Ayakkabı işçileri meslek hastalıklarına karşı yaşam savaşı veriyor

Onur Pazarlı Doğal ya da suni deriler ile tekstil ürünlerinden kesilmiş parçaları, makinelerle ve özel yapıştırıcılarla işleyerek ayakkabı modeline uygun hale getiren ayakkabı işçileri meslek hastalıkları karşı karşıyalar. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği’nde “Tehlikeli” sınıfta yer alan ayakkabı imalatı atölyelerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınmaması çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkiliyor. İzmir’in Bornova İlçesindeki Işıkkent Ayakkabıcılar Sitesi’ndeki kundura atölyelerinde çalışanlar pek çok konudan şikayetçi. Başta yeterli havalandırma sistemlerinin olmadığını söyleyen kundura işçileri ufak atölyelerde çalıştırılmanın da sakıncalı olduğunu ifade ediyorlar. İşçiler kullandıkları kimyasal maddeler ve uzun çalışma koşullarından dolayı sağlık sorunları yaşadıklarını anlatıyorlar. Kundura işçileri, 14-15 saate varan çalışma sürelerinde soludukları benzol, solvent, solüksiyon gibi yapıştırıcı maddelerden dolayı astım, nefes darlığı gibi solunum yolu hastalıklarına ve hemofili gibi kan hastalıklarına yakalanıyor. Kunduracıların kullandıkları maddeler ileriki yaşlarla da akciğer kanserine neden olabiliyor. Bu kimyasal maddeler ayrıca diş dökülmesine, diş etlerinde çekilmeye, parmaklarda deri hastalıklarına da neden oluyor. Yine uzun çalışma saatleri kundura işçilerin bel, boyun fıtığı, kas erimesi ve hemoroit gibi hastalıklara da yol açabiliyor. Kullanılan kimyasal maddelerin, sinir sisteminde yarattığı tahribat da iş kazalarının yaşanması ile sonuçlanabiliyor. Kayıtdışılık meslek hastalığının kayda geçmesini engelliyor Güvencesiz, kayıt dışı, ağır, uzun çalışma koşullarından dolayı kundura işçilerinin meslek hastalıkları sosyal güvenlik kurumu kayıtlarına geçmiyor. Çalışanlarda görülen hastalıkların meslekle bağlantısı dikkate alınmadan tedavi yoluna gidilmesi, işverenler tarafından meslek hastalıkları vakalarının bildirilmemesi nedeniyle meslek hastalığı sayısı tam olarak saptanamıyor. Belli bir yaş üstü kundura işçilerinin önemli bir kısmı da ilaç kullandığını ifade ediyor. İşçilerin periyodik sağlık kontrolleri yaptırılmıyor Sağlık sorunlarına karşı binlerce işçinin çalıştığı Işıkkent Ayakkabıcılar Sitesi’nde sağlık merkezi de yok. Bu sorunu defalarca oda yönetimine ileten işçiler geri dönüş alamamaktan yakınıyor. İşyerlerinde gerekli iş hijyeni ölçümleri ve işçilerin periyodik sağlık kontrollerinin yapılamadığını da anlatıyorlar. Kundura işçilerinin taleplerinin başında da sitede karşılaştıkları sağlık sorunları karşısında donanımlı ve devlete ait bir sağlık merkezinin kurulması geliyor. İşe başlayan her işçinin meslek hastalıkları ile bilgilendirilmesini isteyen kundura işçileri işyerlerinde gerekli iş sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınması için denetlerim yapılmasını talep ediyor. ‘Pek çok arkadaşımızı 50-55 yaşında kaybettik’ 24 Saat Gazetesi’ne konuşan saya ustası Tevfik Saraç, havasız yerlerde saatlerce tehlike madde soluduklarını belirterek “Yapıştırıcıların fiyatları düştükçe insan üzerindeki etkisi daha da artıyor. Yapıştırıcılar içerisinde bulunan bir madde kanı donduruyor ve hastalıklara sebebiyet veriyor. Benim yaşımda (72) meslekte insan yok. Pek çok arkadaşımız 50-55 yaşında zamansız kaybettik, ne olduğunu sorgulayamadık. Oda Başkanı siteye iki sene önce dispanser açılacağını söyledi ama hala bir adım atılmadı. Patronlar fiyatları düşürdükçe işçilerin de sağlığını tehlikeye atıyorlar” dedi. ‘Maliyeti düşürmek için kalitesiz trünler kullanılıyor’ Kalfa olarak çalışan Erol K.’da şunları söyledi “1986 yılında başladım bu işe. Günde 15-16 saat çalıştığımız için bel ve boyun fıtığı var. Yapıştırıcıyı sürekli kullandığım için bende nefes darlığı başladı. İlaç kullanıyorum. Ayrıca parmak derilerinde tahribat başladı. Kayıt dışı çalıştırıldığım için hastalığın üzerine düşemiyoruz. Hem patronların hem de devletin gözünde bir hiçiz. Denetim dahi yapılmıyor. Işıkkent’teki işçilerin hemen hemen hepsinin bir hastalığı var. Bir atölyede havalandırma dahi yok. Patronlar maliyetleri düşürmek için sürekli olarak kalitesiz ürün kullanıyor.” ‘Kısa çalışma sağlanmalı’ Saya işçi Abdullah T. de kullandıkları kimyasallardan ve derilerden kaynaklı kanserojen maddeye maruz kaldığını belirterek, dişlerinde sorun çıkardığını dile getirdi. Abdullah T. “Biz de ilk dişlere vuruyor. Diş etleri çekiliyor ve dişler çürüyor. Protez yaptırdık. Diş doktoru kullandığımız kimyasalların sebep olduğunu söyledi. Ayakkabı işçilerinde 30 yaş üstü bu problem var. Kimyasal maddelere temas etmeden bizim bu işi yapmamız mümkün değil. En önemli çözüm kısa çalışmanın sağlanması. Bizim 6-7 gibi işi bırakma gibi bir lüksümüz yok. Akşam 9-10’a kadar çalışıyoruz. İşçilerin meslek hastalıklarına karşı kendisini koruyacağı güvenceleri yok.”