ANKARA -A�Kolesterol yA?ksekliAYi nedir? VA?cudumuzun saAYlA�klA� hA?crelerin oluAYumuna devam edebilmesi iA�in, kolesterole ihtiyacA� vardA�r, ancak fazla miktarda kolesterol saAYlA�AYA�mA�z A?zerinde olumsuz etkilere yol aA�abilir. Bu durum farklA� AYekillerde oluAYur ve genellikle A�nlenebilir ya da tedavi edilebilir. Lipid (yaAY) miktarA�nA�n fazla olduAYu bir kan, genellikle a�?hiperlipidemia�? olarak adlandA�rA�lA�r. Kandaki kolesterol miktarlarA�nA�n aAYA�rA� miktarA� olarak tanA�mlanA�r. Kan yaAYlarA�nA�n yA?kselmesine neden olan faktA�rler nelerdir? YaAY ve cinsiyet (erkekler iA�in a�?45 yaAY, kadA�nlarda a�?55 yaAY, A�zellikle menopoz dA�nemi) Sigara iA�ilmesi YA?ksek lipoprotein varlA�AYA� (kanA�nA�zdaki yaAY tA?rA?) Genetik faktA�rler (aile geA�miAYi) YA?ksek tansiyon (a�?140/90 mmHg) DA?zensiz beslenme Hareketsiz yaAYam Obezite DoymuAY yaAY ve trans yaAY iA�eriAYi yA?ksek gA�dalarA�n tA?ketimi AAYA�rA� alkol tA?ketimi (yA?ksek trigliserid dA?zeyleri ile iliAYkili) Tip 2 diyabet Tiroid bezinin az A�alA�AYmasA� (hipotiroidizm) BazA� ilaA�lar: A�strojen, glukokortikoidler, doAYum kontrol ilaA�larA� Kronik bA�brek hastalA�AYA� YA?ksek kolesterol (hiperkolesterolemi) YA?ksek trigliseritler (hipertrigliseridemi) Kan yaAYlarA�nA�n yA?ksekliAYinin en yaygA�n tA?rleri AYA�yledir: Kan yaAYlarA�nA�n yA?ksekliAYinin belirtileri nelerdir? Hiperlipidemi bazA� hastalarda belirgin bir belirti vermeden de ortaya A�A�kabilir. A�oAYu kez yapA�lan rutin bir kan testi sA�rasA�nda fark edilir. Bunun yanA� sA�ra hastalarda aAYaAYA�da belirtilen bulgular da gA�rA?lebilir. Belirgin bir bulgu vermeden,hasta direkt olarak kalp damar hastalA�AYA� vb. bulgularla karAYA�mA�za A�A�kabilir KarA�n aAYrA�sA� Akut pankreatit (trigliserit yA?ksekliAYi kaynaklA�) BaAY dA�nmesi Denge kaybA� BaldA�rlarda yA?rA?rken meydana gelen aAYrA� A�nme GA�AYA?s aAYrA�sA� Ksantomlar (dirsek, diz tendonlarA�, vb). : Dislipideminin en yaygA�n dermatolojik belirtisi olup yaAYdan zengin anormal hA?crelerin cilt altA�nda birikimi ile oluAYurlar. GA�z bulgularA�: Korneal arkus veya korneada matlaAYma: A�zellikle ailesel hiperkolesterolemi ve genetik mutasyonlar nedeniyle A�ok dA?AYA?k HDL (iyi) kolestrolA? olan hastalarda karAYA�mA�za A�A�kmaktadA�r RetinanA�n sA?t beyazA� gA�rA?nA?mA?: Trigliserit deAYerleri A�ok yA?ksek olan hastalarda gA�rA?lA?r. Nadiren gA�rme kaybA�na yol aA�abilir. Kan yaAYlarA�nA�n yA?ksekliAYi nasA�l tedavi edilir? Hiperlipideminin tedavisi etkilenen kiAYilerin yaAYA�, belirtileri, eAYlik eden hastalA�klarA� ve risk faktA�rlerine baAYlA�dA�r. Tedavide A�ncelikle yaAYam tarzA� deAYiAYiklikleri benimsenmelidir. Bunlar; Dengeli bir diyet - KolesterolA?n neredeyse % 15a��i sA�kA� bir diyet ile azaltA�labilir. Daha az doymuAY yaAY, rafine edilmiAY AYeker ve alkol tA?ketimi A�nemlidir. Diyetinize daha fazla meyve, sebze, yaAYsA�z protein ve tahA�l eklemeniz kolesterolA?n dA?AYA?rA?lmesine yardA�mcA� olabilir Kilo kontrolA? DA?zenli Egzersiz - (YA?rA?yA?AY, Yoga, Dans vb.) - Her gA?n en az 30 dakika egzersiz yapA�n ve mA?mkA?nse bunu bir alA�AYkanlA�k haline getirin SigaranA�n bA�rakA�lmasA� Ancak eAYlik eden ciddi sistemik hastalA�klarA� (AYeker hastalA�AYA�, bilinen kalp damar hastalA�AYA� A�ykA?sA?, kronik bA�brek hastalA�AYA� vb.) veya risk faktA�rleri olan hastalarda yaAYam tarzA� deAYiAYiklikleri ile kolesterol seviyeleri hedef deAYerlere A�ekilemez ise mutlaka bir hekim tarafA�ndan ilaA� tedavisine baAYlanmalA�dA�r. Bu hastalarda kullanA�lan ilaA�lar; diyetle alA�nan kolesterolA?n emilimini engelleyen, vA?cudun kolesterol yapA�mA� azaltan, A?retilmiAY yaAYlarA�n yA�kA�mA�nA� arttA�ran, kandaki kolesterolA?n karaciAYer tarafA�ndan tutulmasA�nA� arttA�ran ve bu mekanizmalar ile kan yaAYlarA�nA� dA?AYA?ren ilaA�lardA�r. Her hasta kendine A�zgA? faktA�rler gA�z A�nA?ne alA�narak hiperlipidemi aA�A�sA�ndan belirli bir risk sA�nA�fA�na dahil edilir. Buna gA�re hedef deAYerler belirlenerek A�ncelikle yaAYam tarzA� deAYiAYiklikleri ile tedaviye baAYlanA�r. Ancak unutulmamalA�dA�r ki, yA?ksek riskli hastalarda yaAYam tarzA� deAYiAYiklikleri ile beraber kolesterol dA?AYA?rA?cA? ilaA�lar da birinci basamak tedavide yerini alabilir. YA?ksek riskli hastalarda bu ilaA�larA�n hekim A�nerisi olmaksA�zA�n kesilmesi A�zellikle kalp damar hastalA�klarA� baAYta olmak A?zere birA�ok olumsuz durumu tetikleyebilmektedir. Bu konuda toplum bilincinin oluAYmasA� A�nem arz etmektedir.