İstanbul’un hala "taşı toprağı altın mı?"

Hüseyin TUNÇAY / ANKARA - Türkiye’de 1950’lerden itibaren başlayan köylerden şehirlere yönelik göç dalgası ile birlikte, ‘Taşı toprağı altın’ sloganı ile gelinen İstanbul’un nüfusu 15 milyonu aşarken, son 3 yıldır yaşanan gelişmeler bu sürecin sonuna gelinip gelinmediği konusunda soru işaretleri oluşturuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, İstanbul’un nüfusu geçen yıl bir önceki yıla göre 15 milyon 29 bin kişiden 15 milyon 67 bin kişiye çıkarak 38,4 bin kişilik artış gösterdi. Ancak bu, ilin nüfus artış hızından dolayıydı, yani daha önceki yıllardaki gibi İstanbul’un net göç almasından kaynaklanmadı. İstanbul’da doğanların sayısı bir anlamda son yıllarda yaşanan bu net göçü perdeledi. İstanbul, 2016 yılına kadar net göç alan bir il konumundaydı. Ancak 2016’dan itibaren trend tersine döndü ve İstanbul, artık net göç vermeye başladı. Son 3 yıldır yaşanan bu gelişme sonunda, 287 bin 600 kişi net göç verilirken, bu rakam İstanbul’un 2016 öncesi 5 yıl boyunca aldığı net göçü de “süpürmüş” oldu. Bu durum aslında Türkiye’deki trendlerin de değişmeye başladığının işareti gibi. Zira devamlı yükselen emlak fiyatları, büyükşehirlere yapılan altyapı yatırımları, ulaşım hizmetleri gibi birçok kalem, nüfus artışı ve göç hareketlerinden etkileniyor. “Mega kent” İstanbul’a son 3 yıllık dönemde diğer illerden gelen kişi sayısı 1 milyon 171 bin kişi oldu. İstanbul; 2016 yılında 369 bin, 2017’de 416 bin, 2018’de ise 385 bin kişilik göç aldı. Ancak büyükşehirlerin karmaşası, trafik sorunu ve geçim sıkıntısı gibi pek çok nedene bağlı olarak İstanbul’dan ayrılanların sayısında daha büyük bir artış oldu. Nitekim “Boğaz’ın İncisi”, 2016 yılında 440 bin, 2017’de 422 bin, geçen yıl (2018) ise 595 bin kişiyi uğurladı. Sonuçta İstanbul sırasıyla son 3 yılda sırasıyla 71 bin, 5.9 bin ve 210 bin kişi olmak üzere toplamda net 287,6 bin kişilik net göç verdi. “Net göç” ilin verdiği göç ile aldığı göç arasındaki fark olarak tanımlanıyor. İstanbul’a kim geliyor? İstanbul’un son 3 yılda en fazla göçü, 54 bin 897 kişi ile Başkent Ankara’dan aldığı gözleniyor. Tokat’tan 47 bin 954, Kocaeli’nden 46 bin 396, İzmir’den 41 bin 204 kişilik göç alan İstanbul’un, Ordu’dan 36,4 bin, Van’dan 35,5 bin, Bursa’dan 32,8 bin, Tekirdağ’dan da 32,2 bin kişiyi çektiği görülüyor. İstanbul, en az göçü ise bin 819kişi ile Karaman, bin 877 kişi ile Kilis ve 1953 kişi ile Kırşehir’den almış. Nereye gidiyorlar? Buna karşılık İstanbul’dan son 3 yılda Kocaeli’ne 81 bin 960 kişi, Tekirdağ’a 72 bin 51 kişi, Ordu’ya da 63 bin 427 kişinin gittiği gözleniyor. Tokat’ı 59 bin 677, Ankara’yı 59 bin 109, İzmir’i de 56 bin 156 İstanbullu’nun tercih ettiği gözleniyor. İstanbul’un en az göç verdiği iller ise bin 615 kişi ile Kilis, bin 958 kişi ile Burdur ve 2 bin 90 kişi ile Karaman oldu. Doğu ve Güneydoğu’dan İstanbul’a talep sürüyor Ancak, alınan ve verilen göç çıktıktan sonra kalan rakam olan “net göç” rakamları, İstanbul’un göç trafiği hakkında başka bilgiler de veriyor. Son 3 yıllık rakamlar dikkate alındığında İstanbul’un en fazla göç aldığı illerin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi illeri olduğu dikkat çekiyor. Öyle ki İstanbul’un net göç aldığı ilk 10 ilin 9’u (Adana hariç) bu iki bölgede ve toplam İstanbul’a gelen net göçün yaklaşık yüzde 82’lik bölümünü bunlar oluşturuyor. İstanbul, 3 yılda toplam, Van’dan 17 bin 526, Ağrı’dan 11 bin 170, Muş’tan 6 bin 897, Adana’dan 6 bin 529, Şanlıurfa’dan 6 bin 339 kişi net göç aldı. Bu illeri 5 bin 828 kişi ile Erzurum, 5 bin 605 kişi ile Mardin, 4 bin 141 kişi ile Gaziantep, 4 bin 37 kişi ile Siirt, 4 bin 15 kişi ile Diyarbakır ve 3 bin 778 kişi ile Kars’tan gelenler izledi. İstanbul’un bu son 3 yıllık dönemde net göç alabildiği il sayısı 23’te kaldı. Giden denizden vazgeçemiyor… İstanbul’un son 3 yıllık dönemde en fazla net göç verdiği il 39 bin 764 kişi ile Tekirdağ olurken, bunu 35 bin 564 kişi ile Kocaeli, 26 bin 996 kişi ile Ordu izledi. 19 bin 764 kişi Giresun’a, 16 bin 201 kişi de Muğla’ya net göç veren İstanbul, İzmir’e de net olarak 14 bin 955 kişi göndermiş oldu. 3 yıllık net göçün yarısından fazlasının bu 6 ile verildiği görülüyor. Burada ilginç bir başka nokta ise bu illerin tümünün denize kıyısının olması. Yani Boğaz gibi bir güzellikten vazgeçseler de İstanbul’u terk edenler, denizden vazgeçemiyor. İstanbul’un net göç verdiği il sayısı ise 57.