yemena��den dA�nen bA?yA?k dede RA�zaa��da, aynA� tokmaAYA� A�alacak ve elinde yoAYurt sA?rA?lmA?AY ekmeAYi yiyen kA?A�A?k bir A�ocuk tarafA�ndan karAYA�lanacaktA�r. RA�za Dede, geldikten bir kaA� yA�l sonra vefat edecektir. Dulda, dedesine dair AYunlarA� anlatA�yor, a�?AtatA?rka��A?n Yemena��den TA?rkiyea��ye dA�nA?AYA?nden bir sonra da dedem geliyor. Dedem silah tamir ustasA�ymA�AY, AraplarA�n kaA�arken bA�raktA�AYA� arA�zalA� silahlarA� tamir edip askerlerimize kazandA�rmA�AY. Ankaraa��ya geldikten sonra da A�malat Harbiyea��de silah ustalA�AYA� yapA�yor. Ne yazA�k ki, A�ldA?AYA? tarihi anA�msamA�yorum.a�?
Dulda, AtatA?rka��A?n Ankaraa��ya geliAYini, ilk kez Dikmen sA�rtlarA�nA� gA�rdA?AYA?nA?, atlA� Seymenler tarafA�ndan karAYA�lanA�AYA�nA�, o zamanlarki Ankaraa��nA�n baAYlA�k, bahA�elik bir yer olduAYunu uzun uzun anlatA�yor. O tarihlerde kA?A�A?k bir yerleAYim olan Ankaraa��da, SamanpazarA�, Hisar ve HamamA�nA?a��nde, AtatA?rka��A? karAYA�layanlar arasA�nda kadA�nlar ve A�ocuklar sayA�ca fazladA�r. Bu A�ocuklar, tA�pkA� ErdoAYan Dulda gibi babasA�, dedesi ya askerde olan ya da askerde A�len A�ocuklardA�r. AtatA?rka��A?n talimatA�yla, bu A�ocuklar iA�in AYimdiki A�ocuk Esirgeme Kurumu olarak adlandA�rA�lan a�?Himaye-i Etfal- kurulur. Kimsesiz A�ocuklara bakmak A?zere aA�A�lan kurumda, altA� A�ocuAYa bir kadA�n bakA�cA� dA?AYer ve A�ocuklar a�?annea�? diye seslenirler. SA�z konusu kurum ile Duldaa��nA�n evi arasA�ndaki mesafe 150 metredir. Duldaa��nA�n anne olarak bildiAYi babaannesi Feride HanA�m da, Duldaa��nA�n elinden tutarak oraya gA�tA?rA?r ve oradaki A�ocuklarla oynamasA�nA� saAYlarmA�AY.
Dulda, dair AYA�yle diyor, a�?O binanA�n arkasA�nda bA?yA?k bir arsa vardA� ve orada A�ocuklar iA�in voleybol sahasA�, yA?zme salonu, elli metrelik koAYu yeri, atlA� karA�nca, dA�nme dolap, salA�ncak vardA�. Ben oradaki A�ocuklarla oynardA�m.a�?
Dulda, AtatA?rka��A? ziyaret ediyor
Bir gA?n, A�ocuk Esirgeme Kurumua��ndan, Feride HanA�ma��a a�?ErdoAYana��A� hazA�rla, biz yarA�n erkenden kA�AYke gideceAYiz, AtatA?rka��A? ziyaret edeceAYiz, ErdoAYana��A� da gA�tA?relima�? deniyor. Bunun A?zerine evde bir faaliyet baAYlA�yor. O zamanlar Ermeni bir kadA�n, Feride HanA�ma��a iki sarA� liraya Singer dikiAY makinesi satA�yor ve o Duldaa��nA�n kA�yafeti o makinede dikiliyor. Dulda, a�?Beni hazA�rladA�lar, ayakkabA�m yandan kopA�alA� bir sandalet, A?stA?mde beyaz, ipek bir gA�mlek, altA�mda da mor bir pantolon. A�ocuk Esirgeme Kurumua��ndaki A�ocuklarA�n ise pantolonlarA� kA�rmA�zA�... Uzun burunlu, iki otobA?se bindik, gittik. Hepimize, a�?SakA�n yaramazlA�k yapmayA�n, elini A�pA?n, teker teker geA�ina�� dediler. Biz gittik, sA�ra olduk fakat masanA�n A?stA?nde A�ikolatalar, AYekerler... GA�zA?mA?z AtatA?rka��A? deAYil de, A�ikolatalarA� gA�rA?yordu. Elini A�ptA?k, A�ikolata aldA�k. AtatA?rk, hasA�r bir sandalyede oturuyordu, yan tarafA�nda da bir kuyu, kuyunun A?stA?nde de A�A�krA�klA� bir kova duruyordu. Onun dip tarafA�nda da bir ceviz aAYacA�... AtatA?rk, A�AYretmeni A�aAYA�rmA�AY ve sormuAY, a�?Neden bu A�ocuAYun pantolonu diAYerlerinden farklA�?a�� diye. A�AYretmen de durumumu anlatmA�AY, a�?Bizde kalmA�yor ama annesi yok, babasA� askerde, dedesi de Yemena��de... A�ocuklarla oynasA�n diye babaannesi getiriyora�� demiAY. Bunun A?zerine AtatA?rk, a�?Benim en sevdiAYim renk, mora�� diyor.a�?
[caption id="attachment_113827" align="alignleft" width="288"]
ErdoAYan Duldaa��nA�n A�ocukluAYu (solda)ve babaannesi[/caption] Dulda, leyli (yatA�lA�) okula baAYlA�yor Bu ziyaretin ardA�ndan bir sA?re sonra, kapA�nA�n tokmaAYA� yeniden A�alar. Gelen yetkili, a�?ErdoAYana��A�n evi burasA� mA�? HazA�rlayA�n, on gA?n sonra okula gA�tA?receAYiza�? der. Dulda, a�?Ben AtatA?rka��A?n okulunda okumaya baAYladA�m, A?A� sene okudum. Babam dA�ndA?, ama tarihini hatA�rlamA�yorum. 1938a��den sonra da Etimesguta��taki okula devam ettim. O zamanlar, KA�zA�lcahamama��da da kA�z ve erkek A�AYrenciler iA�in bir leyli okul, bir de nihari (yatA�sA�z) okul vardA�. Etimesguta��ta da hem kA�z hem erkek yatA�lA� talebe vardA�. AtatA?rka��A?n Bulgaristana��dan getirttiAYi TA?rkler vardA�, onlarA�n A�ocuklarA� da nihari okuyordu. Bir de AtatA?rk Orman A�iftliAYia��nde kA�z leyli okulu vardA�; manevi evladA� A?lkA? orada okudu. Ben, beAYinci sA�nA�fa kadar leyli okudum, okulda baAYladA�m spora da, koAYmaya da... Mendil kapma oyununda A�ok sA?ratliydim. KarA�-koca A�AYretmenlerimiz de bizimle okulda kalA�rlardA�, mezun olurken en kA�zdA�AYA� ama en sevdiAYi A�AYrencinin ben olduAYumu sA�ylemiAY. KA�zlarA�n ve erkeklerin yatakhaneleri ayrA�ydA�. A�AYretmen, gece nA�bet tutardA�. Ben de muziplik olsun diye, uykusu aAYA�r olanlarA�n yataAYA�na su dA�ker, kimisinin de ayaklarA�nA� havlu ile yataAYa baAYlardA�m. A�AYretmenim A�ok kA�zardA� ama A�ok da severdia�? diye anlatA�yor. Daha sonra Sanat Okulua��nda okumaya baAYlayan Dulda, aynA� tarihlerde hem tiyatroya baAYlamA�AY hem de BahA�eler MA?dA?rlA?AYA?a��nde iAYe girmiAY.
Muhsin ErtuAYrul: a�?AradA�AYA�mA�z oyuncu sensin!a�?
1946 yA�lA�nA�n sonunda, Muhsin ErtuAYrul, Ankaraa��da bir A�ocuk tiyatrosu kurmak iA�in A�stanbula��dan gelir ve Ankara A�ocuk Tiyatrosua��ndaki kiAYileri de tiyatroya dA?hil eder. O yaz tatilinde, Duldaa��nA�n arkadaAYA� Ayhan Tunagil, tiyatro sA�navA� iA�in giderken, yanA�nda Duldaa��yA� da gA�tA?rA?r. Dulda, bir buA�uk yA�l A�alA�AYacaAYA� tiyatro iA�in AYunlarA� sA�ylA?yor, a�?KalktA�k, tiyatroya gittik, sA�raya oturduk, bekliyoruz. KA�AYede bir piyanonun baAYA�nda gA�zlA?klA? bir zat notalara basA�yor ve sA�nava gireceklerden ses vermelerini istiyor. Ayhana��dan sonra, benim adA�mA� okudular. Hemen kalktA�m, a�?Ben sA�nava gelmedim kia�� dedim. O an Muhsin Bey ayaAYa kalktA�, a�?Tamam, tamam aradA�AYA�mA�z adam bu, imtihana gerek yoka�� dedi. DA?AYA?nA?n, hem okul hem tiyatro hem de BahA�eler MA?dA?rlA?AYA?a��nde A�alA�AYA�yorum, geceleri de koAYuyorum. Ben yalnA�zca koAYmuyordum ki... Pinpon, basketbol, eskrim, kayak... Halkevia��ne gidiyordum ve orada hepsi vardA�.
Halkevia��nde sanat ve spor
Halkevi, SamanpazarA�a��nda Etnografya MA?zesia��nin yanA�ndaydA�. Orada alt katA�n bir kA�smA�nda gA?reAY salonu vardA�; Gazanfer Bilge, YaAYar DoAYu, Celal Atik, onlar orada A�alA�AYA�rdA�. Ben boksa da gA?reAYe de A�sA�namadA�m, istemedim. Halkevia��nde sanat da yapA�lA�rdA�. Tangocu YaAYar GA?venir mesela, piyano A�alardA� orada. Biz orada da tiyatro yaptA�k. HaAYim HekimoAYlu, Refika GA�kmen, MA?zeyyen YoldaAY, rejisA�rA?mA?z Nusret Azenbay, piyanoda Fehmi Ege, Simbat filmindeki rakkeseyi oynayan Necla A�z, GA?naydA�n YaltA�rak, Tekin Akmansoy, Nedret ErtA?ge, Ayhan TunalA�gil... Hep birlikteydik ve Halkevia��nde ZA?AYA?rtler Komedisia��ni, BA?yA?k Tiyatroa��da da Carmena��i oynamA�AYtA�k.
Spora gelecek olursak, resmi klA?plerin sporcusu olduAYuma dair aldA�AYA�m lisansta 1953 yazar ama ben orta okuldan beri spor yapA�yorum. AskerliAYim otuz aydA� ve nasA�l geA�tiAYini anlamadA�m, orada da A�ok faaldim.Yurt iA�inde ve yurt dA�AYA�nda onlarca kez koAYtum, Avrupa Azampiyonu oldum, DA?nya AzampiyonasA�a��nda da koAYtum. Pek A�ok gazeteye haber oldum. Eskiden her gA?n koAYuyordum ama yaAYA�m itibariyle AYimdi biraz vA?cudumu dinlendiriyorum. Sadece spordan deAYil, A�ok A�alA�AYtA�AYA�m iA�in emekli olduAYum BaAYbakanlA�k A�statistik EnstitA?sA?a��nden de madalya verdiler. Sponsor bulamadA�AYA�m zamanlarda cebimden harcadA�m. Emekli olduktan sonra da bir inAYaat firmasA� 20 yA�l sponsorluAYumu yaptA�. Bir insan, bir iAYe muvakfak olmak iA�in zevkle A�alA�AYmalA�, angarya gA�rmemelidir. Ben vatan A�ocuAYuyum, vatan aAYkA�yla A�alA�AYtA�m daima...a�?
Spor yapmayan insanA�n beyni kireA�lenir
TA?m sporlarA�n atasA�nA�n atletizm olduAYunu vurgulayan Dulda, AYunlarA� sA�ylA?yor, a�?Aletizm yapmak, ciAYerleri kA�rA?k gibi aA�ar, bA?tA?n vA?cudu, beyni A�alA�AYtA�rA�r. Doksan yaAYA�ndayA�m, geA�miAYten A�ok AYeyi size anlatA�yorum ama spor yapmayan adamA�n otura otura beyni kireA�lenir. A�nsanA�n vA?cudunda elektrik vardA�r, her adA�mda o elektrik gider, beyin elek gibi elenir. BunamayA� A�nler. BaAYlamak isteyenlere en bA?yA?k tavsiyem, a�?ben bunu yapacaAYA�m, her ne olursa olsun baAYaracaAYA�ma�� demeliler. Spor ayakkabA�, bir eAYofman, kA�AYA�n da yaAYmurluk... Fazla masrafA� yoktur. KoAYarken, hanA�mA�nA� da A�oluAYunu A�ocuAYunu da yanA�na alacak. A�leride A�ocuk diyecek ki, benim dedem yA?rA?yor, ben de yA?rA?yeyim.a�?
Dulda, koAYmanA�n tA?m organlarA� A�alA�AYtA�rdA�AYA�nA�, koAYamayanlarA�n da yA?rA?mesini tavsiye ediyor. a�?Kahvede bugA?n 90 yaAYA�nda insanA� bulmazsA�nA�z. En basit ispat, 28 Ocak 2018a��de, A�stanbula��da 5 kma��lik UAYur Mumcu koAYusunu gerA�ekleAYtirdim. Mesela koAYmak, aile iA�indeki sorunlar iA�in de bire birdir. A�zellikle erkeklere sA�ylA?yorum, sinirlenince A�A�kA�n dA�AYarA�, yarA�m saat temiz hava alA�n. O oksijeni aldA�ktan sonra beyin hA?creleri de dA?zelir. Eve gelir, eAYinizden A�zA?r dilersiniz.a�?
Azu sporun gA?cA?ne bakA�n!
Annesinin A�lA?mA?ne dair meseleleri sona saklayan ErdoAYan Dulda, a�?KoAYarken bir AYey dA?AYA?nmezsin, o stresi atarsA�n zaten. Benim annem ince hastalA�k, yani veremden A�lmA?AY, neden? Ermeni A�eteleri tA?m ailesini gA�zleri A�nA?nde A�ldA?rmA?AY. DolabA�n arkasA�nda saklanA�rken, korkudan sesi A�A�kmamA�AY. Sonra da ben yedi aylA�kken A�lmA?AY. Ben anne sA?tA? ememedim, belki de o yA?zden tatlA�ya bu kadar dA?AYkA?nA?m. EAYer benim yaAYA�m altA� ay geride olsaydA�, bugA?n Kore SavaAYA�a��na katA�lmA�AY biri olacaktA�m ama olmadA�, arkadaAYlarA�mA�n A�oAYu AYehit oldu. Kuzey ve GA?ney Korea��yi, akan kanlarA� dA?AYA?nA?n. BugA?n DA?nya OlimpiyatlarA�, bu iki A?lkeyi birleAYtirdi, AYu sporun gA?cA?ne bakA�n!a�?
YaAYA�na raAYmen fiziken ve ruhen bu kadar dinA� olan bir insanla karAYA�laAYmak, zengin deneyimlerini dinlemek ve gA�zlerinin iA�i bu kadar parlak bir insanla tanA�AYmak, sizi de A�ok etkiliyor. ErdoAYan Duldaa��nA�n nice yA�llar saAYlA�kla koAYmasA� vce A�rnek olmasA� dileAYiyle...
