“Eskişehir’de Spor” kitabı her yaştan okuyucuyu meraklı bir yolculuğa davet ediyor

Tiryakioğlu: Bu çalışma, köklü bir spor geçmişine sahip olan Eskişehir’de yaşanan önemli olayları, unutulmaya yüz tutmuş değerleri gün yüzüne çıkarmaktadır

Öner: Benim gibi uzun yıllar Eskişehir’de sporun içinde olan birisini bile şaşırtacak bilgiler ve belgeler ilk kez gün yüzüne çıkıyor

“Eskişehir’de Spor” isimli akademik çalışma, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Filiz Tiryakioğlu ve aynı okuldan emekli olan sporcu ve antrenör Sinan Öner’in altı yıllık emeklerinin sonucunda ortaya çıkmış. Eskişehir’in 100 yıllık spor tarihine ışık tutan çalışmada, geçmişte yaşanmış önemli spor olayları, yokluk ve zorluklara rağmen başarılı olmuş kişilerin hikâyeleri, fotoğrafları ve tanıklıkları yer alıyor. Üç ciltlik çalışma sadece spor meraklarınıana değil, kent tarihine, sözlü kültüre ve Eskişehir’e merakı olan herkese hitap ediyor. Prof. Dr. Tiryakioğlu ve Öner, “Eskişehir’de Spor” isimli kapsamlı çalışmalarını 24 Saat gazetesine anlattılar

[caption id="attachment_185184" align="alignright" width="269"] Antrenör Sinan Öner[/caption] SULTAN YAVUZ- Bize akademik yolculuğunuzdan bahsedebilir misiniz? Sinan Öner: Uzun yıllardır sporcu, antrenör olarak sporun içindeyim. 2015 yılında 27 sene çalıştığım Anadolu Üniversitesi’nden emekli olduktan sonra böyle bir çalışmaya başladım. Araştırdıkça derinlere indim, çok güzel bilgilere ulaşınca böyle güzel bir eser ortaya çıktı. Filiz Tiryakioğlu: Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi BYYO’ndan mezun oldum. 1982 yılında Anadolu Üniversitesi’nde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başladım. Yüksek lisansımın birini Anadolu Üniversitesi İletişim Sanatları, diğerini ABD Michigan State University Journalism programında yaptım. İstanbul Üniversitesi’nde doktora eğitimimi bitirdikten sonra 1996 yılında da doçent oldum. 2000-2010 yılları arasında KKTC’de Doğu Akdeniz ve Lefke Avrupa Üniversitesi’nde çalıştım. 2011 yılında profesör oldum. Yayın tasarımı ile ilgili yurt içi ve yurt dışı çok sayıda bildiri, makale ve çalışmam, gazetelerin sayfa tasarımı dalında öğrencilerimle birlikte aldığım bir çok ödülüm var. Halen Anadolu Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak çalışmakta ve lisans-lisansüstü-doktora düzeyinde yayın tasarımı dersleri vermekteyim. “Eskişehir’de Spor” isimli çalışmanızdan bahsedebilir misiniz? Neden bu konu üzerine yoğunlaştınız, söz konusu kitap ne kadar sürede tamamlandı ve hangi yayınevinden çıktı? Öner: Aslında benim ilk düşüncem Eskişehir’de spor müzesi açılmasıydı. Konuyu Filiz Hoca’ma anlatınca düşüncemin çok güzel olduğunu ancak, burada yer alacak kişiler, olaylar hakkında bilgi eksikliği olacağından bunun önce kitaplaşması gerektiğini söyledi. Tiryakioğlu: Sinan’la uzun yıllardan beri tanışırız. Sporda başarılı bir antrenör ve çalışkan bir insandır. Emekli olduktan sonra spor müzesi konusunda bir şeyler yapmak istediğini söyledi. Ben de önce bu alanda yeteri kadar bilgimizin olması gerektiğini söyledim. Önce kitap hazırlayalım, müze onun devamı olur dedim. Böylece serüven başladı. Bu konuda Sinan, araştırma ve insanlardan bilgi-belge alma konusunda çok çalıştı … Hatta maddi manevi yıprandı bile diyebilirim. Altı yıldır çalışıyoruz. Bu konu üzerinde yoğunlaşmamızın nedenine gelice; Eskişehir, köklü spor geçmişine sahip bir şehirdir. Ne yazık ki bu geçmişi anlatan, sporla ilgili bilgileri tümüyle sunan bir kitap bugüne kadar yoktu… Anılarda ya da küçük bilgiler halinde, farklı kitapların içinde bölüm olarak yer almaktaydı… Eskişehir’de Spor, yüz yılı kapsayacak ve dört cilt halinde sunulmaktadır. Kitapların ilki Cumhuriyet’ten başlayarak 1973 yılı sonuna kadar olan 50 yıllık süreyi kapsamaktadır. Diğerleri 25’er yıllık iki cilt halindedir. Böylece 1923-2023 arası spordaki tüm branş bilgileri, belgeleri, fotoğrafları ilgilenenlere sunulacaktır. Eskişehir’de Spor başlıklı çalışmamızı sadece referans niteliğinde bir kitap değil, yaşayan bir proje olarak değerlendiriyoruz. Yıllara yayılarak yapılacak spor etkinliklerinin Eskişehir yaşantısına da renk katacağına inanıyoruz. Hayalimiz; Eskişehir sporunun herhangi bir branşında yer almış, yokluklara, zorluklara rağmen başarılı olmuş sporcularını bir araya getirmektir. Birlikte söyleşiler düzenlemek, fotoğraf sergisi açmak, prestij maçları yapmak, turnuvalar düzenlemek, belki de en önemlisi bir çok sporcu ve spor adamının verecekleri malzemelerle oluşturulacak bir Eskişehir Spor Müzesi açmak…. Kitabı biz kendi çabamızla bastırdık. Edinmek isteyenler bana ya da Sinan’a ulaşabilir. Bu çalışma, literatürde nasıl bir boşluğu dolduruyor? Buna benzer başka çalışma var mı? Öner: Eskişehir hakkında yazılan kitaplarda spor yer almasına rağmen, böylesi geniş kapsamlı bir çalışma yok, bu anlamda en geniş çalışmayı Trabzonda Spor adı altında yapılmış bir çalışma var. Tiryakioğlu: Kitap, spora ilgi duyan herkese ulaşabilecek bir çalışma. Eskişehir’de bu kadar geniş şekilde ele alınmış sporu anlatan bir çalışma yok. Ancak, tarih kitabı gibi salt bilgi yüklü değil. İçinde portreler, bol fotoğraflar, döneme ait belgeler ve ilginç olaylar var. Nasıl bir akademik yöntemle çalışma yaptınız? Sözlü kültür çalışması da içinde yer alıyor mu? Öner: Önce bu alanda yapılmış tüm akademik çalışmaları inceledik. Mevcut kulüplere ve yaşayan kişilere, onların yakınlarına ulaştık. Daha sonra kütüphanelere ve gazete arşivlerine girerek araştırdık. Belge bulamadığımızda yaşayan kişilerle söyleşiler yaptık. Onların anlatıları bir çok konuya ışık tutu. Tiryakioğlu: Bu konuda öncelikle mevcut bilgilere ulaştık. Ne var ne yok hepsini edindik. Kitaplar, makaleler, araştırmalar… yani durum saptaması yaptık. Sözlü kültür çalışması elbette yer alıyor. Yaşayan spor insanlarına, yaşamayanların çocuklarına, yakınlarına ulaştık. Söyleşiler yaptık, belgeler, fotoğraflar aldık. Bu çalışmaları; Sinan, yolculuklar yaparak, insanlara ulaşarak, küçücük bir belge için kocaman paralar ödeyerek eş deyişle tırmalayarak yaptı. Çalışmayı yaparken sizi zorlayan durum ya da olaylar oldu mu? Türkiye’de araştırmacılar açısından bilgiye ya da veriye ulaşamak genellikle zorlayıcı olabiliyor. Öner: Çalışmaya başladığımız zaman çok büyük bir hayal kırıklığına uğradığımı belirtmek isterim.Eskişehir’de çok önemli spor kurumları dahil bir çok yerde arşiv bulunmayışı, kapanan kulüplerin arşivlerinin yok olması çalışmanın uzamasına neden oldu. Kitabta belge ve bilgiye dayanmayan hiç bir bilgiye yer verilmedi Tiryakioğlu: Aslında çalışmanın başında herkes destekledi. Güzel bir çalışma olacağı konusunda bizi yüreklendirdi. Ancak işin içine girip yoğunlaşmaya başladığımızda birçok sıkıntıyla karşılaştık. Öncelikle arşiv yoktu. Köklü bir spor geçmişi olan Eskişehir’in önemli kurumlarında arşiv yoktu. Eskişehir sporuna önemli hizmetlerde bulunan kurumların, kapanan ya da faaliyetlerini sürdüren kulüplerin arşivlerinin olmayışı üzücü ve şaşırtıcı bir eksiklikti. Olduğuna inandığımız kurumlar da izin vermedi. Günlerce randevu almak için uğraştık, aldığımızda mazeretlerle karşılaştık. Bu kulüp ve kurumlarda araştırma yapmak için yapmış olduğumuz tüm girişimlerin sonuçsuz kalması da başka bir sorundu. Bu, çalışmayı hayli zorladı ve uzun sürmesine neden oldu. Olumsuzlukların yanında olumlu şeyler de oldu. Bilgilere ulaşmamızda, hayatta olmayan kişilerin yakınlarının verdiği fotoğraflar ve belgeler, yaşayan kişilerin verdikleri bilgiler çok yararlı oldu. Böylece elde ettiğimiz binlerce fotoğrafları tararken yüzlerce kişiye ulaştık. Kişiler kişileri tanıştırdı, her birinin anlatımı, anısı kitap için bilgi oldu. Bu konuda en çok yararlandığımız arşiv Anadolu Üniversitesi Kütüphanesi oldu. Kendi arşivindeki gazete, dergi ve kitapları bağışlayarak adının verildiği Yılmaz Büyükerşen Özel Bölümü’nde bulduğumuz bilgi ve belgeler çalışmalarımıza önemli ışık tuttu. Eskişehir ve spor denildiğinde akla en çok futbol ve Eskişehirspor geliyor. Kitaba Eskişehir’deki tüm spor dalları giriyor değil mi? Eskişehir en çok hangi branşta başarı sağlıyor ya da sağlamış? Öner: Evet tüm branşları içeriyor. Futbolun popülerliği elbette diğer branşlara göre öne çıkmaya çalışsa da özellikle güreşte uluslararasında çok başarılı sonuçlar alınmış. Tiryakioğlu: Haklısınız. Spor denince futbol, Eskişehir denince de Eskişehirspor ilk akla gelenlerdir. Sadece futbolun spor olduğu yanılgısı ne yazıkki Türkiye gerçeği. O nedenle biz bu kitapta spordaki tüm branşlara yıllar itibariyle yer verdik. Futbol denildiğinde taraftar da önem kazanıyor. Eskişehirspor taraftarı için neler söylersiniz Ankaragücü denildiğinde daha nobran bir taraftar, Gençlerbirliği denildiğinde daha entelektüel bir taraftarın akla gelmesi gibi… Öner: Eskişehir çok ayrı bir önem taşıyor çünkü Eskişehirspor Anadolu’nun isyanı olanarak sembolleşip İstanbul’un hegomanyasına kafa tutmuştu. Seyirci olarak da tribünlerde organize olan ilk kulüp olması dikkat çekmektedir. Tabi burada en önemli unsur Amigo Orhan idi. Sahaya çıktığında bütün türbünleri bir orkestrayı yöneterek büyük bir çoşkuyla stadyumu inletiyordu. Çalışmada okuyucuyu şaşırtacak bilgiler yer alıyor mu? Çalışma yaparken sizi ne şaşırttı ya da etkiledi? Öner: Benim gibi uzun yıllar Eskişehir’de sporunun içinde olan birisini bile şaşırtacak bilgiler belgeler ilk kez gün yüzüne çıkıyor. Tiryakioğlu: Gerçekten bizim bile çok şaşırdığımız ‘vay be’ dediğimiz bilgiler var. İlk kez bu kitapta yer alan bilgiler eminim herkesi şaşırtacak. Bu konuda daha fazla bilgi vermeyeyim isterseniz … Okuduklarında kendileri görsün… Bu çalışmada da erkeklerin sporda daha aktif olduğu sonucu çıkıyor mu? Öner: Cumhuriyetin ilk dönemlerinde toplumsal yapının gereği olarak erkeklerin aktif olması normal olmakla birlikte, 1935’ten itibaren durum değişiyor. Özellilkle tenis, jimnastik, atıcılık alanında kadınları öne çıkartan çalışmalar yapılıyor. 1970’li yıllarda itibaren de kadınlar sporda daha fazla yer alıyor. Tiryakioğlu: Yerleşik bir düşünceyle erkeklerin sporda daha aktif olduğu sonucu ne yazık ki futbolla bağlantılı diye düşünüyorum. Spor eşittir futbol, futbol eşittir erkek mantığıyla düşünürseniz öyle. Ancak Sinan’ın da dediği gibi diğer branşlarda kadınlar daha aktif. Örneğin Sinan’ın antrenörlüğünü yaptığı Anadolu Üniversitesi Kız henbol takımı defalarca şampiyon olurken yine 2004 yılında başında bulunduğu Plaj kadın hentbol milli takımıyla dünya ikincisi, en son da 2008’ de üniversite kadın milli takımı dünya şampiyonu oldu. Sizce yerel yönetimlerin sporu ve sporcuyu destekleme politikaları yeterli mi? Eskişehir özelinde neler söylersiniz? Öner: Bu konu günümüzde de en çok tartışılan bir konu, belediyelerin sporu tabana yayarak, daha çok kitlelere yönelik faliyetlere yer vermesi gerekirken bir çoğu profesyonel futbola yatırım yaparak amatör branşlar göz ardı edilmektedir. [caption id="attachment_185185" align="alignright" width="214"] Eskişehir Anadolu Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Filiz Tiryakioğlu[/caption] Çalışmanız, akademik yazınla ilgilenenler dışında sizce kimleri ilgilendirir? Tiryakioğlu: Bu çalışma ders kitabı niteliğinde değil. O nedenle sporla ilgisi olan herkesi ilgilendirir. Kitapta; geçmişte yaşanmış önemli spor olayları, değişik branşlarda emek vermiş, yokluklara, zorluklara rağmen başarılı olmuş beden eğitimi öğretmenleri, antrenörler, spor insanlarının başarı hikayeleri var. Fotoğraflar ve belgelerle anlatılan dönemlere ait ilginç bilgiler, belgeler var… Bu çalışma ayrıca köklü bir spor geçmişine sahip olan Eskişehir’de yaşanan önemli olayları, unutulmaya yüz tutmuş değerleri gün yüzüne çıkarmaktadır. Böylece bu bilgiler gelecek kuşaklara aktarılarak örnekler oluşturacaktır. Başka hangi çalışmalarınız var, nelere yoğunlaşıyorsunuz? Öner: Eskişehir’de Spor çalışması 1923-2023 yıllarını kapsayan 100 yıllık bir çalışmayı 3 ciltte sunarken. Yapılan söyleşilerden oluşan anılardan oluşan ayrı bir kitabın yanında ,Sadece Eskişehirspora yönelik bir kitapla birlikta toplam bir 5 kitabın yanında fotoğraf sergisi, söylelişilerle spor müzesine dönüşmesi temennimizdir. Tiryakioğlu: Sadece Eskişehir’de Spor projesini soruyorsanız bu yaşayan bir projedir. 100 yılı kapsayan bilgi ve belgelerin olduğu 3 ciltlik spor kitabı… Eskişehirspor’u anlatan bir kitap,. görüştüğümüz spor insanlarının söyleyişilerinin yer aldığı bir kitap . Ayrıca fotoğraf albumü... Bunlar üzerinde yoğunlaştığımız diğer çalışmalar. Ayrıca bir diğer projemiz de yaşayan ya da kaybettiğimiz spor insanlarının eşyalarının yer aldığı müze oluşturmak. Bunların dışında benim öğretim üyesi olarak yaptığım diğer çalışmala ve makaleler de var. Teşekkürler… “Eskişehir’de Spor” isimli kitaba, Prof. Dr. Filiz Tiryakioğlu ve Antrenör, Sporcu Sinan Öner üzerinden ulaşılabilecek.