Zona Nedir?

Zona, tıbbi adıyla herpes zoster, daha önce suçiçeği geçirmiş kişilerde ortaya çıkan viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Zona, suçiçeğine neden olan Varicella Zoster virüsünün yıllar sonra vücutta yeniden aktif hale gelmesiyle oluşur. Sinir hücrelerine yerleşen bu virüs, özellikle bağışıklık sisteminin zayıfladığı dönemlerde yeniden canlanarak ağrılı cilt döküntülerine yol açar.

Zona genellikle tek taraflı ve vücudun belirli bir bölgesinde ortaya çıkar. Erken tanı ve tedavi ile semptomlar kontrol altına alınabilir, ancak bazı durumlarda uzun süren sinir ağrılarına neden olabilir.

Zona Belirtileri Nelerdir?

Zona hastalığı genellikle belirti vermeden önce karıncalanma, kaşıntı veya yanma hissi ile başlar. Ardından tipik zona belirtileri gelişir:

  • Ağrılı deri döküntüleri (genellikle bir tarafa yayılır)

  • Kabarcıklar (veziküller): Su toplar gibi görünen cilt lezyonları

  • Yanma ve batma hissi

  • Ateş ve halsizlik

  • Baş ağrısı

  • Ciltte hassasiyet

Döküntüler birkaç gün içinde kabuklanmaya başlar ve genellikle 2-4 hafta içinde iyileşir. Ancak ağrı, döküntü geçtikten sonra bile devam edebilir. Bu duruma postherpetik nevralji adı verilir.

Zona Nasıl Oluşur?

Çocuklukta geçirilen suçiçeği sonrası Varicella Zoster virüsü tamamen vücuttan atılmaz. Sinir sistemine yerleşerek uyku haline geçer. Yıllar sonra bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla birlikte yeniden aktif hale gelir ve sinirler boyunca yayılarak ciltte döküntü ve ağrı oluşturur.

Zona Kimlerde Görülür?

Zona herkesin başına gelebilir, ancak aşağıdaki gruplarda daha sık görülür:

  • 50 yaş üstü bireyler

  • Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (kanser hastaları, HIV pozitif bireyler, organ nakli sonrası)

  • Uzun süreli stres altında olan kişiler

  • Kortizon gibi bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlar

  • Daha önce suçiçeği geçirmiş olanlar

Zona Bulaşıcı mıdır?

Zona doğrudan kişiden kişiye zona olarak bulaşmaz. Ancak zona döküntülerine doğrudan temas edilirse, daha önce suçiçeği geçirmemiş bir kişiye suçiçeği olarak bulaşabilir.

Bu yüzden zona hastalarının, özellikle bağışıklığı zayıf kişilerle, bebeklerle ve hamilelerle temas etmemesi önerilir. Döküntüler kabuklandıktan sonra bulaşıcılık ortadan kalkar.

Zona Nasıl Tedavi Edilir?

Zona tedavisinde amaç, semptomları hafifletmek ve komplikasyonları önlemektir. Tedaviye erken başlamak oldukça önemlidir. Tedavi süreci şu şekildedir:

1. Antiviral İlaçlar:

  • Acyclovir, valacyclovir gibi antiviral ilaçlar ilk 72 saat içinde başlanırsa hastalığın süresini ve şiddetini azaltır.

2. Ağrı Kesiciler:

  • Hafif vakalarda parasetamol veya ibuprofen; şiddetli vakalarda daha güçlü analjezikler kullanılabilir.

3. Topikal Kremler:

  • Kaşıntıyı ve ağrıyı hafifletmek için lokal kremler veya losyonlar önerilebilir.

4. Sinir Ağrısına Yönelik Tedaviler:

  • Dö­küntü geçse de süren sinir ağrılarında antidepresanlar, sinir ilaçları ve fizik tedavi yöntemleri kullanılabilir.

Zona Aşısı Var mı?

Evet, zona riskini azaltmak için kullanılan zona aşıları mevcuttur. Özellikle 50 yaş üstü bireyler ve bağışıklık sistemi zayıf olanlara önerilir. Aşı, hem zona geçirme riskini hem de postherpetik nevralji gibi komplikasyonları büyük oranda azaltır.

Dünya Sağlık Örgütü ve birçok sağlık otoritesi, 50 yaş üzerindeki herkese zona aşısı yaptırmalarını önermektedir.

Zona Komplikasyonları Nelerdir?

Bu nedenle zona hafife alınmamalı, özellikle yüzde veya göz çevresinde görüldüğünde hemen doktora başvurulmalıdır.

Zona Tedavi Edilebilir, Önlenebilir Bir Hastalıktır

Zona, oldukça rahatsız edici ve ağrılı bir hastalık olsa da erken tanı ve doğru tedaviyle yönetilebilir. Özellikle yaşlı bireylerde ve bağışıklığı düşük kişilerde komplikasyon riski daha yüksektir. Bu nedenle hem hijyenik önlemler hem de aşı gibi koruyucu yöntemlerle zona ile mücadele etmek mümkündür.

Muhabir: Kağan Karacehennem