Kar kış derken havaların bir anda soğuması vücudunuzu da olumsuz yönde etkilemiş olabilir. Özellikle sabahları rüzgarın da etkili olduğu saatlerde yüzünüzü korumadan dışarı çıkarsanız yüz felci geçirme ihtimaliniz olabilir. Kış aylarında soğuk nedeniyle daha fazla görülen yüz felcinin nedenlerini ve tedavi yöntemlerini Hisar Intercontinental Hospital Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Tayfun Demirel’le konuştuk. YÜZ FELCİ NEDİR? Yüzümüzün her iki yarısında bulunan kasların hareket etmesini sağlayan iki tane sinir vardır. Bu sinirler beyin sapından çıktıktan sonra kulak kemiği içinde devam eder ve kulaktan çıktıktan sonra yüzümüzde alın, göz kapağı, kaş, burun kenarı, dudak kenarı ve boyun kaslarını hareket ettirmeye sağlayan sinirler olarak beş parçaya ayrılır. Bu sinirin hasar görmesi durumunda buradaki kasların yönetilmesi azalır. Buna bağlı olarak da kaslarda hareketsizlik oluşmaya başlar. Kaslardaki hareketsizlik hafif derecede olabileceği gibi tamamen de hareketsizlik görülebilir. Bu duruma yüz felci denir. Yüz felcini santral dediğimiz merkezi yüz felci ve çevresel dediğimiz periferik yüz felci olarak ikiye ayırırız. Santral yüz felci beyindeki bir hasardan dolayı meydana gelen yüz felcidir ve beraberinde vücudun başka yerinde de tutmama, beyin hasarı, inme gibi başka bulgular da olur. İkincisi ise sinirin beyin sapından çıktıktan sonra başına bir olay gelmesi dolayısıyla oluşan ve sadece yüzün o tarafını etkileyen vücudun başka bir yerinde herhangi bir bulgu yaratmayan çevresel dediğimiz periferik yüz felcidir. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları santral yüz felcine göre daha sık görülen periferik yüz felci ile ilgilenir. YÜZ FELCİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR? Genelde hasta uyandığı zaman yüzünün bir tarafında farklılık; aynaya baktığı zaman hareketlenmesinde azalma, ağzının bir tarafa çekmesi, tükürük salgısına hakim olamama, gözünün aşırı yaşarması veya gözde kuruma, ağızda tat değişikliğiyle karşılaşır. Bu belirtiler dışında viral enfeksiyonların neden olduğu kulak ağrısı ile yüzde hareketsizlik ve beraberinde yüz felci birlikte görülebilir. Yüz felcinin etki alanı sinirdeki zararın miktarıyla doğru orantılıdır. Hafif bir kapanma kusurundan; tamamen gözü kapatamamaya, ağzın kenarını hareket ettirememeye ve alın çizgilerinde silinmeye kadar gidebilir. Bu tam felç durumudur. ÇEVRESEL YÜZ FELCİNİN NEDENLERİ NELERDİR? Birdenbire ortaya çıkan, her yaş grubunda görülebilen ve cinsiyette eşit dağılım gösteren, %90’ının üzerinde kendiliğinden iyileşen sebebi bilinmeyen yüz felci, en sık görülen yüz felci türüdür. Diğer sebepler kafa travması gibi problemler sonrası hastada o bölgeden geçen sinir hattı boyunca bir kırık yaşanması, kafa tabanı boyunca bu sinirde zarar görmeye sebep olabilir. Sinir, kafa içinden devam ederken kulak kemiğinin içine çok ince bir kanaldan geçer. Bu kanalda sinirin şişerek beslenme bozukluğu yaşaması, hasar görmesine neden olur ve yüz felci oluşabilir. Çocuklarda daha az görülen yüz felci; genç erişkinlerde ve hamileliğinin son üç ayındaki kadınlarda daha sık görülür. Ayrıca şeker hastalığı gibi metabolik hastalıklarda 4 kat daha fazla yüz felci riski vardır. Lipid yağ hastalıkları, tiroid hormon bozukluklarında görülme riski biraz daha artar. Özellikle hipotiroidi vücuttaki ödemi artırdığı için yüz felci görülme riskini artırır. Yüz felcine neden olan önemli faktörlerden biri de yüzün ciddi rüzgar ya da soğuğa maruz kalmasıdır. Soğuğa maruz kalma sinirin o kemik kanal içerisinde ödemlenmesine neden olabilir. Soğuk dışında metabolik hastalıklar, travmatik nedenler, özellikle uçuk gibi viral enfeksiyonlar, orta kulak iltihabı, tükürük bezi tümörleri, nezle, grip gibi bazı üst solunum yolu enfeksiyonları sonrası sinirde oluşan ödem de yüz felcine neden olabilir. NASIL TANI KONULUR? Yüz felciyle gelen hastanın tanısı için en değerli bulgu muayenedir. Hastanın yüzüne bakarak; gözlerini kapama, alnını-kaşlarını kaldırma, burnunu çekme, ağızda ıslık öttürme, boynunu germe hareketi gibi belli mimik hareketlerini yapmasını isteriz. Bu mimik hareketleriyle hastanın etkilenen taraftaki hasarının derecesini belirleriz. Sonrasında da yaşı, kullandığı ilaçlar gibi genel durumunu sorgularız. YÜZ FELCİNİN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR? Hasta yüz felcini geçirdiği zaman yüzünde bir hissizlik, kayma,tükürüğünü ağız içinde tutamama gözünde yaşarma veya kuruluk hisseder ve bu durum 2-3 gün içinde daha da kötüleşebilir. İyileşme süreci sinir hasarının oranına göre değişir. Sinir hasarı ne kadar fazlaysa araz kalma ihtimali ve iyileşme süreci de o kadar uzundur. Bu durumda 24-48 saat içerisinde tedaviye başlamakta fayda vardır. Öncelikle kortizon tedavisi uygulanır. Bu vakaların genelde %80’i 7-10 gün içerisinde; %10’u 3-4 hafta içerisinde iyileşir. Diğer %10’luk bölüm ise 3 hafta geçtiği halde hareket kısıtlılığı problemi yaşamaya devam edebilir. Eğer yüz sinirinde tam bir hareket kısıtlılığı var ve hiçbir düzelme yoksa bazı nörofizyolojik testlerden yararlanırız. Bunların başında EMG dediğimiz elektromiyografi testi gelir. Teste göre dejenerasyon seviyesi %95’in üzerindeyse o zaman siniri cerrahi olarak rahatlatma yoluna gidebiliriz. Onun haricinde soğuğa bağlı ya da viral enfeksiyonlardan kaynaklanan yüz felçleri %90-95’i kendiliğinden iyileşiyor. Ortalama iyileşme süreci 3 hafta ile 1 yıl arasında sürebiliyor. Sinir hücreleri günde en fazla 1-2 mm iyileşir. Genelde sinir hasarı uçtan başlar ve merkeze doğru ilerler. İyileşme ise merkezden başlar ve sinir ucuna doğru ilerler.