Ürtiker (Kurdeşen) Nedir?
Ürtiker, ciltte aniden beliren, kızarık, kabarık ve genellikle kaşıntılı döküntülerle karakterize edilen bir cilt hastalığıdır. Halk arasında daha çok kurdeşen olarak bilinir.
Bu döküntüler genellikle birkaç saat içinde kaybolur, ancak tekrar ortaya çıkabilir. Akut veya kronik olarak sınıflandırılır ve çeşitli tetikleyicilere bağlı gelişebilir.
Ürtikerin Belirtileri Nelerdir?
Ürtikerin en yaygın belirtileri şunlardır:
-
Ani başlayan ciltte kabarık döküntüler
-
Kızarıklık ve yoğun kaşıntı
-
Döküntülerin merkezi soluk, çevresi kırmızı olabilir
-
Döküntüler genellikle vücudun farklı bölgelerinde görülür
-
Şiddetli durumlarda dudaklarda, göz kapaklarında ya da dilde şişlik (anjiyoödem)
Not: Anjiyoödem durumunda nefes darlığı, boğazda şişlik gibi belirtiler acil müdahale gerektirir.
Ürtiker Neden Olur?
Ürtikerin kesin nedeni her zaman belirlenemeyebilir. Ancak sık karşılaşılan tetikleyiciler şunlardır:
-
Alerjik reaksiyonlar: Gıdalar (deniz ürünleri, yumurta, çilek), ilaçlar (antibiyotikler, ağrı kesiciler), böcek sokmaları
-
Enfeksiyonlar: Viral enfeksiyonlar, üst solunum yolu enfeksiyonları
-
Fiziksel etkenler: Güneş ışığı, soğuk hava, sıcaklık değişimleri, baskı, terleme
-
Stres ve psikolojik faktörler
-
Bağışıklık sistemi bozuklukları
-
Tiroid, karaciğer hastalıkları (kronik ürtikerde)
Ürtiker Tipleri Nelerdir?
-
Akut Ürtiker:
6 haftadan kısa süren ürtiker türüdür. Genellikle alerjik reaksiyonlara bağlı gelişir ve kendiliğinden geçebilir. -
Kronik Ürtiker:
6 haftadan uzun süren, tekrarlayan ürtiker ataklarıdır. Nedeni genellikle net belirlenemez ve bağışıklık sistemiyle ilişkili olabilir. -
Fiziksel Ürtiker:
Soğuk, sıcak, güneş, basınç, su gibi dış uyaranlara bağlı gelişir.
Ürtiker Tanısı Nasıl Konur?
Ürtiker tanısı genellikle klinik muayene ile konur. Ancak tekrarlayan ya da uzun süren durumlarda nedenini bulmak için bazı testler istenebilir:
-
Kan tahlilleri
-
Alerji testleri
-
Deri testleri
-
Gıda eliminasyon testleri
-
Otoimmün hastalık taramaları
Ürtiker Tedavisi Nasıl Yapılır?
Ürtiker tedavisinde öncelik, hastalığı tetikleyen etkenin bulunup ortadan kaldırılmasıdır. Ayrıca semptomları hafifletmeye yönelik ilaç tedavisi uygulanır.
Tedavi seçenekleri:
-
Antihistaminikler: En sık kullanılan ilaç grubudur. Kaşıntıyı ve döküntüleri azaltır.
-
Kortikosteroidler: Şiddetli vakalarda kısa süreli kullanılabilir.
-
Bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar: Kronik ve dirençli durumlar için.
-
Stres yönetimi: Psikolojik destek ve yaşam tarzı düzenlemeleri faydalı olabilir.
-
Doğal çözümler: Aloe vera, yulaf banyosu gibi rahatlatıcı uygulamalar destekleyici olarak tercih edilebilir.
Ürtikerden Korunma Yolları Nelerdir?
Her ne kadar tamamen önlenemese de, bazı önlemlerle ürtiker ataklarının sıklığı azaltılabilir:
-
Tetikleyici gıdalardan ve maddelerden uzak durun.
-
Stresi azaltmak için meditasyon, yoga, egzersiz gibi yöntemler deneyin.
-
Parfümsüz ve hipoalerjenik cilt bakım ürünleri kullanın.
-
Ani sıcaklık değişimlerinden kaçının.
-
Düzenli uyuyun, bağışıklık sisteminizi güçlü tutun.
Ürtiker Bulaşıcı mıdır?
Hayır, ürtiker bulaşıcı bir hastalık değildir. Ancak bazı ürtikerler viral enfeksiyonlara eşlik edebilir, bu durumda enfeksiyonun bulaşıcılığı söz konusu olabilir. Kendiliğinden geçebileceği gibi, bazı hastalarda tedavi gerekebilir.
Çocuklarda Ürtiker Görülür mü?
Evet, ürtiker çocuklarda da oldukça yaygındır. Genellikle alerjik bir reaksiyon sonucu gelişir ve çoğu zaman geçicidir. Ancak tekrarlayan döküntülerde mutlaka çocuk doktoruna başvurulmalıdır.
Ürtiker Önemsenmesi Gereken Bir Cilt Tepkisidir
Her ne kadar çoğu zaman zararsız olsa da, ürtiker yaşam kalitesini düşürebilecek ölçüde rahatsız edici olabilir. Ani gelişen döküntüler, kaşıntılar ve ciltteki değişimler dikkate alınmalı; altta yatan nedenin belirlenmesi için doktora başvurulmalıdır. Erken tanı ve doğru tedaviyle ürtiker kontrol altına alınabilir.
