Engelliler, birey olarak görülmeli

İşitme engellilerin sorunlarına dikkat çeken Van İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği Başkanı Filiz Yörükoğlu, “İşitme engellilerin sosyal hayatın dışına itilmesi en büyük sorunlardan biri” dedi

Yusuf Özgür Bülbül  / VAN - VİED Başkanı Yörükoğlu ve VİED Proje Koordinatörü Gökdere, işitme engellilerin birçoğunun sosyal hayatın dışında kaldığına dikkat çekerek, engellilerin ötekileştirilmeden toplumda görünür olması için mücadele ettiklerini, tüm haklarını öğrenip erişmelerini sağlamak için çaba harcadıklarını ifade etti. Van İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği (VİED) Başkanı Filiz Yörükoğlu ve “İşitme Engelli STK’ları Birlikte Projesi” Proje Koordinatörü İlkay Gökdere, Van ve çevre illerdeki işitme engellilere yönelik yaptıkları çalışma ve projeleri, 24 Saat Gazetesi’ne anlattı. “İşitme engellilerin sosyal hayatın dışına itilmesi en büyük sorunlardan biri” İşitme engelli çocukların okula alınmadığı bir dönemde, işitme engelli çocuğu olan kadınlar olarak bir araya geldiklerine değinen VİED Başkanı Yörükoğlu, derneğin kuruluş süreci ve çalışmaları hakkında şunları söyledi: “2007’de derneğimizi kurduk. Engelli hakları için mücadele ediyoruz. İşitme engelli çocukları için mücadele eden anneler, VİED’in kuruluş aşamasında en büyük destekçilerimiz oldu. Van’da alanında ilk ve tek sivil örgüt olan VİED, işitme engeli ile doğan bireylerin duyup konuşabileceği gerçeğini yaymak, engellilerin uğradıkları hak ihlalleri, önyargılar ve yaşadıkları sorunlarla baş edebilmeleri için, kılavuz, yol gösterici bir kurum olarak kuruldu. Türkiye’nin her yerinden ve ilimizden gönüllü destekçilerimiz var. Gönüllülerimizin desteği ile çalışmalarımızı sürdürmekteyiz. Van ve çevre illerde bin 200’ün üzerinde işitme engelli tespit ettik. Rehabilitasyon merkezlerinin rant çarkına alet edilmeleri engellilerin yaşadığı en önemli sorunlardan biri. Her fırsatta bakanlığın, bu merkezlerdeki eğitim kalitesinin denetimini yapması gerektiğini söylüyor, raporlar yazıyoruz. Akraba evliliklerine bağlı bazı ilçelerdeki engelli sayısındaki artış dikkat çekici. Çoğu ekonomik sıkıntılar yaşayan, hayatları boyunca işitme testi yaptırmamış, işitme cihazı olmayan bireylerle karşılaşmaktayız. Bu manzara engellilere uygulanan ayrımcı uygulamalarla da daha çıkmaza giriyor. İşitme engellilerin sosyal hayatın dışına itilmesi, okuma-yazma bilmemeleri, iş hayatında hemen hemen hiç olmamaları ilimizin en büyük sorunları.” “En büyük faydamız, işitme cihazının yaygınlaştırılması oldu” VİED’in işitme engellilere hak bilincini aşıladığının altını çizen Yörükoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “2007-2008 ve 2009’da, Van Valiliği ile İstanbul’da işitme engellilere işitme cihazı veren bir vakıfla ortak bir projemiz oldu. Derneğin en büyük faydası, işitme cihazının yaygınlaştırılması oldu. Tamamen gönüllülerin desteklediği bir ekiple bunu yaptık. İşitme engeliyle doğan bireyler duyup konuşabilirler. Sonrasında yapılması gerekenleri anlatıyoruz. Hacettepe ve Gazi Üniversitesi ile birlikte ortak çalışma yürüttük. Buradaki çocuklara, konuşma ve işitme testleri yapıldı. 2016-2017 yılında engellilerin adalete eşit erişimi yönünde bir proje geliştirdik. Sanık ve mağdur olarak ücretsiz hukuk hattıyla destek veriliyor. Van Barosu’yla birlikte çalıştık ve engelli komisyonu kuruldu. Ayrıca çeşitli okuma, yazma, galoş, dekoratif sabun yapımı gibi birçok eğitim verildi. Şiddet ve istismar yaşandığında nereye başvuracağını bilmeyen engelli kadınlarımıza eğitimler verdik.” “En büyük sorun; işitme engelli çocuklarının okula alınmayışı” VİED’in amacının tüm engellilerin haklarından eşit yararlanabilmelerini sağlamak ve bu konuda daha çok diyalog kurmak olduğunu aktaran VİED Başkanı Yörükoğlu, açıklamalarına şöyle devam etti: “Spor, kültür alanında ortak çalışmalar yapmak istiyoruz. Engelsiz Erişilebilir Van Gölü Projesi yapıldı, engelli kadınlara yönelik butik pastacılık eğitimleri verildi. Bölgedeki engellileri Van’a toplayıp 3 günlük engelli savunuculuk eğitimi verdik. Ailelerin en büyük sorunu; işitme engelli çocuklarının okula alınmayışı, sınıflarda arka sıralarda oturtulması ya da kaynaştırma eğitiminden faydalanıyorlarsa öğretmenin hiç ilgilenmemesi, öğretmenin engellilerle ilgili bilgisinin olmamasıdır. Sokaklar, caddeler, sinemalar yaşadığımız birçok yer erişime uygun değil. İşitme engelliler için bir lise yoktu. Erkek çocukları, en yakın Trabzon, Bursa ve Erzurum’a gönderiliyordu ama kız çocuklarını göndermeyen aileler vardı. İmza kampanyası ile sesimizi Meclis’te duyurduk ve Van’da bir lise açıldı. Artık il dışına çıkmak zorunda kalmıyorlar. Özel eğitimde, rehabilitasyon anlamında ciddi sorunlar var. Bunların giderilmesini bekliyoruz 2020 yılına kadar. Özel eğitim kurumlarının eğitim kalitesinin de denetlenmesini istiyoruz. Muş, Hakkâri, Ağrı ve Van illerinde şuan bin 200 işitme engelliye ulaşıp onların sorunlarıyla yakından ilgileniyoruz. Deprem sonrası ‘Sivil Düşün’den destek aldık. Engelli Danışma Merkeziyle gönüllü sosyolog ve psikologla destek olmaya çalıştık, bu 2011’den beri devam ediyor. Geçen yıllar içerisinde en büyük kazanım, haklarının var olduğu ve hakka ulaşma yollarını öğrenmek oldu. İşitme cihazı alacaksınız. Çocuğunuz okulda ayrımcılığa uğruyor. Engelli kadınlar çifte dezavantaja maruz kalıyor aile içi şiddet gibi. Haklarını öğrenmeleri en büyük kazanım oldu.” “Engelli bireyler de tüm haklara erişebilmeli” 2007’den buyana 220 işitme engelli çocuğun işitme cihazına ücretsiz kavuşmasını sağlayan dernek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Avrupa Birliği (AB) tarafından finanse edilen “Dezavantajlı Kişilerin Sosyal Entegrasyonu ile İstihdam Edilebilirliklerini Geliştirilebilmesi Programı” dahilindeki “Engelli Kadınların İstihdam Edilebilirlikleri İçin Eğitim ve Farkındalık Projesi” ile güçlenerek yoluna devam ediyor. Daha çok kadınların kurduğu ve kadın çalışanların olduğu bir dernek olduğuna işaret eden Yörükoğlu, “Engelli istihdamının artırılması için çalışmalar yürütüyoruz. Engellilerin bir özgeçmiş havuzu var. 30 engelli ve 30 işvereni bir araya getirdik Van Ticaret ve Sanayi Odası’yla birlikte. ‘Verim alamayız’ sorunu gündeme geldi, ‘ön yargı’ problemi oldu. Biz, engellilerin birey olarak görülmesini istiyoruz, farklı bir şekilde görünmelerine karşıyız. Engelli bireylerde tüm haklara erişebilmeli, askerlik hizmetini yapabilmeli. 2020’de daha çok istihdam edilebilecek” diye konuştu. Gökdere: Engellilerin ötekileştirilmeden toplumda var olması için mücadele veriyoruz “İşitme Engelli STK’ları Birlikte Projesi” Proje Koordinatörü İlkay Gökdere ise, aileler ve engelli yakınlarına düzenledikleri aylık toplantılarla bilinçlendirme çalışmaları yaptıklarını paylaştı. “Gördüğümüz manzaralar ve bize ulaşan hikâyeler, yapılacak çok işimiz olduğunu gösteriyor. Bu nedenle engelliler için pozitif ayrımcılık yapılmalı” diyen Gökdere, “İlimiz ve bölgemiz erişilebilirlik açışından çok zayıf. Uyarı sistemi yok. Rampa olabilir, asansör sistemi olabilir. Mahkemeye gidecek bir engelli, indiği yerden karşıya nasıl geçecek? Öncelikle engellilere eğitim ve iş alanın da yeterli destek sağlanmalı. İlimiz ve çevre il ve ilçelerdeki yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve engellilerin ötekileştirilmeden toplumda görünür olması için mücadele ediyoruz. Cihazlanan ve konuşan çocuklar, çalışmalarımızın rotasını doğruladı”dedi. “Sağır-dilsiz” söylemine dikkat! Engellilere yönelik dil söylemlerine de dikkat çekip engellilere yönelik ön yargıların yıkılması için çaba harcadıklarını kaydeden Gökdere, sözlerini şöyle tamamladı: “Yaygın olan ‘sağır-dilsiz’ söylemini kullanmadık ve kullanılmaması için mücadele veriyoruz. 7 yıldır her etkinliğimizde, duymadan konuşmanın gerçekleşmeyeceğini anlattık. Özellikle de engellilere karşı önyargı ve hak ihlalleri konusunda danışanlarımızı bilgilendiriyoruz. Engelli olmanın hayatın sonu olmadığını, ailelerin engelli çocuk ve yakınlarına karşı davranış şekillerini düzeltmesi gerektiğini anlatıyoruz. Engellilerin toplumda görünür olmalarını sağlamak için çeşitli projeler üretiyoruz.”