Mutlak Butlan Ne Demek?
Mutlak butlan, bir hukuki işlemin baştan itibaren kesin olarak geçersiz olması durumudur. Bu tür işlemler, yapıldıkları andan itibaren hukuki sonuç doğurmaz. Örneğin bir sözleşmenin konusu suç teşkil ediyorsa veya bir kişi evli olduğu hâlde yeniden evlenmeye kalkışırsa, yapılan işlem mutlak butlanla batıl sayılır.
Hukuka Aykırılık ve Geçersizlik
Mutlak butlanın temel sebebi genellikle hukuka, ahlaka veya kamu düzenine aykırılık olarak öne çıkar. Türk Borçlar Kanunu’nun 27. maddesi, bu tür işlemlerin geçersizliğini açıkça belirtmektedir. Ayrıca Türk Medeni Kanunu da evlenmenin butlanı konusunu detaylı şekilde düzenler.
Mutlak Butlan Örnekleri
-
Suç işlemeyi amaçlayan sözleşmeler
-
Fiilen veya hukuken imkânsız bir konuyu içeren sözleşmeler
-
Evli bir kişinin ikinci kez evlenmeye kalkışması
-
Küçük yaşta veya akıl hastası biriyle yapılan evlilikler
Bu gibi durumlar, işlem taraflarının rızası olsa bile geçersizlikten kurtarılamaz. Çünkü bu işlemler yalnızca bireyleri değil, toplum düzenini de ilgilendirir.
Mutlak Butlan ve Nispi Butlan Arasındaki Fark
Butlan türleri arasında en çok karıştırılan ikili, mutlak butlan ve nispi butlandır. Nispi butlan, irade bozuklukları gibi daha “kişisel” nedenlerle geçersizlik doğururken, mutlak butlan tamamen kamu düzeni ve emredici hukuk kurallarıyla ilgilidir.
| Özellik | Mutlak Butlan | Nispi Butlan |
|---|---|---|
| Geçersizlik Süresi | İşlemin yapıldığı andan itibaren | Mahkeme kararıyla iptal edilene kadar |
| Kim İleri Sürebilir | Herkes, hatta hakim re’sen dikkate alabilir | Yalnızca ilgili taraf |
| Düzeltilme Durumu | Düzeltilmesi mümkün değildir | Onayla geçerli hale gelebilir |
Hangi Alanlarda Karşımıza Çıkar?
Mutlak butlan kavramı, özellikle şu alanlarda önem taşır:
-
Borçlar hukuku: Geçersiz sözleşmeler
-
Medeni hukuk: Evlilikte butlan, vesayet işlemleri
-
Miras hukuku: Ehliyetsiz kişilerin yaptığı tasarruflar
-
Ticaret hukuku: Emredici hükümlere aykırı ticari işlemler
Mutlak Butlanın Sonuçları
-
Hukuki işlem hiç doğmamış sayılır.
-
İşlemin sonuçları geriye dönük olarak yok hükmündedir.
-
Taraflar verdiklerini iade etmek zorundadır.
-
Mahkemeler bu geçersizliği kendiliğinden dikkate alır.
-
Zamanaşımı süresi işlemez, geçersizlik her zaman ileri sürülebilir.
Mutlak Butlan Hukukun “Dur” Dediği Noktadır
Özetle, mutlak butlan, hukuk sisteminde “geri dönüşü olmayan geçersizlik” anlamına gelir. Bu tür işlemler, yalnızca bireyleri değil, kamu düzenini korumak amacıyla da geçersiz sayılır. Hem bireylerin haklarının hem de toplumun hukuk düzeninin korunması için mutlak butlan hükümleri büyük önem taşır.
