Rusya’nın petrol hamlesi

Utku ŞENSOY [caption id="attachment_431154" align="alignright" width="382"]

Utku ŞENSOY [caption id="attachment_431154" align="alignright" width="382"] Rusya ve Suudi Arabistan'ın üretimı kısma kararı petrol fiyatlarını uçurdu[/caption] 2027 yılına kadar olan 3 yıllık dönemi kapsayan Orta Vadeli Plan çerçevesinde, ilk adımlar atılmaya başlandı, bu bağlamda kredi kartı harcamaları ve kredilere sınırlama geliyor. Ekonomik önlemler çerçevesinde savurganlık önlenecek, kemerler sıkılacak, öncelikle de kredi kartları ve kredilerdeki yeni sınırlayıcı kararlar yaşama geçirilecek. Yurttaşlar kemerleri son deliğine kadar sıkarken, umarız benzer önlemler kamuda da yapılır. Petrol fiyatlarının son üç ayda yüzde 25 artışla 92 dolara çıkmasının ardından akaryakıt pompa fiyatları 40 lirayı aştı. Rusya’ya yönelik ambargo hafifletilmeyince, Moskova Riyad’la ortak hareket ederek uluslararası enerji piyasalarını alt üst etti. Petrol fiyatlarındaki hızlı yükseliş, dünyanın yanı sıra Türkiye'nin kısa ve orta vadedeki planlarını sıkıntıya sokması kaçınılmaz. Yaz aylarında talebin yüksek seyretmesi ve en büyük iki ihracatçı olan Suudi Arabistan ile Rusya’nın ek üretim kesintisi kararı, Brent petrolün varil fiyatının 100 dolar psikolojik sınırını zorlama olasılığını da beraberinde getirirdi. Enerji piyasası uzmanları yakın bir tarihte petrolün varil fiyatının 110 dolara kadar yükselebileceği görüşünde. Bakalım bunun ekonomiye ve mutfağa yansımaları nasıl olacak, iyice bunalan dar gelirli bu yeni şok dalgasıyla nasıl baş edebilecek. *** İLTİCA PATLAMASI Türkiye, Anadolu’ya gelen işsiz, mesleksiz, saçı sakalı birbirine karışmış niteliksiz yüz binlerce genç erkek mülteciden, Almanya da kendi ülkesine giren kaçak göçmenlerden hayli rahatsız. Son 3 ayda sınırlarımızdan kaçak yollarla geçip, sahillerimize ve büyük kentlerimize kadar ulaşan 75 bin düzensiz göçmen yakalandı. Birçoğu sınır dışı edilmek üzere bekletiliyor. Avrupa Birliği’nin lokomotifi, işsizlerin hedef ülkesi konumundaki Almanya’nın ise başı kaçak Türklerle dertte. Ülkedeki kaçak Türk sayısında son dönemde büyük bir artış yaşanıyor. Sadece Ağustos ayında 6 bine yakın yurttaşımız Almanya’ya iltica etti. 8 ayda iltica talebinde başvuran Türk sayısı ise 30 bini aştı. Bu rakamlarla Avrupa’daki iltica başvurularında Suriyelilerin ardından ikinci sırayı aldık. Alman Göç ve İltica Dairesi’nin resmi rakamlarına göre, İltica başvurusunda Almanya'ya kaçak yollarla gelen Türkler, Afganları geçerek rekor kırdı. Almanya’ya iltica edenler listesinde Suriyelilerden sonra ikinci sırayı alan Türkler, Afganistan, Irak, Gürcistan, İran, Rusya Federasyonu, Somali, Gine ve Kolombiya'dan gelen kaçakların toplam sayısını da geride bıraktı. Türk kaçaklara ilişkin tablo böyle olunca, medya da haliyle, “İlticada rekor kırdık”, “Türkiye boşalıyor” başlıkları atmaya başladı. *** [caption id="attachment_431153" align="aligncenter" width="1280"] Otomotivde tercih yerliden yana[/caption] OTOMOTİV PİYASASINA DİZGİN Enflasyonu dizginlemek dövizdeki ateşi dindirmek için atılan adımlar ve bir dizi önlemler, piyasalarda mali disiplin beklentilerinde bir rahatlama getirirken, önlemler bazı çevrelerde kaygı yarattı. Fiyatları havalarda uçuşan ev ve araç satışlarıyla haksız kazanç sağlayıp avucunu ovuşturan spekülatörler, kredi musluklarının kesilmesi, satışlara getirilen düzenlemelerle avuçlarını yalamaya başladı. 4-5 milyonluk Avrupa menşeli bir araç için başvurandan aracıya, satıcıdan ilk al-sat yapana kadar her biri ikişer üçer yüz bin lira kar edip oturdukları yerde kazanç sağlayan keyifli bir saadet zinciri kurmuşlardı. Biraz geç olmakla birlikte bu düzene çomak sokuldu, piyasa zapturapt altına alınınca otomotiv piyasasındaki fahiş fiyatlar dizginlenip gerileme eğilimine girdi. Bazıları bu konuda doğrudan yüksek enflasyon ve sürekli artan dövizi gösterse de içimizdeki fırsatçıların piyasadaki yangını körükleyip nemalandığını iyi biliyoruz. Otomotiv sektörünün dizginlenmesi iyi oldu, darısı dar gelirli için iki göz oda bir daire almanın hayal olduğu emlak piyasasının başına. Maliyetlerin ve girdilerin yüksek olduğu inşaat sektöründe bakalım nasıl bir çözüm üretilebilecek. Keza fahiş kira ücretlerinin dizginlenmesi de dar gelirlinin ivedilikle çözüm beklediği sorunların başında. *** OTOMOBİL TERCİHİMİZ DEĞİŞTİ Otomotivde özellikle ikinci elde son haftalarda yaşanan durgunluğa rağmen, Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği verilerine göre, ülkemizde otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı 2023 yılı Ocak-Ağustos döneminde yüzde 65’e yakın artış gösterdi. Bu dönemde 755 binden fazla aracın satıldığı Türkiye’de, bin 600 cc altındaki otomobil satışları tüm satışların yüzde 85’ini oluşturdu. Benzinli araçlar yüzde 69’luk payla yüzde 15’e gerileyen dizel otomobil satışlarının önünde yer aldı. Elektrikli araç satışları henüz tatmin edici olmamakla birlikte gözle görülür bir artış söz konusu. 2023 yılında 23 bine yakın elektrikli satışı gerçekleşirken, hibrit otomobillerin pazardaki payı yüzde 10’da kaldı. Yıllardır Türk insanına en uygun araç tipi olarak gösterilen sedan aracın da tahtı sallanıyor, artık her iki aracın biri SUV! Son yıllarda en çok tercih edilen gövde tipi, yüzde 49’la SUV otomobiller. Sedan yüzde 27’ye gerilerken, H/B otomobiller yüzde 21’de kaldı. Otomatik şanzımanlı otomobiller de 467 bin adetle pazarın yüzde 80’inden fazlasında etkili oldu. Otomatik araç Türk insanı için artık olmazsa olmaz. Manuel şanzımanlı otomobiller ise pazarda ancak yüzde 20’lik bir pay alabildi. Markalarda da ülkemizdeki fabrikalarda yapılan yerli otomobiller ilk üç sırayı paylaşırken, yerli modeller tüketicinin tercihi oldu. Yüksek ÖTV ve artan döviz fiyatlarıyla 2 bin cc üzeri büyük motorlu yabancı araçların tahtı ise son dönemde daha da sarsıldı.