Metin TÜRKYILMAZ - ANKARA - Tüketici güvensizliğinde 10 yıla doğru gidiliyor. Güven, Eylül ayında 58,5 puana kadar düşmüştü. 118 aydır (9 yıl 10 ay) "iyimserlik sınırı" olan 100’ü geçemeyen tüketici güven endeksi, Mart ayında, geçen yılın aynı ayına göre 2,6, 2016 Şubat ayına göre 0,4 puan artışla 67 puana çıktı.
Endeks, Ocak 2016’da 71,6, Şubat’ta 66,6 puana gerilemişti.
Ocak 2013’te 75,8 olan endeks, 2014 yılı Ocak ayında 72,4, 2013 Şubat ayında 76,7 olan endeks, 2014 yılı Şubat ayında 69,2, 2013 Mart ayında 74,9 olan endeks 2014 yılı Mart ayında 72,7’ye indi. Nisan 2013’de 75,6 olan endeks, 2014 Nisan ayında 78,5’ya çıktı. Mayıs 2013’de 77,5 olan endeks 2014 Mayıs ayında 76’ya indi. Haziran 2013’de 76,2 olan endeks, 2014 Haziran ayında 73,7’e, 2013 Temmuz ayında 78,5 olan endeks, 2014 Temmuz’unda 73,9, 2013 Ağustos ayında 77,2 olan endeks, 2014 Ağustos’unda 73,2 oldu. Eylül 2013’te 72,1 olan endeks, 2014 Eylül’ünde 74’e çıktı. Ekim 2013’te 75,5 olan endeks, 2014 Ekim’inde 70,3, 2013 Kasım ayında 77,5 olan endeks, 2014 Kasım ayında 68,7’ye düştü. Aralık 2013’te 75 olan endeks, 2014 Aralık ayında 67,7’ye geriledi ve yılı böyle kapattı.
Ocak 2015’e yine 67,7 puanla başlayan endeks, Şubat’ta 68,1’e çıktıktan sonra Mart’ta 64,4’e geriledi. Nisan’da 65,4’e çıkan, Mayıs’ta 64,3’e inen, Haziran’da 66,4, Temmuz’da 64,7 olan endeks, Ağustos’ta 62,4’e düştü. Eylül 2015’de, 58,5 puanla, hesaplamanın değiştiği son 3 yıl 3 ayın en alt noktasına inen endeks, Ekim’de 62,8’e, Kasım’da 77,1’e çıktı ve Aralık’ta 2015 yılını 73,6 puanla kapattı.
Endeks, 2016 yılına Ocak ayında 71,6 puanla başladı.
Endeks, 2014 Nisan ayından sonra Eylül ayında da yükselmişti. 2015’e kötü başlayan endeks, Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında 2014’e göre geriledi. Kasım ve Aralık aylarında, 2014’ün aynı aylarına göre yükselen endeks, 2016 Ocak ayına da 2015 Ocak ayına göre yükselişle başladı. Şubat ayında, 2015 Şubat ayının gerisinde kalan endeks, Mart ayında, 2015 Mart’ını geride bıraktı.
Buna göre, tüketici güven endeksi, 2013 yılının aynı aylarına göre, 2014 yılı Ocak ayında 3,4, Şubat’ta 7,5, Mart’ta 2,2, Mayıs’ta 1,5, Haziran’da 2,5, Temmuz’da 4,6, Ağustos’ta 4, Ekim’de 5,2, Kasım’da 8,8, Aralık’ta 7,3 puan gerilerken, Nisan ayında ise 2,9 puan, Eylül ayında 1,9 puan arttı. 2015 yılı Ocak ayında, 2014 yılı aynı ayına göre 4,7, Şubat ayında 1,1, Mart ayında 8,3 puan geriledi. Nisan 2015’de, 2014’ün aynı ayının 13,1 puan altında kalan endeks, 2014 yılına göre, 2015 Mayıs’ta 11,7, Haziran’da 7,3, Temmuz’da 9,2, Ağustos’ta 10,8 puan geriye düştü. Eylül 2015’de, 2014’ün aynı ayına göre endeks 15,5 puan düşük çıktı. Bu da son yılların rekor seviyesindeki düşüşü oldu. Endeksteki düşüş Ekim 2015’de, 2014’ün aynı ayına göre, 8,5 puan, yine 2014’ün aynı aylarına göre 2015 Kasım ayında endeks 8,4, Aralık ayında ise 5,9 puan yükseldi.
2016 Ocak ayında, 2015’in aynı ayına göre, 3,9 puan artan endeks, Şubat ayında 1,5 puan geride kaldıktan sonra Mart’ta 2,6 puan yukarıda çıktı.
2006 MAYIS AYINDAN BU YANA 100 PUAN GEÇİLEMİYOR
2005 yılı Ocak ayında 105,4 olan Tüketici Güven Endeksi, 2005 yılı Haziran-Aralık döneminde 100’ün altında seyretti. Ocak 2006’da tekrar 100’ün üzerine çıkan, 2006 Mayıs ayında 100,07’e, 2006 Haziran ayında 92,17’ye inen endeks, o tarihten bu yana 100’ü geçemedi.
Aralık 2012’de 89 olan endeks, Avrupa Birliği’ne (AB) uyum çerçevesinde yapılan yeni uygulama sonrası 2013 Ocak ayında 75,8 puana indi. 2013 Ocak-2014 Mayıs döneminde endeks, 2013 Temmuz ve 2014 Nisan ayında 78,5 puanla en yüksek seviyeye çıkarken, 2014 Aralık ayında 67,7 puanla en düşük seviyeye düştü.
2013 OCAK AYINDA NE OLMUŞTU?
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği çerçevesinde 2003 yılından itibaren Hanehalkı İşgücü Anketi’ne ekli olarak yürütülüp hesaplanan Tüketici Eğilim Anketi’nin Avrupa Birliği Uyumlulaştırılmış İşyerleri ve Tüketici Anketleri Programı’ndan farklılıklar göstermesi nedeniyle yeni bir uygulamaya geçilmişti. Ocak 2012 tarihinden itibaren Avrupa Birliği Uyumlulaştırılmış İşyeri ve Tüketici Anketleri Ortak Programı esaslarına göre yeni Tüketici Eğilim Anketi uygulanmaya başlanmıştı.
2012 yılında Hanehalkı İşgücü Anketi’ne ekli uygulama ve yeni Tüketici Eğilim Anketi eşanlı yürütülen, Hanehalkı İşgücü Anketi’ne ekli uygulamaya Ocak 2013 tarihinden itibaren son verildi.
Avrupa Birliği programına tam uyumlu yeni uygulama; anket uygulanan birim, anket soruları, sorularda karşılaştırma yapılan dönem, endeksin hesaplandığı sorular ve endeks yayımlama tarihinde değişiklikler içeriyor. Tüketici Güven Endeksi önceki uygulamada beş alt endeks kullanılarak hesaplanmakta iken; Ocak 2013’ten itibaren dört alt endeks kullanılarak hesaplanmaya başlandı.
Avrupa Birliği Uyumlulaştırılmış İşyerleri ve Tüketici Anketleri Programı’na uyumlu yeni tüketici güven endeksi 2012 yılı ve 2013 Ocak ayı için yeni Tüketici Eğilim Anketi sonuçları kullanılarak hesaplandı. Yeni seriyi, 2012 yılı öncesi değerlerle karşılaştırabilmek amacıyla Reg-ARIMA modeline dayalı makro yaklaşımla geriye doğru çekme yöntemi kullanılarak 2004-2011 dönemine ilişkin seri elde edildi.
Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor.
EN KÖTÜMSER AYLAR
Tüketici Güven Endeksi, küresel krizin başladığı 2008 Eylül ayında 80,72 düzeyindeyken, Ekim ayında 74,24, Kasım ayında 68,88 ile en düşük düzeyine indi. 2008 Aralık ayında ise 69,9 oldu. Yeni hesaplamaya geçilen 2013 ve 2014 yıllarında, 2013 Temmuz ayında 78,5, 2014 Nisan ayında 78,5 puan olan endeks, 2014 yılında Şubat ayında 69,2, Kasım ayında 68,7, Aralık ayında 67,7 puanla 70’in altına, en düşük seviyelere düştü. 2015 yılı ise kötü başladı. Ocak ayında 67,7, Şubat ayında 68,1, Mart ayında 64,4, Nisan ayında 65,4, Mayıs’ta 64,3, Haziran’da 66,4, Temmuz’da 64,7, Ağustos’ta 62,4 ile endeks bir türlü 70’in üzerine çıkamadı. Eylül ayı ise 58,5 ile son yılların en kötümser ayı oldu.
2012 YILINDA ENDEKS
2011 Kasım ayında sonra yükseliş trendine giren Tüketici Güven Endeksi, Ekim 2011’de 89,7 iken, Kasım ayında 91, Aralık ayında 92, 2012’nin Ocak ayında 92,2, Şubat ayında 93,2, Mart ayında 93,9 ile 2012’nin ilk 5 ayındaki en yüksek noktaya ulaştı. Nisan 2012’de 91,1 puana gerileyen endeks, Mayıs ayında 1 puanlık artışla 92,1’ye çıktı. 2012 Haziran ayında 91,8, Temmuz’da 92,8, Ağustos’ta 91,1 olan endeks, Eylül ayından itibaren 90’ın altına düştü. Eylül 2012’de 88,8’e, Ekim ayında 85,7’ye kadar gerileyen endeks, Kasım’da 89,2, Aralık’ta 89 oldu.
2013 YILINDA ENDEKS
Yeni yöntemle 2013 yılı Ocak ayında 75,8 olan endeks, Şubat’ta 76,7’ye çıktı. Mart’ta 74,9’a inen endeks, Nisan 75,6, Mayıs’ta 77,5, Haziran’da 76,2 oldu. Temmuz ayında 78,5 ile 2013 yılının en yüksek seviyesine çıkan endeks, Ağustos’ta 77,2’ye, Eylül ayında 72,1 ile 2013’ün düşük seviyesine indi. Ekim ayında 75,5, Kasım’da 77,5 olan endeks, 2013 yılını Aralık ayında aldığı 75 puanla kapattı.
2014 YILINDA ENDEKS
2014 yılı Ocak ayında 72,4’e inen endeks, Şubat 2014’de 69,2 ile yeni uygulamanın başladığı Ocak 2013’ten bu yana en düşük değere indi. 2014 Mart ayında 72,7’ye çıkan endeks, Nisan ayında, Mart ayına göre 5,8 puan artışla 78,5’e, Temmuz 2013’ten bu yana ki en yüksek seviyeye çıktı. Mayıs ayında, Nisan ayına göre 2,5 puan gerileyen endeks 76 puana indi. Haziran ayında 73,7 olan endeks, Temmuz ayında 73,9’a çıktıktan sonra Ağustos ayında 73,2’ye indi. Endeks, Eylül ayında 74 puana çıktı. Ekim ayında 70,3 puana inen endeks, Kasım’da 68,7, Aralık’ta 67,7’ye geriledi.
2015 YILINDA ENDEKS
Ocak ayına 67,7 puanla giren endeks, Şubat’ta 68,1, Mart’ta 64,4 puan oldu. Endeks, ilk kez 65 puanın altına geriledi. 200 puan üzerinde 64,4 puan düşünürsek, tüketici güvensizliğinin boyutlarını daha iyi anlarız. Nisan ayında 65,4 ile 65 puanın üzerine çıkan endeks, Mayıs’ta 64,3’e indi. Haziran’da 66,4 ile yine 65 puanı geçen endeks, Temmuz’da 64,7, Ağustos’ta 62,4’ye geriledi. Eylül ayında ise 58,5 puan olan endeks, bırakın 65 puanı, ilk kez 60 puanın bile altına indi. Endeks, Ekim ayında 62,8, Kasım ayında 77,1, Aralık ayında 73,6 puan oldu.
2016 YILINDA ENDEKS VE MART SONUÇLARI
Ocak ayına 71,6 puanla giren endeks, Şubat’ta 66,6, Mart’ta 67 puan oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliğiyle yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Mart ayında bir önceki aya göre yüzde 0,5 oranında arttı; Şubat ayında 66,64 olan endeks Mart ayında 67 oldu.
Hanenin maddi durum beklentisi endeksi, bir önceki aya göre yüzde 0,5 oranında arttı. Şubat ayında 89,31 olan endeks değeri, Mart ayında 89,77 oldu. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının artmasından kaynaklandı.
Şubat ayında 90,03 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi, yüzde 0,7 oranında azaldı ve Mart ayında 89,41 puana indi. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını ortaya koyuyor.
İşsiz sayısı beklentisi endeksi, bir önceki aya göre yüzde 2,5 oranında artarak, Mart ayında 67,80 değerine yükseldi. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında azalış bekleyenlerin artmasından kaynaklandı.
TASARRUF ETME İHTİMALİ ENDEKSİ YERLERDE SÜRÜNÜYOR
Tasarruf etme ihtimali endeksi, yüzde 0,2 oranında azaldı. Şubat ayında 21,05 olan endeks, Mart ayında 21,01 değerine düştü. Bu azalış, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre azaldığını gösteriyor.
