Toplum Çalışmaları Enstitüsü, 2 Nisan 2025 tarihinde Türkiye genelinde gerçekleştirilen "tüketim boykotu" eylemine ilişkin kapsamlı bir rapor yayımladı. "Boykot Etki Analizi" başlığıyla yayımlanan raporda, boykotun etkilerini Google Maps haritalarından elde edilen AVM yoğunluk verileri, esnaf ve işletme çalışanlarıyla yapılan görüşmeler ve Merkez Bankası'nın ödeme sistemleri istatistikleri ışığında analiz etti. Enstitü'nün hazırladığı 25 sayfalık rapor, boykotun ekonomik etkileri ve toplumsal yansımalarını detaylı bir şekilde ele aldı.
AVM Yoğunluğunda İlginç Artışlar Gözlemlendi
Boykotun etkisini tespit etmek için İstanbul ve Ankara'daki alışveriş merkezlerinin (AVM) yoğunluk verileri incelendi. Google Maps’in sağladığı “popüler zamanlar” verileri kullanılarak yapılan analizde, boykot günü olan 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da bazı bölgelerde belirgin bir yoğunluk artışı gözlendi. Özellikle CHP’nin toplumsal tabanının güçlü olduğu ilçelerde bu artış daha belirgin oldu.
İstanbul’da, CHP’nin yoğunlukta olduğu Şişli, Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinde bulunan AVM’lerde, boykotun ertesi günü yüzde 28’e varan yoğunluk artışı kaydedildi. Şişli’deki AVM’de bu artış yüzde 28,66, Sarıyer’de yüzde 14,55 ve Beşiktaş’ta ise yüzde 13,77 olarak ölçüldü. Buna karşılık, AK Parti’nin toplumsal tabanının güçlü olduğu ilçelerde ise yoğunluk artışı daha sınırlı kaldı. Güngören, Başakşehir ve Esenyurt ilçelerindeki AVM’lerde ise 2 Nisan’a göre 3 Nisan’da yüzde 3 civarında bir artış gözlendi.
Ankara'da Boykot Etkisi: Çankaya İlçesi Öne Çıktı
Ankara'da da benzer bir tablo yaşandı. AK Parti’nin yoğun olduğu Yenimahalle ve Keçiören ilçelerindeki AVM’lerde, boykotun ertesi günü yoğunluk artışı sınırlı kaldı. Yenimahalle’de yüzde 4,55, Keçiören Subayevleri’nde ise yüzde 4,35 artış kaydedildi. Ancak, CHP’nin güçlü olduğu Çankaya ilçesinde bu oranlar çok daha yüksek çıktı. Çankaya’daki AVM’lerde yoğunluk değişimi sırasıyla yüzde 23, yüzde 17,77 ve yüzde 16,77 olarak ölçüldü. Bu farklılık, özellikle muhalefetin yoğun olduğu bölgelerde boykotun toplumsal etkilerini gözler önüne serdi.
Esnaf ve İşletme Çalışanları Boykotun Etkilerini Hissediyor
Toplum Çalışmaları Enstitüsü, boykotun esnaf ve işletme üzerindeki etkilerini ölçmek için Ankara’da 384 esnaf ve işletme çalışanıyla yüz yüze görüşmeler gerçekleştirdi. Sonuçlar, boykotun işletmeler üzerinde olumsuz bir etki yarattığını gösterdi. 1-5 çalışanı olan işletmelerin yüzde 47,5’i, satışların düştüğünü belirtirken, 11 ve üzeri çalışanı olan işletmelerde bu oran yüzde 56’ya yükseldi.
Esnafın büyük bir kısmı, boykotun ekonomik açıdan olumsuz sonuçlar doğurduğunu ve işlerin düştüğünü belirtti. Bu durum, özellikle küçük işletmelerde ciddi bir gelir kaybına neden oldu.
Boykotun Amacına Ulaşacağına Dair Karamsarlık
Raporda yer alan bir başka dikkat çekici bulgu ise, boykotun amacına ulaşma ihtimaline dair katılımcıların görüşleri oldu. Katılımcıların yüzde 51’i boykotun amacına ulaşamayacağını belirtirken, sadece yüzde 10,4’ü boykotun başarılı olacağına inandığını söyledi. Yüzde 29,2’si ise boykotun başarısının halkın katılımına bağlı olduğunu, yüzde 10,4’ü ise muhalefet figürlerinin süreci nasıl yürüteceğinin belirleyici olacağını ifade etti.
Merkez Bankası Verileri: Tüketimde Yüzde 26 Düşüş
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporunun üçüncü bölümünde, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından sağlanan ödeme sistemleri verileri incelendi. Verilere göre, 2 Nisan’daki boykotun ardından tüketimde belirgin bir düşüş yaşandığı ortaya çıktı. Bayram ve maaş ödemeleri gibi dönemsel etkiler dikkate alındığında, boykotun etkisi daha net bir şekilde gözlemlendi. Enstitü, maaş ödemeleri ve bayram gibi faktörlerin tüketim talebini artırıcı etki yapmasına rağmen, boykotun tüketimde yüzde 26’lık bir düşüşe neden olduğunu belirtti.
