Bu noktada girişimlere 4 yıl önce Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde başladığını söyleyen Aslantaş: “Biz aslında kamu, özel sektör ve sivilleri bir araya getirerek oluşturduk bu müze modelini. Bu bağlamda da Anadolu Medeniyetler Müzesi’nin 100. yılına talip olmak istedim ve orada böylece Türkiye’nin ilk ‘görme engelli müzesi’ni açtık. Aralık 2022’de gerçekleşti açılışımız ve 25 sponsor ile beraber yapıldı müze. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı ile beraber açılışımız gerçekleşti” diyerek ilerleyen süreci anlattı. Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde görme engelli kişiler için erişilebilir olması amacıyla yapmış oldukları ilk uygulamanın ödüle değer görüldüğünü belirten Aslantaş: “Paris'te Avrupa Kalkınma Bankası'nın açmış olduğu 'Sosyal İnovasyon' yarışmasında Avrupa'nın en iyi 7 proje fikrinden birisi, Almanya Büyükelçiliği'nin 'Sürdürülebilir Gelecek' yarışmasında ise 1320 proje arasından Türkiye 2.'si seçildik.” diyerek belirtti.
İşitme engelliler için durumun daha vahim olduğunu fark ettiğini söyleyen Aslantaş, işaret dilli müze sanat sözlüğünün gelişme sürecini şu şekilde anlattı: “İşitme engellilerin kelimeleri olmadığı için, görseler de anlamıyorlar. Özellikle sanat ve teknolojiye dair kelimeleri de olmadığı için işaret dilinde, gördükleri bir sanat eseriyle bağ kurmaları çok zor oluyor. Biz de tam bu noktada bir sanat sözlüğü oluşturmaya karar verdik. Bu noktada İstanbul’da bulunan ‘Hadi İşaret’ girişimiyle tanıştık. Ve onların kapısını çaldığımızda, bu kez de işitme engelliler için bir müze çalışmasında bulunmak istedik. Hadi İşaret girişimi de, işitme engeline sahip ve işaret diline ilgi duyan herkes için daha erişilebilir bir dünya kılmak ve geliştirmek amacıyla kurulmuş. Bu süreçte Bongo Art Project ve Hadi İşaret olarak, Ankara Resim ve Heykel Müzesi için erişilebilirlik sürecimize başladık.”
Türk İşaret Dili’nde yaklaşık 2000 kelime bulunduğunu söyleyen Aslantaş, Türkiye’de yaklaşık 3.5 milyon işitme engelli bulunduğunu ve bu kişilerin Türk İşaret Dili’nde sanat, teknoloji, bilim ve tabiat terimleri olmadığı için 100 yıldır müzelerden yararlanamadıklarına işaret etti. Bu noktada Ankara Resim ve Heykel Müzesi yönetimi ile iş birliği içerisine girdiklerini belirten Aslantaş: “Müze yönetimiyle beraber, Cumhuriyet döneminden 50 tablo seçtik. Bu eserleri anlatabilmek için gerekli olan ve 230 sanat terimini içeren Türkiye'nin İlk İşaret Dili Müze Sanat Sözlüğü’nü ortaya çıkardık. Ulusal ve uluslararası işaret dili akademisyenleri ve işaret dili dil bilimcileri ile birlikte, 9 aylık bir çalışmayla sözlüğümüzü oluşturduk. Ardından seçtiğimiz eserlerin işaret dili ile anlatımlarını tamamladık.” diyerek anlattı.
10 Mayıs Engelliler Günü’nde erişime açılacak
‘İşaret Dili Müze Sanat Sözlüğü’ projesinin hazırlık sürecinin 6 ay sürdüğünü söyleyen Aslantaş, “Süreç, eserlerin anlatım metinlerinin işaret dili editörleri ve sanat tarihi uzmanları tarafından sadeleştirilmesi ile başladı. Akademik bir çalışma çerçevesinde; 4 işaret dili editörü, 2 sağır sanatçı, 2 işaret dili tercümanı ve 2 sanat tarihi uzmanı ile işaret dili sanat sözlüğü oluşturma çalışmaları yapıldı. Oluşturulan terimlerle beraber 50 eserin işaret dili çevirileri yapıldı ve tüm süreç Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Sivil Düşün Programı desteği ile tamamlandı” diyerek anlattı.
Projeyi 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda sosyal medyada duyurduklarında güzel geri dönüşler aldıklarını söyleyen Aslantaş: “Projemiz, 10 Mayıs Engelliler Günü’nde herkesin erişimine açık olacak. İşaret Dili Müze Sanat Sözlüğü, öncelikli olarak Ankara Resim ve Heykel Müzesi’ndeki eserler üzerinden tasarlandı. Ekibimiz, projenin ilerleyen süreçlerinde Türkiye’deki tüm sanat müzelerini anlatarak erişilebilirlik sınırlarını genişletmeyi planlıyor. Amacımız; farklı sanat dallarına ait eserlerin de anlatılabilmesi adına, müze sanat sözlüğünü genişletmek. Sonrasında da sanat müzelerini tamamen erişilebilir kılmak aslında. Ayrıca Müzelerde kullanılmak üzere işaret dilinde teknoloji, bilim ve tabiat sözlükleri için de çalışmalar sürüyor. Biz sürekli bunun için fon sağlayıcılarla görüşüyoruz” diyerek ilerleyen süreçten bahsetti.
Dijital alanın yanı sıra fiziki olarak da müze erişilebilirliği çalışmalarına devam edeceklerini söyleyen Aslantaş: “Fiziki anlamda ilk olarak 18 Mayıs Uluslararası Müze Günü’nde, Ankara Resim ve Heykel Müzesi’nde etkinliklere başlayacağız. İlk olarak on bin işitme engelli vatandaşımıza ulaşmayı hedefliyoruz. Müzelere erişim temel bir haktır. Buna rağmen Türkiye’de ve dünyada müzelerin büyük çoğunluğu, erişilebilirlik kurgusu yapılmadan tasarlanıyor. İşitme engelliler müzelerden nitelikli biçimde yararlanabilmesini mümkün kılmak için; bu kişilerin içinde bulundukları coğrafyaya, tarihe, bilime ve sanata erişmelerini hedefliyoruz. İşitme engelli bireylerin sanatla bağ kurmalarını izleyecek olmanın heyecanını, daha şimdiden yaşıyoruz” diyerek anlattı.
Editör: Ahmet Ertüm
