Buz dolu dev krater çanağı, dünya dışına yerleştirilen ilk depremölçer

A. ERCÜMENT ÖZKAYA - Güneş sistemi içinde dünyaya en yakın ve en çok benzeyen gezegen olan Mars’ta büyük güçler arasındaki keşif yarışı sürüyor. Komşu gezegende gözlem çalışmaları yürüten Avrupa Uzay Ajansının Mars Express adlı uydu aracı Kızıl Gezegende buz dolu bir kraterin görüntülerini elde ederken, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA da gezegen üzerine bir sismik ölçüm aygıtı yerleştirdi. Komşu gezegenin yörüngesinde 2013 yılından seri gözlem yapan Mars Express’in elde ettiği görünrüler gezegenin kuzey kutbu yakınlarındaki kumluk düzlüklerde bulunan devasa büyüklükteki Korolev kraterinin buz halindeki buzla dolu olduğunu gösteriyor. Araştırmayı yürüten biliminsanları 81,4 kilometre çapındaki kraterin yaklaşık 60 kilometre çapındaki bir bölümünü dolduran ve 1,8 kilometre kalınlığa ulaşan buz kütlesinin içerdiği su miktarının aşağı yukarı Kanada’daki Büyük Ayı gölünün barındırdığı su miktarına eşit olduğunu bildiriyor. Mars üzerinde suyun varlığı gelecekte planlanan yerleşim ve kolonileşme planlamaları açısından hayati önem taşıyor. Gezegen yüzeyinde buz halinde suyun varlığı bilinmekle birlikte tüm araştırmalara rağmen henüz sıvı durumda suyun varlığına dair kanıt bulunamadı. Buz halindeki suyun kullanılabilir sıvı haline dönüştürmenin maliyeti yerleşim hesaplarına ik bir külfet getiriyor. Öte yandan Mars Express’in aksine gezegenin yüzeyinde gözlem yapan NASA’ya ait Insight Mission (İçten Bakış Görevi) projesi kapsamında Mars üzerine bir sismik ölçüm aygıtı yerleştirildi. Dünya dışındaki bir gezegene yerleştirilen ilk sismik araç olan aygıtın depremleri ve sismik hareketleri analiz ederek Mars’ın yerkabuğunun altında neler olduğunu anlaşılmasına yardımcı olacağı belirtiliyor.