ANKARA - Böbrek yetmezliği genellikle sinsi ve yavaş geliştiği için tanıda gecikme oluyor. En belirgin belirtiler ise gece birden fazla idrara çıkma, yeni başlayan veya şiddeti artan kan basıncı yüksekliği en belirgin belirtilerden. Bunların yanında bacaklarda ve göz kapaklarında şişme, cilt döküntüsü, idrar yaparken zorlanma, idrarda renk, koku değişiklikleri, köpük varlığı. Böbrek fonksiyonu bozuldukça buna halsizlik, sabahları bulantı ve kusma, kişilik değişiklikleri ve kaşıntı gibi belirtiler de ekleniyor. Böbrek nakli için sıra bekleyenlerin bir kısmı uygun donör bulunmasıyla rahat nefes alabiliyor ama çok önemli bir bölümü hayatını diyaliz makinelerine bağlı geçirmek zorunda kalıyor. Uzmanların uyarısı ise “böbreklerinizi sağlıklıyken koruma altına alın, diyalize mahkum olmayın” şeklinde. Genel sağlığımız açısından son derece önem taşıyan, böbrek sağlığını koruyabilmek için “altın kurallar” olarak belirtilen 10 öneri şu şekilde; 1. Hareket edin; Düzenli olarak yürüyüş, hafif koşu, bisiklete binmek gibi egzersizler yapın ki dinç bir bedene sahip olun ve fazla kilolarınızdan da kurtulun. Böylece diyabet, hipertansiyon gibi hastalıkların böbreklerde yol açabileceği hasarı önleyebilir veya azaltabilirsiniz. 2. Kan şekerinizi düzenli kontrol edin; Diyabet, kronik böbrek rahatsızlığına neden olan hastalıklar içinde ilk sırada yer alıyor. Uygun ilaç tedavisi, diyet ve egzersiz programı ile kan şekeri düzeyi ve kan basıncı normal sınırlarda tutularak, böbrekler diyabetin olumsuz etkilerinden korunabilir. Diyabet gelişimi riskine sahipseniz (kilo fazlalığı olan, az hareket eden, ailesinde diyabet bulunan vb.) yılda bir kez kan şekeri ölçümü yaptırın. 3. Kan basıncınıza dikkat edin; Diyabetik hastalarda sadece kan şekerinin yüksek olması değil, aynı zamanda hastaların hemen hepsinde var olan tansiyon yüksekliği (hipertansiyon) de böbreklerin hasarlanmasında önemli rol oynar. Tuz kısıtlaması, fazla kilolardan kurtulma, egzersiz ve uygun ilaç tedavisi ile kan basıncı normal sınırlara gelen hastalarda hem böbrek hasarı gelişimi önlenebilir hem de varsa böbrek hastalığının ilerlemesi yavaşlatılabilir. 4. Sağlıklı beslenin ve normal kiloda olun; Sağlıklı beslenme, kronik böbrek hastalığının ilerlemesini önleyebiliyor. Sağlıklı beslenebilmek için de en başta günlük tuz tüketiminizi azaltın. Özellikle taze yiyecekleri tercih edin, konserveleri ise sudan geçirmeden tüketmeyin. 5. Yeterli miktarda sıvı alın; Hekiminiz farklı bir şey önermedikçe günlük 1.5 – 2 litre su tüketimi kronik böbrek hastalığı gelişimi riskini azaltır. 6. Sigara içmeyin; Sigara içilmesi böbrek kan akımında azalmaya neden olur. Böbreğin kan akımı azalması sonucu yeterince süzme yapamaz ve atık maddeler vücutta birikir. Ayrıca sigara içen kişilerde böbrek kanseri gelişme riski yüzde 50 artıyor. 7. Gelişigüzel ilaç kullanmayın; Dünyada reçetesiz kullanılan ilaçların çoğu ağrı kesicilerdir. Bu ilaçlar bazen kullanıldıkları doz ve süre ile ilişkili, bazen de hiçbir şekilde doza bağımlı olmaksızın böbrek hasarı oluşturabilirler. 8. Yılda bir kez böbrek fonksiyonlarınızı kontrol ettirin; Diyabetik, hipertansif, kilo fazlalığı olan, ailesinde böbrek hastalığı bulunan kişiler, hekime giderek yılda bir kez böbrek fonksiyonlarını kontrol ettirmeli. 9 . Günde 3 litre su için : Kilonuza göre günde 2.5-3 litre su içmeye özen gösterin. Unutmayın, hiç bir şey suyun yerini tutmaz, gün boyunca aldığınız diğer sıvılar belki susama hissinizi azaltabilir ama vücudunuzun su eksikliği tam olarak gideremez. Fakat su yararlı diye de çok çok fazla sakın tüketmeyin. Gereksiz yere böbreklerinizi yormayın, yıpratmayın. 10– Gereksiz tuz tüketiminden kaçının : Eğer siz de yiyeceklerin lezzetinin tuz oranı ile paralel olduğunu düşünüp, bu yanlışları sık tekrar ediyorsanız; bu durum, potansiyel bir böbrek hastası olduğunuz anlamına gelebilir. Basit bir test ile tespit edilebiliyor Böbrek hastalığı, kan ve idrar testi ile saptanabilir. Gerekli tedbirler alındığı takdirde ilerlemenin yavaşlatılması hatta önlenmesi mümkün olabilmektedir. Böbrek fonksiyonları %15’in altına indiğinde artık işler iyice zora girmiş demektir.