Türkiye’de vergide adalet, kayıt dışı ekonomiyle mücadele ve kamusal şeffaflık gibi temel meseleler gündemdeki yerini korumaya devam ediyor.
Vatandaşın Vergisini Koruma Derneği (VAVEK), bu alanlarda yeni bir yol haritası çizerek 2025 vizyonunu paylaştı. VAVEK Başkanı Turgay Bozoğlu, mevcut vergi sisteminin toplumda ciddi bir adaletsizlik yarattığını vurgulayarak, reformların ertelenemez olduğunu belirtti. "Vergisini son kuruşuna kadar ödeyen herkesin, bu paranın nereye gittiğini bilmeye hakkı var" diyen Bozoğlu, "2025 vizyonumuz, bu hakkı yalnızca kâğıt üstünde değil, uygulamada da hayata geçirme mücadelesidir" ifadesini kullandı.
"Adil bir yük paylaşımından mahrum kalınıyor"
Mevcut vergi sisteminin toplumun geniş kesimlerinde adaletsizlik duygusu yarattığını vurgulayan Bozoğlu, toplam vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 70’inin dolaylı vergilerden oluştuğunu kaydetti. Bununla birlikte, gelir vergisi dilimlerinin güncellenmesini, servet ve veraset vergilerinin etkinleştirilmesini savunduklarını ifade eden Bozoğlu, şunları kaydetti:
"Toplam vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 70'inin tüketimden alınan dolaylı vergilerden oluştuğu, kayıt dışılığın ekonomiyi bir ağ gibi sardığı bu yapıda, vatandaşlarımız adil bir yük paylaşımından mahrum kalmakta ve ödediği verginin nereye gittiğini takip edememektedir. VAVEK, bu sistemi temelden değiştirmek için kurulmuş, vatandaşın vicdanı ve sesi olmayı hedefleyen bir sivil toplum örgütüdür."
"Vatandaşların üzerindeki vergi baskısını hafifletmeyi amaçlıyoruz"
2025 vizyonlarının temelini üç ana sütuna dayandırdıklarını belirten Bozoğlu, vergi alanında adalet seferberliği başlatacaklarını ekledi. VAVEK Başkanı, gelir vergisi sisteminde mevcut uygulamaların yetersiz kaldığını vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Vergi yükünün adil ve hakkaniyetli bir şekilde dağıtılması, ayrıca kayıt dışı ekonomi ile kararlı bir mücadele yürütülmesi, öncelikli hedeflerimiz arasında yer alıyor. Bu kapsamda hazırladığımız stratejilerle vatandaşların üzerindeki vergi baskısını hafifletirken, ekonomide şeffaflığı artırmayı amaçlıyoruz. Az kazanandan az, çok kazanandan çok ilkesi üzerine kurgulanmış kapsamlı bir ‘Adil Gelir Vergisi Reform Paketi’ üzerinde çalışıyoruz. Bu pakette servet vergisi, veraset ve intikal vergisinin etkin bir şekilde uygulanması yer alıyor. Ayrıca, düşük gelir grupları ve genç girişimcilerin vergi yükünden tamamen muaf tutulması hedefleniyor. Böylece gelir dağılımında daha adil bir denge sağlanacağını düşünüyoruz."
Yapay zeka ile kamu harcamalarına yakın takip
Vizyonlarının ikinci sütununun kamu harcamalarının etkin, verimli ve şeffaf bir şekilde kullanılmasını sağlamak olduğunu ekleyen Bozoğlu, bu kapsamda, “Kamu Harcamaları Gözlemevi” adı altında bir dizi denetim ve raporlama mekanizması kuracaklarını söyledi.
Yapay zeka destekli izleme sistemleriyle kamu harcamalarını yakından takip edeceklerine işaret eden Bozoğlu, şu ifadeleri kullandı:
“Kamu İhale Kurumu (KİK) verileri ile Sayıştay raporlarını yapay zeka ve veri analitiği araçlarıyla tarayacağız. Tek katılımcılı, pazarlık usulü ya da fahiş fiyatlı ihaleleri tespit eden bir sistem kurarak bu bulguları her üç ayda bir ‘Kara Rapor’ olarak kamuoyuyla paylaşacağız.
Bununla birlikte, kamudaki araç saltanatını belgeleyen bir ‘Lüks Makam Aracı Envanteri’ hazırlayacağız. Hangi kurumda kaç tane lüks makam aracı olduğunu, bunların ne kadar maliyet yarattığını detaylı biçimde ortaya koyacağız. Bu verileri halkımızla açık şekilde paylaşacağız."
'İsraf İhbar Hattı' oluşturuluyor
Öte yandan, vatandaşların da kamu denetimine katılmasının önünü açacaklarını belirten Bozoğlu, toplumsal farkındalık ve katılımı önemsediklerinin altını çizdi. Bu kapsamda bir ihbar hattı kuracaklarını dile getiren Bozoğlu, "'İsraf İhbar Hattı’ adını verdiğimiz güvenli bir dijital platform oluşturacağız. Vatandaşlarımız bu hat üzerinden belge ve kanıtlarıyla kamuya ilişkin israf ve yolsuzluk iddialarını anonim olarak iletebilecek. Hukukçularımız bu başvuruları titizlikle inceleyip ilgili makamlara taşıyacak ve sürecin takipçisi olacağız" dedi.
Yapısal reform ve dijital dönüşümle vergi sisteminde yeni dönem
Son olarak, vizyonlarının üçüncü sütununa ilişkin bilgi veren Bozoğlu, yapısal reform ve dijital dönüşüme işaret etti. Mevcut vergi sisteminin sade, anlaşılır ve dijital temelli bir yapıya kavuşturulmasının hedeflendiğini ifade eden Bozoğlu, bu alanda hem mevzuat hem de teknolojik altyapı açısından köklü değişiklikler planladıklarını söyledi.
Son olarak, üniversitelerle yürütülecek ortak çalışmalarla kapsamlı bir anayasa taslağı hazırlayacaklarını belirten VAVEK Başkanı, sözlerini şöyle tamamladı:
“Maliye ve hukuk fakülteleriyle iş birliği içinde, mevcut karmaşık ve yama dolu vergi mevzuatını ortadan kaldıracak, adil ve dijital temelli bir ‘Yeni Vergi Anayasası’ taslağı hazırlıyoruz. Bu taslağı siyasi partilere sunarak yasalaşması yönünde lobi faaliyetleri yürüteceğiz. Kripto varlıkların vergilendirilmesi, e-ticaret platformlarının etkin denetimi ve vergi beyannamelerinin yapay zeka destekli sistemlerle basitleştirilmesi gibi konularda somut teknolojik çözümler ve politika önerileri geliştireceğiz.
VAVEK olarak inanıyoruz ki, vergisini son kuruşuna kadar ödeyen her vatandaş, bu paranın nereye harcandığını bilme ve sorgulama hakkına sahiptir. 2025 vizyonumuz, bu hakkı kağıt üzerinden gerçeğe dönüştürme mücadelesidir."
