ANKARA -A�HiA� kuAYkusuz, tuz iA�erdiAYi minerallerle vA?cudumuzun yaAYamsal fonksiyonlarA�nA� devam ettirebilmesinde son derece A�nemli bir role sahip. DA?nya SaAYlA�k A�rgA?tA?a��ne gA�re; gA?nde ortalama 5 gram tuz (bir silme A�ay kaAYA�AYA�) almamA�z vA?cudumuz iA�in yeterli geliyor. Ancak yapA�lan araAYtA�rmalar gA�steriyor ki TA?rkiyea��de tuz tA?ketimi maalesef 16-18 gramA� buluyor. Son yA�llarda yapA�lan kA�sA�tlamalarla bu miktarA�n 14,8 grama dA?AYA?rA?ldA?AYA? belirtiliyor. AcA�badem Altunizade Hastanesi Nefroloji UzmanA� Prof. Dr. Sevgi Azahin dA?AYA?k miktarda alA�ndA�AYA�nda hayatA�mA�zda A�nemli fonksiyonu olan tuzun, bunun tam aksine ideal miktarA�n A?zerinde tA?ketildiAYinde ise zehirden farksA�z olduAYu uyarA�sA�nda bulunarak, a�?Tuzun baAYta bA�breklerde hasar oluAYturmaktan kan basA�ncA�nA� yA?kseltmeye kadar pek zor zararA� oluyor. Bu nedenle gA?nlA?k tuz tA?ketimini kA�sA�tlamak yaAYamsal A�neme sahipa�? diyor. YaygA�n inanA�AYA�n aksine tA?ketilen tuzun bA?yA?k bir kA�smA� mutfak masasA�nda yemeklere eklenen tuzdan deAYil, iAYlem gA�rmA?AY besinlerden geliyor. A�yle ki iAYlenmiAY besinler sodyum alA�mA�nA�n genelde yA?zde 75 gibi yA?ksek bir oranA�nA� oluAYturuyor. Bu nedenle tuz alA�mA�nA� azaltmak iA�in sofradan tuzu kaldA�rmanA�n yanA� sA�ra iAYlenmiAY besinlerden kaA�A�nmak da A�ok A�nemli. Peki, pek A�oAYumuzun yemeklere hiA� dA?AYA?nmeden bolca serptiAYi tuz saAYlA�AYA�mA�zA� nasA�l etkiliyor? Nefroloji UzmanA� Prof. Dr. Sevgi Azahin ideal miktarA�n A?zerinde alA�nan tuzun hangi hastalA�klara yol aA�abildiAYini anlattA�, A�nemli bilgiler verdi. Kan basA�ncA�nA� yA?kseltiyor Diyetteki tuz artA�AYA� kan basA�ncA�nA� yA?kseltiyor. Tuz tA?ketimi arttA�AYA�nda aynA� zamanda kan basA�ncA�nA� dA?AYA?rmek iA�in alA�nmasA� gereken tansiyon dA?AYA?rA?cA? ilacA�n dozu ve sA�klA�AYA� da artA�yor. Bunun nedeni ise tuzun tansiyon ilaA�larA�nA�n etkisini azaltmasA�. A�zellikle de ACE inhibitA�rA? ve ARB grubu tansiyon ilaA�larA�nA�n etkisine direnA� geliAYmesine yol aA�A�yor. Tuzla hipertansiyon arasA�nda doza baAYlA� ve doAYrudan bir iliAYki mevcut. Tuz alA�mA�nA�n azaltA�lmasA� uzun dA�nemde kalp damar hastalA�klarA� ve inme riskini azaltA�yor. A�rneAYin, diyetle alA�nan tuzun 10 gramdan 5 grama dA?AYA?rA?lmesiyle inme riski yA?zde 23 ve kalp damar hastalA�klarA�nA�n riski de yA?zde 17 oranA�nda azalabiliyor. BA�breklerde kalA�cA� hasar oluAYturabiliyor Tuzlu beslenme, sadece sistemik kan basA�ncA�nA� yA?kseltmekle kalmA�yor, bA�brek hA?creleri iA�indeki basA�ncA� da arttA�rA�yor. Glomeruller adA� verilen hA?crelerin iA�indeki basA�nA� artA�AYA�, bA�breAYin sA?zme membranA�nA� proteinlere daha geA�irgen hale getiriyor. Nefroloji UzmanA� Prof. Dr. Sevgi Azahin idrarla protein atA�lA�mA�nA�n artmasA�nA�n da uzun dA�nemde bA�brekte kalA�cA� hasar oluAYturabildiAYine dikkat A�ekiyor. A�nsA?lin direncini arttA�rabiliyorYA?ksek sodyum iA�eren diyet, kanda leptin dA?zeyini yA?kseltiyor. Bu hormonun artA�AYA� karA�n bA�lgesindeki yaAY hA?crelerini A�oAYaltA�yor. KarA�n bA�lgesinde yaAYlanma da bel A�evresinin geniAYlemesiyle sonuA�lanA�yor. Bunun sonucunda insA?lin direnci artA�yor. DA?AYA?k sodyumlu beslenme tarzA� ise glukozu dokulara taAYA�yan transporterlerin miktarA�nA� ve yaAY hA?crelerinin iA�indeki insA?lin reseptA�rlerini dA?zenliyor ve insA?lin direnci azalA�yor. A�zellikle tuza duyarlA� kiAYilerde diyette tuz kA�sA�tlandA�AYA�nda, insA?lin direnci dA?AYA?yor. Mide kanseri riskini yA?kseltiyor Nefroloji UzmanA� Prof. Dr. Sevgi Azahin yA?ksek sodyum iA�eren beslenme tarzA�nA�n mide mukozasA�nda hasar oluAYturduAYunu belirterek sA�zlerine AYA�yle devam ediyor: a�? Hasarlanan mukoza kanserojen maddelere daha hassas hale geliyor, helicobacter pylori adlA� bakterinin midede daha uzun sA?reli olarak yerleAYmesine ve hasar yapmasA�na yatkA�nlA�k yaratA�yor. Hasarlanan mide mukozasA�nda da kanser geliAYebiliyor. Bu nedenle tuzlu gA�dalar, tA?tsA?lenmiAY ve salamura gA�dalardan uzak durmak gerekiyora�? Kemik erimesini tetikleyebiliyor 50 yaAY A?stA?ndeki her 2 kadA�ndan ve her 5 erkekten 1a��i osteoporoz olarak adlandA�rA�lan kemik yoAYunluAYu azalmasA� nedeniyle kemik kA�rA�klarA� problemleri yaAYA�yor. YA?ksek tuz iA�eren beslenme tarzA�, kemiklerden kalsiyumun serbestleAYmesine ve idrarla vA?cuttan atA�lmasA�na yol aA�A�yor. SonuA�ta kemikler zayA�flA�yor ve kolay kA�rA�labilir hale geliyor. Menopoz dA�nemindeki kadA�n hastalar ve yaAYlA�lar A�zellikle yA?ksek risk altA�nda oluyor. BA�brek taAYA�na yol aA�abiliyor Tuzlu beslenme idrarla kalsiyum atA�lA�mA�nA� arttA�rA�yor. A�drarda bulunmasA� gerekenden fazla kalsiyum atA�lmasA� da bA�brek taAYA� oluAYumuna yol aA�abiliyor. BA�brek taAYlarA� enfeksiyon odaAYA� oluAYturarak veya idrar yolunda tA�kanmaya yol aA�arak bA�breklerde hasar geliAYmesine neden olabiliyor. BaAYA�AYA�klA�k sistemini de etkiliyor Hayvanlar A?zerinde yapA�lan A�alA�AYmalarda fazla tuz alA�mA�nA�n bakteriler ve yabancA� maddelere karAYA� savaAYan koruyucular olan a�?makrofajlarA�na�� fonksiyonunu azalttA�AYA�nA� ortaya koyuyor. Bunun sonucunda da baAYA�AYA�klA�k sistemimiz bakteri ve virA?slere karAYA� zayA�flA�yor. Damar hastalA�AYA�na baAYlA� demansA� hA�zlandA�rabiliyor Damar hastalA�AYA�na baAYlA� demans, bunamanA�n en sA�k gA�rA?len tA?rA?. Zihinsel fonksiyonlarA�n tA?mA?nA? etkileyen bu tablo, beyin kan dolaAYA�mA�nA�n damar sertliAYi nedeniyle bozulmasA� sonucunda geliAYiyor. Tuz tA?ketiminin fazla olmasA�, damar yapA�sA�nA� bozarak ve kan basA�ncA�nA� yA?kselterek damar hastalA�AYA�na baAYlA� demansA� hA�zlandA�rA�yor. Meniere hastalA�AYA�na neden olabiliyor Denge bozukluAYu, AYiddetli baAY dA�nmesi, bulantA� ve kusma ile karakterize meniere hastalA�AYA�, iA� kulaAYA�n hasarlanmasA�yla ilgili bir sorun. YA?ksek miktarda tuz alA�mA� vA?cutta su tutulmasA�na neden olduAYu iA�in iA� kulak basA�ncA�nA� arttA�rA�yor, hastalA�AYA�n belirti ve bulgularA�nA� AYiddetlendiriyor. Meniere hastalA�AYA�nA�n tedavisinde tuzsuz diyet son derece etkili oluyor. Tuz alA�mA�nA� makul sA�nA�rlara dA?AYA?rebilmek iA�ina�� * Yemek masasA�na tuzluk koyma alA�AYkanlA�AYA�ndan vazgeA�in * Yiyecekleri baharatlarla tatlandA�rma alA�AYkanlA�AYA� edinin * Market alA�AYveriAYleri sA�rasA�nda A?rA?nlerin sodyum iA�eriAYine bakmayA� ihmal etmeyin * GA�dalarA�n A?zerinde sodyum miktarA� verildiyse bu rakamA� 2.5 ile A�arparak tuz miktarA�nA� hesaplayabilirsiniz. A�rneAYin A?rA?nA?n 100 gramA�nda 1.5 gram tuz veya 0.6 gram sodyum varsa a�?yA?ksek tuzlu A?rA?na�?, 0.6 gram tuz ya da 0.1 gram sodyum varsa a�?dA?AYA?k tuzlu A?rA?na�? grubuna giriyor. * TurAYu, ketA�ap, hardal, zeytin, soya sosu vb. yiyeceklerin tuz iA�eriAYi A�ok fazladA�r. Bu besinleri mA?mkA?n olduAYunca az tA?ketin. A�rneAYin 1 A�ay kaAYA�AYA� soya sosu 335mg sodyum (837.5 mg tuz), bir A�ay kaAYA�AYA� kabartma tozu 530 mg sodyum (1.32 gram tuz) iA�erir iA�eriyor. Bu miktar gA?nlA?k tuz alA�mA�nA�n neredeyse 5a��te 1a�?ini oluAYturuyor. * Tuz iA�eriAYinin yA?ksek olabileceAYi hiA� aklA�mA�za gelmeyen enginar, A�spanak ve kerevizin 100 gramA�nda sA�rasA�yla 86/71/100mg sodyum bulunuyor. Bu besinleri piAYirirken ekleyeceAYiniz tuz miktarA�nA� azaltmayA� unutmayA�n.