Bozoğlu: Türkiye’de her yıl yaklaşık
60 milyon kişi kirli hava soluyor
SULTAN YAVUZ - TMOBB Çevre Mühendisleri Odası, 2018 yılı boyunca yaptığı ölçümleri değerlednirdiği “Türkiye’nin Hava Kirliliği Raporu”nu açıkladı. Toplam 45 ildeki istasyonlarda yapılan ölçümlerin ortaya koyduğuna göre, bu bölgelerde yaşayan yaklaşık 60 milyon kişi, ulusal sınır değerinin üzerinde PM10 (toz) seviyesine maruz kalıyor.
Raporu kamuoyuna duyuran Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Dr. Baran Bozoğlu, bu yılki raporda öne çıkan en önemli unsuru, yeterli veri alımının yapılmaması olarak kaydetti. Yeterli veri alımının yapılmadığı 37 ildeki istasyonların çevresinde yaşayan 20 milyon kişinin soluduğu hava kalitesine dair yorum yapılmakta zorlanıldığını belirten Bozoğlu, “2019 yılında yeterli veri oluşturulması adına ölçüm istasyonlarının bakım ve kalibrasyonuna daha fazla özen gösterilmesini öneriyoruz. Ayrıca oldukça tehlikeli olan ve doğrudan akciğerleri etkileyen PM2.5 (küçük toz) kirletici ölçümlerinin bütün istasyonlara yaygınlaştırılarak ölçümünün yapılması ivedi bir ihtiyaçtır” dedi.
En yüksek kirlilik oranları büyükşehirlerin
Bozoğlu, kirlilik parametrelerinin tamamında sınır değeri aşan iller arasında büyükşehirlerin başta geldiğini söyleyerek; İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Mersin, Kocaeli, Edirne ve Erzurum’da hava kirliliğinin devam ettiğini belirtti. Bozoğlu, “Bu kentelerde toz (PM10),küçük toz (PM2.5), kükürt dioksit (SO2), azot dioksit (NO2), azot oksit (NOX) değerleri açısından kirlilik yaşanmaktadır. Vatandaşlarımızın yoğun yaşadığı bu kentlerde acil önlemkere ihtiyaç duyulmaktadır” dedi.
2018 yılının PM10 verilerine göre, Türkiye’de havası en kirli illerin başında İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Erzurum, Ağrı, Iğdır, Kahramanmaraş, Manisa, Mersin geliyor.
Raporda, PM2.5 ölçümü yapılan tüm istasyonlarda ise İstanbul, Ankara, Zonguldak, Çorum, Amasya, Sivas, Erzincan, Erzurum, Edirne, Sakarya ve Bursa’da sınır değerin aşıldığı tespit edildi. İzmir dâhil Türkiye’nin yarısından fazlasında ise ölçüm yapılmadı.
İstasyonlarda ölçümleri yapılan diğer kirlilik kaynaklarına dair (SO2, NO2, NOx, CO ve O3) değerlendirilen verilere göre ise bu kirleticilerin tamamı için istasyonların yarısından fazlasında güvenli veri alımının olmadığı belirlendi.
Solunum yolu hastalıkları, asit yağmurları gibi sağlık etkilerine yol açan kükürt dioksit (SO2) ölçümlerinin yapılmadığı il ve ilçelerde yaklaşık 30 milyon kişinin yaşadığı belirtildi.Ölçümlerin yapılabildiği ve kirlilik seviyesinin sınır değerlerin üzerine çıktığı illerin başında ise İstanbul, Adana, Ağrı, Kahramanmaraş, Yozgat, MAnisa, Hakkari, Bitlis, Şanlıurfa ve Karabük’ün geldiği tespit edildi.
Saatlik ve günlük azot dioksit (NO2) ölçümü yapan ve güvenli veri alınan istasyon verilerine göre Türkiye’deki en kirli bölge Adana-Doğankent, Amasya-Şehsade, Ankara- Çankaya, Demetevler, Sıhhıiye, Artvin -Hopa, Bursa -Beyazıt, Çorum -Bahabey, Erzincan, Erzurum, İstanbul-Aksaray, Beşiktaş, Çatladıkapı, Esenler, Göztepe, Kadıköy, Kartal, Mecidiyeköy, Selimiye, Şirinevler, Ümraniye, Üsküdar, İzmir -Şirinyeriken.
Azot oksit (NOX) verilerine göre ise en kirli illerİstanbul, Ankara, Adana, Amasya, Balıkesir, Çorum, Edirne, Erzincan, Erzurum, Eskişehir Odunpazarı, Iğdır, İzmir Şirinyer, Karabük, Tekirdağ, Bursa, Kayseri, Kocaeli ve Samsun.
Son 15 yıldır soluduğumuz hava Avrupa’dan daha kirli
Bozoğlu son 15 yıldaki kirlilik artışının Avrupa’dan fazla olduğuna işaret ederek, bu duruma ilişkin şunları söyledi: “Türkiye hava kirliliği kapsamında analiz edilen uygu gözlemleri Türkiye atmosferindeki partikül maddelerin, son 15 yıl içinde Avrupa’ya göre hep yüksek seviyelerde ölçüldüğünü gösteriyor. Başka bir deyişle, Türkiye atmosferi partikül maddeler açısından Avrupa’ya göre daha kirli olup, bu kirlilik 2018 yılında, Avrupa’ya göre yüzde 33,4 oranında daha fazladır. Avrupa atmosferindeki partükül maddeler son 15 yılda yüzde 14,2 oranında azalırken Türkiye’de yüzde 8,4 artış göstermiştir.”
Artvin, Ardahan, Tunceli, Gümüşhane Gemilerçekeği ve Rize Ardeşen’in havasının diğer bölgelere göre daha az kirli olduğunu kaydeden Bozoğlu, “2018 verilerini incelediğimizde bu illerin diğer illere göre daha az hava kirliliği yaşadığını gördük. Coğrafi konumlarının da etkili olduğunu düşünüyoruz” dedi.
Yerel seçim adaylarına çağrı
Türkiye’nin neredeyse tamamında hava kirliliği problemi yaşandığına dikkat çeken Bozoğlu, bunun nedenlerini şöyle sıraladı:
“Hatalı kentleşme politikası, temiz hava sağlayacak hava koridorlarına çok katlı binaların yapılması, kent merkezlerinde yeşil alan miktarının azalması, toplu taşımanın yetersizliği ve ısınma amaçlı kömür tüketimi, kentlerde ana kirlilik unsurları olarak karşımıza çıkarken, Türkiye’nin birçok yerinde termik santraller nedeniyle ciddi hava kirliliği problemleri yaşandığını görmekteyiz. Veriler termik santrallerin olduğu bölgelerde hava kirliliğinin artarak devam ettiğini gözler önüne sermektedir.”
Yerel seçimler yaklaşırken belediye başkan adaylarına çağrıda bulunan Bozoğlu, 2015 yılından beri rapor hazırladıklarını, ancak bunun yerel yönetimler tarafından çok dikkate alınmadığını belirtti. Bozoğlu, “31 Mart’ta yapılacak yerel yönetim seçimlerinde hedeflerini ve projelerini açıklayan muhtar, belediye meclis üyesi ve belediye başkan adaylarının hava kirliliğine çözüm üretecek politikaları ve somut çözüm önerilerini ön plana çıkartması, çözüm için önemli bir adım olacaktır” dedi.
