RA�PORTAJ / SULTAN YAVUZ A�ZA�NANIRA�
Kukla tiyatrocusu Marina YA?cea��nin A�ocukluk hayali tiyatrodur ve arkadaAYlarA�yla beraber oyunlar hazA�rlayA�p oynamak, onun en keyif aldA�AYA� etkinliktir. Zaman iA�inde edebiyata ve okumaya olan sevgisi, onu Rus dili ve edebiyatA� bA�lA?mA?ne yA�nlendirir. A?niversite A�AYrencisiyken, amatA�r tiyatro gruplarA� ile birlikte oynamaya devam eden ve sahneden kopamayan YA?ce, bir gA?n gA?zel sanatlar fakA?ltesinden gelen bir arkadaAYA� sayesinde belki de AYimdiki hayatA�na dair bir iAYaret alA�r. Tez konusu, amatA�r oyuncularla bir oyun sahnelemek olan arkadaAYA�nA�n isteAYiyle gruba katA�lan YA?ce, profesyonel sahnede oynayA�nca, hocalarA�n ilgisini A�eker. Hem Rus dili ve edebiyatA� hem de oyunculuk bA�lA?mA?nden mezun olan YA?ce, bir arkadaAYA� sayesinde kukla tiyatrosu ile tanA�AYA�r. A�nce yapamayacaAYA�nA� dA?AYA?nerek korku duyan YA?ce, bu iAYin A?stesinden gelmeyi baAYarA�r. Daha sonra Ankara A?niversitesia��nde Rus dili ve edebiyatA� bA�lA?mA?nde yA?ksek lisans yapan YA?ce, Moldovaa��da oynadA�klarA� oyunu TA?rkA�ea��ye A�evirir ve ASTa��ta oynarlar. Seyircilerden biri de daha sonra eAYi olacak tiyatrocu Haluk YA?cea��dir. HayatlarA�nA� birleAYtiren A�ift, bir kukla tiyatrosu olanTiyatro Tempoa��da birlikte A�alA�AYmaya baAYlarlar ve YA?ce kendi deyimiyle, kukla konusundaki her AYeyi yA�llardA�r kukla tiyatrosu yapan eAYi Haluka��tan A�AYrenir.
1984 yA�lA�nda Haluk YA?ce tarafA�ndan kurulan Tiyatro Tempo, YA?cea��nin Amerikaa��da aldA�AYA� kukla eAYitiminden sonra Ankaraa��da devam ettirdiAYi 33 yaAYA�nda bir tiyatro. AAYA�rlA�klA� olarak A�ocuklara yA�nelik olmak A?zere, her yaAY grubuna hitap eden kukla oyunlarA� hazA�rlayan Tiyatro Tempoa��nun repertuarA�nda kA�rk oyun yer alA�yor. MA?zikleri Nedim YA�ldA�za��A�n elinden A�A�kan tiyatronun A�ekirdek kadrosunu ise altA� kiAYi oluAYturuyor. Marina YA?ce, kukla tiyatrosunu, diAYer tiyatro tA?rlerinden AYu sA�zlerle ayA�rA�yor,
Siz A�yle oynayacaksA�nA�z ki, A�ocuklar ona inanacak
a�?Normalde, oynarken bir metin okursunuz ve iA�ine gireceAYiniz karakter A?zerinde A�ok dA?AYA?nA?rsA?nA?z. BeAYenir ya da beAYenmezsiniz ama bir hissiniz olur. Kukla tiyatrosu ise bu anlamda A�ok daha zordur A�A?nkA? sadece sizin hissetmeniz yetmez, bunu bir de ellerinize yansA�tacaksA�nA�z ve o kuklayA� A�yle canlandA�racaksA�nA�z ki, seyirci size inanacak. Sizi seyretmeyecek, kuklaya bakacak. Her tA?r kukla var; el kuklasA�, sopalA� kukla, ipli kukla, gA�lge kuklasA�... Hepsi de bambaAYka tA?rler. Kukla derken, mutlaka bir kiAYi ya da canlA� figA?rA? hayal etmeyin. Mesela bir oyunumuzda sopalA�, kocaman bir yA�ldA�z var. Siz A�yle oynatacaksA�nA�z ki, A�ocuklar ona inanacak, onunla konuAYacak. Kendinize yakA�n hissettiAYiniz ya da bir tA?rlA? hakimiyetini elinize alamadA�AYA�nA�z kukla vardA�r. O kukla ile A�alA�AYA�rken A�ok A�abalamanA�z gerekiyor A�A?nkA? onun sizin kuklanA�z olasA� gerekiyor, bu zorunluluk. Aksi halde onu canlandA�ramazsA�nA�z, gerA�ekA�i olmaz.
Bizim tiyatro tarzA�mA�zda, oynatA�cA�lar saklA� deAYil, aA�A�k biA�imli kukla tiyatrosuyuz. Sahnede bizi gA�rA?yorlar, diAYer tarz eskide kaldA� zaten. EAYer seyirci bizi orada fark etmiyorsa, demek ki biz bu iAYi baAYarmA�AYA�zdA�r. TA?m bu inceliklerden oluAYuyor kukla tiyatrosu, onun inandA�rA�cA�lA�AYA� tamamen oynatA�mla ilgili. Haluk YA?ce ise eline ne alsa hayranlA�kla izletmeyi baAYarA�yor. Ben o kadar iyi deAYilim, onun A�AYrencisiyim. YA�llar A�nce Almayaa��da bir festivale katA�lmA�AYtA�k ve orada UkraynalA� bir yA�netmen, a�?Haluk YA?ce bir orkestra gibi, her AYeyi kendisi yapabiliyora�� demiAYti. Oyun yazabiliyor, sahneleyebiliyor, kuklalarA� tasarlA�yor, dekoru tasarlA�yor ve oynatA�yor.a�?
A�ocuklarA�nA�zA�n ne izlediAYini bilmek zorundasA�nA�z
YA?ce, A�ocuklarA�n oyunlarA� mutlaka ebeveynleri ile izlemeleri gerektiAYinin altA�nA� A�iziyor. A�ocuklarA� iA�in bilet alA�rken, kendileri iA�in almayanlarA� gA�rdA?klerinde, a�?yer vara�� diyerek, A?cretsiz olarak velilieri de oyuna aldA�klarA�nA� belirten YA?ce, a�?A�ocuklarA�nA�zA�n ne izlediAYini bilmek zorundasA�nA�z, zarar veriyor olabiliriz, yanlA�AY AYeyler yapA�yor olabiliriz, orada olmak zorundasA�nA�z. A�ocuk, size orada olan her AYeyi anlatamaz ve oyunu siz seA�iyorsunuz, dolayA�sA�yla siz de gA�rA?n. Azu an A�ocuk oyunlarA�mA�zdaki yetiAYkin sayA�sA�, A�ocuklardan daha fazla oluyor. Hatta bir A�ocuk, A?A� yetiAYkin bileti alanlar, bA?yA?kanneleri ile gelenler de var. Mesela yA�llardA�r, yetiAYkin biletlerini A�ocuklarA�nkinden dA?AYA?k tutuyoruz ki teAYvik edebilelim diye.
KaragA�z, her A?lkede TA?rkA�e oynanA�r
AynA� zamanda TA?rkiyea��nin A�nemli KaragA�z oynatA�cA�larA�ndan olan eAYi Haluk YA?cea��nin, pek A�ok A?lkede festivale davet edildiAYini belirten YA?ce, a�?A�ki yA�l A�nce Rusyaa��da, 270 sanatA�A� arasA�ndan en iyi oyuncu A�dA?lA?nA? aldA�. KaldA� ki, Ruslarla yarA�AYmak kolay deAYil. Biz, her ay bir Pazar gA?nA? mutlaka bir KaragA�z oyunu oynuyoruz ve son yA�llarda A�ocuklar A�ok ilgi gA�steriyorlar. YA�llar A�nce yine Moskovaa��ya bir festivale gitmiAYtik, a�?KaragA�z, CadA�lar ve Hint Fakiria�? ile... Oyun TA?rkA�e oynanA�yor, zaten gittiAYin A?lkenin diline gA�re KaragA�z oynamazsA�n, oynayamazsA�n. Bir kA�smA�nA� A�zet veriyoruz, gerisini seyirciye bA�rakA�yoruz. Orada tek kelime TA?rkA�e bilmeyen A�ocuklar ve seyirci, komik yerlerde gA?lA?yorlardA�. A�ok merak ettik ve oyundan sonra sorduk. a�?A�A?nkA? komika�� dediler. Sesteki tonlamadan, senkrondan, oranA�n komik olduAYunun anlA�yorlarmA�AY. KaragA�za��A? zaten baAYka dilde oynarsanA�z tA?m A�zelliAYi gider, A�yle bir yanA� da vardA�r. Kendi gA?zel TA?rkA�esi ve her AYeyiyle birleAYince gA?zel oluyor. TA?rkiyea��de Hacivat ve KaragA�z konusunda da bir canlanma var ama ne yazA�k ki eAYitimi yok, sanA�rA�m bir tek teoride var. Hevesli olanlarA�n, ustanA�n yanA�nda A�AYrenmesi iA�in kapA�mA�zA� aA�tA�k ama bir kaA� kez geldikten sonra, vazgeA�iyorlar. A�A?nkA? zordur ve ben kuklacA� olmama raAYmen, cesaret edemezdima�? diye anlatA�yor.
Kukla tiyatrosunu sadece A�ocuk oyunu olarak gA�rA?yorlar
TA?rkiyea��de kukla eAYitimi olmadA�AYA� iA�in, kukla anlayA�AYA�nA�n zayA�f olduAYunu belirten YA?ce, a�?Bilmedikleri iA�in A�nyargA� ile yaklaAYA�yorlar, A�ok kA?A�A?msA?yorlar. Ben ilk geldiAYim yA�llarda bu duruma AYaAYA�rA�yordum, Rus kA?ltA?rA?nde yetiAYtiAYim iA�in A�ocukluktan itibaren en iyi gA�sterileri izliyorduk. Zamanla, buradaki hayatA�n iA�ine girip tanA�dA�kA�a, benim bakA�AY aA�A�m da farklA�laAYtA�. MA?mkA?n olduAYunca insanlara A�AYretmek gerekiyor. Bir kaA� yA�ldA�r yaptA�AYA�mA�z UluslararasA� Kukla Festivalia��ni de bu yA?zden baAYlattA�k. GittiAYimiz festivallerde o kadar gA?zel A�rneklerini gA�rA?yoruz ki, insanlarla paylaAYmak istiyoruza�? diyor.
TA?rkiyea��de son yA�llarda hem kukla tiyatrosu hem de gA�lge tiyatrosu anlamA�nda bir canlanma olduAYunu kayededen YA?ce, AYA�yle anlatA�yor, a�?BazA�larA�yla tanA�AYA�yoruz, iA�lerinde A�ok emek veren, iyi niyetli kiAYiler var. Bence TA?rkiyea��de A�ok yetenekli insanlar var ama buradaki sA�kA�ntA� AYu; kukla tiyatrosunu sadece A�ocuk tiyatrosu olarak gA�rmelerini saAYlayan bir A�nyargA� var. A�ocuk tiyatrosu demekse, nitelikli olma AYartA� olmayan, uyduruk ve A�ok zayA�f A�alA�AYmalar yapA�labilen bir alan ne yazA�k ki... KA?A�A?msendiAYi iA�in de oyunculuk okumuAY ve bu iAYi yapabilecek olan insanlar bu alanda kalmak istemiyor. Herkes yA�ldA�z olmak istiyor, egolar A�ok yA?ksek.
Oysa kukla tiyatrosunda A�yle bir AYey yok A�A?nkA? siz bir kuklanA�n arkasA�ndasA�nA�z. Kendinizi seyircilere gA�stermiyorsunuz, egosu A�ok yA?ksek olan ve kendisi A�n planda olmak isteyen kiAYiler zaten kukla tiyatrosunda A�alA�AYmaz.
EAYer siz A�ok ucuza oyun sunuyorsanA�z, o iyi bir oyun deAYildir. Oradan kazanacaAYA�n parayla dA?zgA?n bir AYey A�A�karamazsA�n. Okullar da bu tA?r oluAYumlara prim verdikA�e, sayA�larA� artA�yor ve onlarA�n sayA�sA� arttA�kA�a da, bu gruplara girmek isteyen nitelikli oyuncu sayA�sA� dA?AYA?yor. Her AYey bir zincir gibi yani... Bu durum, elbette insanlarA�n algA�sA�nA�n aynA� kalmasA�na yol aA�A�yor.a�?
A�zleyin, kA�yaslayA�n, A?zerine kafa yorun
Marina YA?cea��nin, AnkaralA� seyirciye bir de mesajA� var, a�?Ben derim ki, merak edin. Evet, tiyatroya gitmek filmden daha pahalA� ve insanlar biraz ondan da A�ekiniyor. Ama izleyin, kA�yaslayA�n ve A?zerine kafa yorun. O oyun size ve A�ocuAYunuza ne verdi? A�A?nkA? tiyatro her AYeyden A�nce bir sanattA�r, genel kA?ltA?rA?nA?ze sanat katar. Kukla tiyatrosu, A�ocuklarA�n hayal dA?nyasA�na en yakA�n duran tA?rdA?r A�A?nkA? oynadA�klarA� oyuncaklara benzer. Kendilerini iyi hissederler, sizin de ufkunuz aA�A�lA�r ve pek A�ok duygu katar. Gelecek 12- 21 Ekim arasA�, 4. UluslararasA� Kukla Festivalia��ni gerA�ekleAYtireceAYiz. UmarA�m sponsor bulunur. Bu yA�l, 6 yabancA� ve 3 TA?rk grup katA�lmA�AYtA�. Gelecek festival iA�in 11 yabancA�, 3 TA?rk grup katA�lacak e birbirinden gA?zel oyunlarA� AYimdiden seA�tik. A�yi bir kukla oyunu A�ok doyurucudur ve A�ok gA?zel AYeyler yaAYatA�r size.
A�nA?mA?zdeki Pazar saat 11.00a��de, 0-3 yaAY grubu iA�in a�?Karbeyaz TavAYana�? ve saat 13.00a��te de KaragA�z oyunumuz var, A�ocuklarA� ve yetiAYkinleri bekliyoruz.a�?
Kukla tiyatrocusu Marina YA?cea��nin A�ocukluk hayali tiyatrodur ve arkadaAYlarA�yla beraber oyunlar hazA�rlayA�p oynamak, onun en keyif aldA�AYA� etkinliktir. Zaman iA�inde edebiyata ve okumaya olan sevgisi, onu Rus dili ve edebiyatA� bA�lA?mA?ne yA�nlendirir. A?niversite A�AYrencisiyken, amatA�r tiyatro gruplarA� ile birlikte oynamaya devam eden ve sahneden kopamayan YA?ce, bir gA?n gA?zel sanatlar fakA?ltesinden gelen bir arkadaAYA� sayesinde belki de AYimdiki hayatA�na dair bir iAYaret alA�r. Tez konusu, amatA�r oyuncularla bir oyun sahnelemek olan arkadaAYA�nA�n isteAYiyle gruba katA�lan YA?ce, profesyonel sahnede oynayA�nca, hocalarA�n ilgisini A�eker. Hem Rus dili ve edebiyatA� hem de oyunculuk bA�lA?mA?nden mezun olan YA?ce, bir arkadaAYA� sayesinde kukla tiyatrosu ile tanA�AYA�r. A�nce yapamayacaAYA�nA� dA?AYA?nerek korku duyan YA?ce, bu iAYin A?stesinden gelmeyi baAYarA�r. Daha sonra Ankara A?niversitesia��nde Rus dili ve edebiyatA� bA�lA?mA?nde yA?ksek lisans yapan YA?ce, Moldovaa��da oynadA�klarA� oyunu TA?rkA�ea��ye A�evirir ve ASTa��ta oynarlar. Seyircilerden biri de daha sonra eAYi olacak tiyatrocu Haluk YA?cea��dir. HayatlarA�nA� birleAYtiren A�ift, bir kukla tiyatrosu olanTiyatro Tempoa��da birlikte A�alA�AYmaya baAYlarlar ve YA?ce kendi deyimiyle, kukla konusundaki her AYeyi yA�llardA�r kukla tiyatrosu yapan eAYi Haluka��tan A�AYrenir.
1984 yA�lA�nda Haluk YA?ce tarafA�ndan kurulan Tiyatro Tempo, YA?cea��nin Amerikaa��da aldA�AYA� kukla eAYitiminden sonra Ankaraa��da devam ettirdiAYi 33 yaAYA�nda bir tiyatro. AAYA�rlA�klA� olarak A�ocuklara yA�nelik olmak A?zere, her yaAY grubuna hitap eden kukla oyunlarA� hazA�rlayan Tiyatro Tempoa��nun repertuarA�nda kA�rk oyun yer alA�yor. MA?zikleri Nedim YA�ldA�za��A�n elinden A�A�kan tiyatronun A�ekirdek kadrosunu ise altA� kiAYi oluAYturuyor. Marina YA?ce, kukla tiyatrosunu, diAYer tiyatro tA?rlerinden AYu sA�zlerle ayA�rA�yor,
Siz A�yle oynayacaksA�nA�z ki, A�ocuklar ona inanacak
a�?Normalde, oynarken bir metin okursunuz ve iA�ine gireceAYiniz karakter A?zerinde A�ok dA?AYA?nA?rsA?nA?z. BeAYenir ya da beAYenmezsiniz ama bir hissiniz olur. Kukla tiyatrosu ise bu anlamda A�ok daha zordur A�A?nkA? sadece sizin hissetmeniz yetmez, bunu bir de ellerinize yansA�tacaksA�nA�z ve o kuklayA� A�yle canlandA�racaksA�nA�z ki, seyirci size inanacak. Sizi seyretmeyecek, kuklaya bakacak. Her tA?r kukla var; el kuklasA�, sopalA� kukla, ipli kukla, gA�lge kuklasA�... Hepsi de bambaAYka tA?rler. Kukla derken, mutlaka bir kiAYi ya da canlA� figA?rA? hayal etmeyin. Mesela bir oyunumuzda sopalA�, kocaman bir yA�ldA�z var. Siz A�yle oynatacaksA�nA�z ki, A�ocuklar ona inanacak, onunla konuAYacak. Kendinize yakA�n hissettiAYiniz ya da bir tA?rlA? hakimiyetini elinize alamadA�AYA�nA�z kukla vardA�r. O kukla ile A�alA�AYA�rken A�ok A�abalamanA�z gerekiyor A�A?nkA? onun sizin kuklanA�z olasA� gerekiyor, bu zorunluluk. Aksi halde onu canlandA�ramazsA�nA�z, gerA�ekA�i olmaz.
Bizim tiyatro tarzA�mA�zda, oynatA�cA�lar saklA� deAYil, aA�A�k biA�imli kukla tiyatrosuyuz. Sahnede bizi gA�rA?yorlar, diAYer tarz eskide kaldA� zaten. EAYer seyirci bizi orada fark etmiyorsa, demek ki biz bu iAYi baAYarmA�AYA�zdA�r. TA?m bu inceliklerden oluAYuyor kukla tiyatrosu, onun inandA�rA�cA�lA�AYA� tamamen oynatA�mla ilgili. Haluk YA?ce ise eline ne alsa hayranlA�kla izletmeyi baAYarA�yor. Ben o kadar iyi deAYilim, onun A�AYrencisiyim. YA�llar A�nce Almayaa��da bir festivale katA�lmA�AYtA�k ve orada UkraynalA� bir yA�netmen, a�?Haluk YA?ce bir orkestra gibi, her AYeyi kendisi yapabiliyora�� demiAYti. Oyun yazabiliyor, sahneleyebiliyor, kuklalarA� tasarlA�yor, dekoru tasarlA�yor ve oynatA�yor.a�?
KaragA�z, her A?lkede TA?rkA�e oynanA�r
AynA� zamanda TA?rkiyea��nin A�nemli KaragA�z oynatA�cA�larA�ndan olan eAYi Haluk YA?cea��nin, pek A�ok A?lkede festivale davet edildiAYini belirten YA?ce, a�?A�ki yA�l A�nce Rusyaa��da, 270 sanatA�A� arasA�ndan en iyi oyuncu A�dA?lA?nA? aldA�. KaldA� ki, Ruslarla yarA�AYmak kolay deAYil. Biz, her ay bir Pazar gA?nA? mutlaka bir KaragA�z oyunu oynuyoruz ve son yA�llarda A�ocuklar A�ok ilgi gA�steriyorlar. YA�llar A�nce yine Moskovaa��ya bir festivale gitmiAYtik, a�?KaragA�z, CadA�lar ve Hint Fakiria�? ile... Oyun TA?rkA�e oynanA�yor, zaten gittiAYin A?lkenin diline gA�re KaragA�z oynamazsA�n, oynayamazsA�n. Bir kA�smA�nA� A�zet veriyoruz, gerisini seyirciye bA�rakA�yoruz. Orada tek kelime TA?rkA�e bilmeyen A�ocuklar ve seyirci, komik yerlerde gA?lA?yorlardA�. A�ok merak ettik ve oyundan sonra sorduk. a�?A�A?nkA? komika�� dediler. Sesteki tonlamadan, senkrondan, oranA�n komik olduAYunun anlA�yorlarmA�AY. KaragA�za��A? zaten baAYka dilde oynarsanA�z tA?m A�zelliAYi gider, A�yle bir yanA� da vardA�r. Kendi gA?zel TA?rkA�esi ve her AYeyiyle birleAYince gA?zel oluyor. TA?rkiyea��de Hacivat ve KaragA�z konusunda da bir canlanma var ama ne yazA�k ki eAYitimi yok, sanA�rA�m bir tek teoride var. Hevesli olanlarA�n, ustanA�n yanA�nda A�AYrenmesi iA�in kapA�mA�zA� aA�tA�k ama bir kaA� kez geldikten sonra, vazgeA�iyorlar. A�A?nkA? zordur ve ben kuklacA� olmama raAYmen, cesaret edemezdima�? diye anlatA�yor.
