AFAD ve Kandilli Rasathanesi’nin verilerine göre, 6.92 kilometre derinlikte gerçekleşen sarsıntı, İstanbul’un yanı sıra Tekirdağ, Bursa, Yalova, Kocaeli, Balıkesir, Çanakkale, Edirne, İzmir, Eskişehir, Sakarya, Ankara ve Uşak’ta hissedildi. Peki, bu deprem “büyük İstanbul depremi”nin habercisi mi? Uzmanlar riskin azalıp azalmadığı konusunda ne diyor? İstanbul’u neler bekliyor? İşte tüm detaylar…
Megakentte Kaos: Trafik Kilitlendi, İletişim Çöktü
Depremin ardından İstanbul’da hayat adeta durdu. Trafik yoğunluğu %76’ya ulaşarak ana arterler tamamen kilitlendi, köprülerde uzun kuyruklar oluştu. Mobil operatörlerin çökmesiyle iletişim aksadı, vatandaşlar panikle sokaklara döküldü. AFAD, 112 Acil Çağrı Merkezi’ne 10 binden fazla çağrı geldiğini ve 151 kişinin panik nedeniyle yüksekten atlayarak yaralandığını bildirdi. Yetkililer, şehir genelinde yıkım veya can kaybı bildirilmediğini, ancak bazı eski binalarda çatlaklar oluştuğunu açıkladı.
İstanbul Valisi Davut Gül, “Hasarlı yapılara kesinlikle girilmemeli. Zorunlu olmadıkça trafiğe çıkmayın” uyarısında bulundu. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ise, “Tüm ekiplerimiz sahada, artçı sarsıntılara karşı temkinli olun” dedi. 23 Nisan resmi tatili nedeniyle okulların kapalı olması, paniğin daha büyük bir kaosa dönüşmesini engelledi.
Artçı Şoklar Devam Ediyor
AFAD, ana şok sonrası 184 artçı sarsıntı kaydedildiğini, bunlardan 7’sinin 4 ve üzeri büyüklükte olduğunu duyurdu. Saat 13:02’de Büyükçekmece açıklarında 4.9, saat 00:01’de Silivri’de 3.7 büyüklüğünde depremler meydana geldi. Kandilli Rasathanesi Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral Özel, “2019’daki 5.9’luk depremin artçıları 1.5 ay sürmüştü. Bu depremin artçıları 2 aya kadar devam edebilir” uyarısında bulundu. Vatandaşlar, özellikle gece saatlerinde hissedilen artçı sarsıntılar nedeniyle tedirgin.
Uzmanlardan Çarpıcı Yorumlar: Büyük Deprem Kapıda mı?
6.2’lik deprem, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Marmara segmentinde, Kumburgaz Fayı üzerinde gerçekleşti. Uzmanlar, bu depremin faydaki enerjiyi boşaltıp boşaltmadığı konusunda farklı görüşlerde:
- Prof. Dr. Naci Görür: “Kumburgaz Fayı kilitli ve enerji biriktiriyor. 6.2’lik deprem, fayın enerjisini tamamen boşaltmadı. Beklenen büyük deprem 7’nin üzerinde olacak. İstanbul, minimum 7.2, maksimum 7.5’lik bir sarsıntıya hazır olmalı.”
- Prof. Dr. Okan Tüysüz: “Bu deprem, büyük bir depremin öncüsü olabilir. Fayın hareketliliği endişe verici. Marmara’da sismik bir boşluk var.”
- Prof. Dr. Süleyman Pampal: “6.2’lik deprem, fayda biriken enerjinin bir kısmını aldı. Kısa vadede büyük deprem ihtimali azaldı.”
- Prof. Dr. Şener Üşümezsoy: “Başka bir deprem riski şu an için yok. Bu sarsıntı, fayın stresini hafifletti.”
- Prof. Dr. Celal Şengör: “Büyük İstanbul depremi kaçınılmaz. 7 büyüklüğündeki bir deprem, 6.2’lik sarsıntının 30 katına denk gelir. İstanbul buna hazır değil.”
Görür’e göre, İstanbul’da her an deprem olma ihtimali %47 seviyesinde ve bu oran 1999 Gölcük Depremi’nden beri artıyor. AFAD’ın verileri, Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara segmentinin Anadolu Levhası’nın batıya doğru yılda 25 mm hareketiyle stres biriktirdiğini gösteriyor. 1766’dan beri bu bölgede büyük bir deprem olmaması, sismik bir boşluk oluşturuyor.
Deprem Riski Azaldı mı, Arttı mı?
Uzmanlar ikiye bölünmüş durumda:
- Risk Azaldı Görüşü: Pampal ve Üşümezsoy, 6.2’lik depremin fayda biriken enerjinin bir kısmını boşalttığını ve kısa vadede büyük deprem olasılığını azalttığını savunuyor. Ancak bu görüş, fayın tamamındaki stresi göz ardı ettiği için eleştiriliyor.
- Risk Aynı veya Arttı Görüşü: Görür, Tüysüz ve Şengör, Kumburgaz Fayı’nın hâlâ kilitli olduğunu ve büyük bir kırılma riskinin devam ettiğini vurguluyor. Kandilli Rasathanesi, 6.2’lik depremin fayın yalnızca küçük bir bölümünü rahatlattığını, asıl tehlikenin sürdüğünü belirtiyor.
Şimdi Ne Olacak? İstanbul’u Neler Bekliyor?
- Artçı Depremler: Kandilli, artçı sarsıntıların haftalarca, hatta aylarca sürebileceğini söylüyor. Vatandaşların hasarlı binalardan uzak durması ve panikle yüksekten atlamamaya özen göstermesi gerekiyor.
- Kentsel Dönüşüm Yetersiz: İstanbul’da 1.2 milyon binadan 800 bini 2000 öncesi yönetmeliklere göre inşa edildi. Yaklaşık 200 bin bina depremde ağır hasar riski taşıyor. İBB ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, kentsel dönüşüm projelerini hızlandırmaya çalışıyor, ancak uzmanlar mevcut çalışmaların yetersiz olduğunu vurguluyor.
- Tsunami Tehlikesi: Marmara Denizi’nde olası bir büyük deprem, tsunami riskini artırıyor. 1509 depreminde tsunami dalgaları Yenikapı surlarını aşmıştı. İBB, sahil ilçelerinde tsunami uyarı tabelaları ve tahliye planları hazırlıyor.
- Vatandaşlara Öneriler: AFAD, afet çantası hazırlanmasını, evdeki eşyaların sabitlenmesini ve acil durum planı yapılmasını öneriyor. Riskli binalarla ilgili ihbarlar için 112 7/24 açık. Uzmanlar, deprem anında çök-kapan-tutun hareketinin hayat kurtarabileceğini hatırlatıyor.
- Toplanma Alanları: İBB, şehir genelinde 2.864 toplanma alanı belirledi, ancak bazı bölgelerde bu alanların yeterliliği tartışılıyor. Vatandaşlar, AFAD’ın e-Devlet üzerinden sunduğu “en yakın toplanma alanı” hizmetini kullanabilir.
Hangi İlçeler Daha Fazla Risk Altında?
- Yüksek Riskli İlçeler: Avcılar, Küçükçekmece, Bakırköy, Beylikdüzü, Güngören, Zeytinburnu, Bahçelievler, Fatih, Kadıköy, Üsküdar, Ataşehir, Ümraniye, Maltepe, Kartal, Pendik, Sultanbeyli, Sancaktepe, Tuzla ve Adalar. Büyükçekmece-Küçükçekmece arası, heyelan riskiyle ekstra tehlike taşıyor.
- Daha Az Riskli İlçeler: Zemin koşulları daha sağlam olan Çankaya, Şişli, Beşiktaş ve Sarıyer gibi iç kesimler, depremden daha az etkilenebilir.
İstanbul Diken Üstünde
23 Nisan’daki 6.2’lik deprem, İstanbul’un deprem gerçeğini bir kez daha gözler önüne serdi. Uzmanların çoğunluğu, Kumburgaz Fayı’nda biriken enerjinin hâlâ büyük bir tehdit oluşturduğunu ve 7.0 ve üzeri bir depremin kapıda olabileceğini söylüyor.
