“Doğal Sit Alanı” ilan edilen Van Gölü, belediye eliyle çamurla dolduruluyor

Geçtiğimiz Temmuz sonunda, “Doğal Sit-Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak ilan edilen Van Gölü sahiline, Van Büyükşehir Belediyesi eliyle çamur ve balçık dökülüyor. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Kurum’un açıkladığı, dip çamuru temizleme çalışmasıyla gölden çıkarılan çamur ve balçığın sahile boşaltmasına çevreci ve STK’lar tepki gösterip Belediyeyi karara uymaya çağırdı

M. SALİH SERTKAL Dünyanın en büyük sodalı, Türkiye’nin ise en büyük gölü olan Van Gölü, uzun yıllardır kirlilikle mücadele ediyor. Kirlilik oranın ciddi boyutlara ulaşması üzerine Van Gölü’nü korumak için bakanlık ve belediyeler eliyle kimi çalışmalar başlatıldı. Gölün etrafında bulanan yerleşim yerlerindeki belediyeler, arıtma tesislerinin tam kapasiteli çalışmasına hız verirken; Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan kararnameyle çok önemli bir karara imza atıldı. Van Gölü’nün doğal sit olarak tescil kararı, 1 No.lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 109/2 Maddesi’ne göre, 21 Temmuz 2022 tarih ve 4157995 sayılı Bakanlık Makamı Olur'u ile onaylandı, 30 Temmuz 2022 tarih ve 31908 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. Kararla, Van Gölü ve çevresi, “Doğal Sit-Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak ilan edilirken koruma statüsü en düşük olduğu tescil edildi. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 5 Eylül’de kirliliğin giderilmesi için yapılan çalışmalara ilişkin sosyal medya hesabından açıklamada bulunup önce kirliliğin nedenlerinin giderildiğini, sonra da temizliğe başlandığını belirterek “Şu ana kadar Van Gölü’nden 500 bin metreküp dip çamuru çıkartıldı. Gölümüzde arıtılmamış bir gram su bırakmayacağız” ifadelerine yer verdi. Ancak “Doğal sit alanı” ilan edilen Van Gölü sahiline iki kilometre uzaklıktaki kıyı kesimine yine Van Büyükşehir Belediyesi’nin eliyle gölden çıkarılan balçık ve çamurun döküldüğü görüldü. 29 Eylül’de 10 sivil toplum kurumu (STK) bu duruma tepki gösterirken kararı iptali için dava açtı. Çevreciler ve STK’lar, Van Büyükşehir Belediyesi’ni, Van Gölü kıyılarını korumaya davet ediyor. Belediye cevap vermedi, sessiz kaldı Van Gölü’nde dip çamuru temizliği, Van Büyükşehir Belediyesi Van Gölü Koruma ve İyileştirme Şube Müdürlüğü tarafından yapılıyor. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Kurum’un açıkladığı, 500 bin metreküp dip çamurun çıkarıldıktan sonra tekrardan Van Gölü sahiline dökülmesine ilişin görüşlerine başvurduğumuz belediye yetkilileri, konuya dair açıklama yapmayacaklarını belirterek sessiz kalmayı tercih etti. Cumhurbaşkanı ve Bakan, verdikleri karara sahip çıkmalı Van Büyükşehir Belediyesi tarafından Van Tuşba ilçesi İskele Mahallesi’nin kıyı kısmına kurulan eski ve yeni arıtma tesislerinin arıtabildikleri suyun göle verildiği kısımda bir dip çamuru temizliği yapılıyor. Dip çamuru temizleme olayına ilişkin değerlendirme yapan Van Tarihi Eserleri Koruma Araştırma ve Geliştirme Derneği (VAN ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık, karara rağmen resmi kurumların göl kenarına hâlâ katı atık dökmeye devam ettiğine dikkat çekip mevcut duruma ilişkin şu bilgileri paylaştı: “450 kilometrelik Van Gölü’ sahilinde, devlet kurumlarına ait onlarca tesis var. Bunların çoğunda arıtma sistemleri olmaksızın kanalizasyon ve işletmeye ait atıkların direk göle akıtıyor. Van Gölü havzası içerisinde 2 il 9 ilçe bulunuyor. Her gün göle, 56 bin metreküp evsel kanalizasyon atığı akıtılıyor. Bunun büyük bir bölümünün ise arıtılmadan direk göle veriliyor. Arıtma tesisleri tam teşekküllü çalışmıyor. Göl, büyük bir kirlilik sorunuyla karşı karşıya ve alarm veriyor. Şu an gölde eski usul bile olup olmadığı şaibeli bir yöntemle kepçe-kamyonla göle dalmış sözüm ona temizlik yapıyorlar. Ve gölden çıkarttıkları kanalizasyon atık çamurunu, yine getirip temizledikleri alanın 2 kilometre ötesindeki kıyı kısmına döküyorlar. Dünyanın en büyük sodalı gölüne karşı çok ihmalkâr ve yıkıcı yaklaşılıyor. Van Gölü, tüm insanlık için olduğu gibi özellikle de bölge açısından son derece önemli bir doğa harikasıdır. Gelecek nesiller için, Van Gölü’nü korumalıyız. Baştan kendi şahsımızdan başlayarak devamında kamu kurum kuruluşlarının bu konuda duyarlı olmaya zorlamalıyız. Van Gölü mevcut kirlilik durumuyla alarm veriyor. Onun için yetkililerin, bu konuda üstün bir çaba göstermeleri gerekiyor. Van Gölü etrafını doğal sit alanı ilan eden Cumhurbaşkanlığı ve ilgili Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu kararına sahip çıkmalıdır. Ve şu anda gölün etrafına tek bir çivinin çakılmasına, tek bir molozun dökülmesine izin vermemelidir.” STK’lar, bilgilendirme, duyarlılık yaratma etkinlikleri yapılmalı Sağlıklı ve uzun vadeli bir koruma planına tabi tutulmadığı için Van Gölü’nün herkesin gözü önünde yok olduğuna işaret eden Van Barosu Çevre Komisyonu Üyesi Avukat Hüseyin Eliş, gölün şu an kirlilik kaynaklı “kırmızı alarm” verdiğine dikkat çekti. Elis, yapılması gereken çalışmalara ilişkin şunları söyledi: “Gölde artan kirlilik konusunda öncelikli olarak en büyük sorumluluk, göl kıyısına sınırı bulunan resmi kurum olan belediyelere düşüyor. Her belediyenin tam teşekküllü çalışan bir arıtma sistemine sahip olması kesinlikle şart. Bununla beraber göl kıyısında bulunan sosyal tesis donatıları ve kamp kanalizasyonlarının asla göle verilmemesi, katı atıklarla kirletilmemesi gerekiyor. Yaz aylarında özellikle çok yoğun kullanılan sahillerde, vatandaşlara dönük bilgilendirme, duyarlılık yaratma etkinlikleri STK’lar eliyle yapılmalıdır. Vatandaşı ve resmi kurum kuruluşları, başka bir Van Gölü’nün olmadığının farkına vardırılmalıdırlar.” Van Gölü’nde çıkartılan dip çamuru ve balçığın, göl sahiline dökülmesini “abesle iştigal” olduğunu belirten Eliş, dökülen atığın, sahilden temizlenip daha uygun bir yere dökülmesi gerektiğini savundu. Gölden çıkarılan atığı, göl kıyısına dökmek! Türkiye Mimarlar ve Mühendisler Odası Birliği (TMMOB) Van Şube Üyesi Çevreci Zeynep Timur, 2021 yılında, Van Büyükşehir Belediyesi tarafından, gölde dip çamuru temizliğinin yapıldığı, çıkartılan çamur ve balçığın tamamının yine gölün kıyısına döküldüğünü anlattı. “Çıkartılan balcık ve çamuru, ‘Doğal sit alanı’ ilan edilen göl kıyısına dökülmesinin hangi akla hizmet ettiğini anlayamadık” diyen Timur, Van Büyükşehir Belediyesi yetkilileri ve bakanlığın bu konuya dikkat etmesi gerektiğine işaret edip Van Gölü’nün mavi kalması için herkesin elinden geleni yapmasını istedi.