Dünyada yaklaşık 300 milyon kişiyi etkilediği tahmin edilen astım, uygun tedavi ve tetikleyici etkenlerden uzak durulması sayesinde kontrol altına alınabiliyor. Astım doğru müdahale edilmediği takdirde hayat boyu süren ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Özellikle bahar ve yaz aylarında tetiklenen astım ataklarının yaşam kalitesini azaltmaması için bir takım önlemler alınması gerekiyor. Memorial Ankara Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Metin Özkan “5 Mayıs Dünya Astım Günü” öncesinde astım hastalığı ve hastaların bahar aylarında dikkat etmesi gerekenler hakkında bilgi verdi. Nefes darlığı ve göğüste sıkışma hissi ile ortaya çıkıyor Astım, alınan havayı hava keseciklerine ileten ve hava yolları denilen küçük borucukların daralması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastalık hava yollarının tıkanmasının neden olduğu ataklar halinde kendini gösterir. Astım hastalarının doktora başvurma nedenleri genellikle; öksürük, nefes darlığı, hırıltılı nefes alıp verme ve göğüste sıkışma hissidir. Bu belirtilerin astım tanısı konulmasına yardımcı olan özellikleri ise; tekrarlayıcı olmaları, gece ve sabaha karşı ortaya çıkmaları, bazı alerjen maddelere maruz kalınması veya egzersiz sonrası tetiklenmeleridir. Bu belirtiler ataklar arasında ortaya çıkmazlar ve astım hastaları ataklar arasında kendilerini iyi hissederler. Astım tanısı, detaylı hasta öyküsü, muayene bulguları ve solunum fonksiyon testleri ile konulmaktadır. Hamileyken içilen sigara bebeğin astım riskini artırıyor Astımın ortaya çıkmasını tetikleyen risk faktörlerinin başında; yakın akrabalarda astım hastalığı bulunması ve kişide atopik dermatit veya alerjik rinit gibi başka bir alerjik hastalığın varlığı gelmektedir. Bunun haricinde kilolu olmak, sigara içmek, tütün dumanına maruz kalmak (pasif içicilik) ve annenin hamilelikte sigara içmesi astımın ortaya çıkma riskini artırmaktadır. Ayrıca bazı meslek gruplarında astımın daha sık görüldüğü bilinmektedir. Bunlar; çiftçiler, kuaförler ve imalat sanayi çalışanlarıdır. Sevincin de hüznün de fazlası astımı tetikleyebilir Bazı tetikleyici maddeler ve tetikleyici durumlar astım ve diğer alerjik hastalıkların belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olurlar. Özellikle bahar ve yaz aylarında astım ve alerji hastaları rahatsızlıklarını tetikleyebilecek, şikayetlerini artırabilecek pek çok etkenle karşılaşmaktadır. Her hastada farklılık gösteren bu tetikleyiciler; özellikle bahar aylarında yaygınlaşan polenler, alerjen maddeler, solunum yolu enfeksiyonları, yorucu fiziksel aktivite, hava kirliği olarak sıralanabilir. Bazı ağrı kesiciler ve kalp hastalıklarında kullanılan bazı denilen ilaçlar da astımı tetikleyici özellikte olabilmektedir. İşlenmiş patates, bira ve şarap gibi sülfit ve koruyucu madde içeren bazı gıdalar, reflü hastalığı, aşırı sevinme veya üzülme gibi yoğun duygular da astımın diğer tetikleyicileridir. Bahar aylarında tetiklenen astım ve diğer alerjik hastalıkların etkilerini azaltmak için alınması gereken önlemler: • Yağmursuz kuru havalarda rüzgâr varsa dışarıya çıkılmamadır. Dışarı çıkmak için havadaki polenleri temizleyen güzel bir yağmur sonrası tercih edilmelidir. • Alerjenlerin havaya karışımına neden olan çim biçme, yabani ot temizleme gibi bahçe işlerinden uzak durulmalıdır. • Dışarıda giyilen kıyafetler eve dönünce değiştirilmeli ve duş alınarak deri ve saçlardaki alerjenler de temizlenmelidir. • Bahar döneminde çamaşırlar, havlu ve çarşaflar polenlerin yapışmasını engellemek için dışarıda kurutulmamalıdır. • Dışarı çıkarken geniş kenarlı gözlükler kullanılmadır. Çok alerjik yapıya sahip kişiler ve astım hastaları alerji maskeleri de kullanabilirler. • Polen miktarının fazla olduğu dönemlerde şikayetler başlamadan alerji ilaçlarınızı alınmalıdır. • Polen yoğunluğunun fazla olduğu saatlerde kapı ve pencerelerinizi kapalı tutulmalıdır. • Polen miktarının fazla olduğu günün ilk saatlerinde dış aktivitelerden uzak durulmalıdır. • Evde ve arabada cam açmak yerine bakımları düzenli olarak yapılan ve polen filtreli klimalar kullanılmalıdır. • Yaşam alanlarının nem oranını düşük tutulmalıdır. • Ev temizliği HEPA filtresi içeren vakumlu bir süpürge ile yapılmalıdır. İlaçlar mutlaka doktor tarafından belirlenmeli Astım tedavisinde iki çeşit ilaç grubu kullanılmaktadır. Bunlar; hastalığı tedavi eden ya da kontrol eden ilaçlar ve rahatlatıcı ilaçlardır. Genellikle nefes yolu ile alınan bu ilaçlar, akciğere direkt ulaşmakta ve yan etkileri daha az olmaktadır. Astım tedavinde kullanılan asıl ilaçlar kontrol edici ilaçlardır. Bu ilaçların uzun süre doktor kontrolünde ve düzenli kullanılmaları gerekir. Kontrol edici ilaçlar genellikle kortizon içerirler ancak bu kortizon esas olarak hava yollarındaki mikrobik olmayan iltihabı iyileştirir ve kana çok geçmediği için ağızdan alınan kortizon gibi yan etkileri yoktur. Astım hastaları için tedavi edici özelliği olmayan rahatlatıcı ilaçlar ise daralmış olan hava yollarını hızlı bir şekilde genişleterek hastanın rahat nefes alıp vermesinin sağlamaktadır. Astım tedavisinde hangi ilaçların ne kadar süre ile ve hangi durumlarda kullanılacağı mutlaka doktor tarafından belirlenmelidir.