Unutulmaya yüz tutmuş bir meslek: Kalaycılık

Geçmiş yılların önemli mesleklerinden biri olan kalaycılık unutulma tehlikesi ile karşı karşıya. Bu mesleğin Diyarbakır’daki son ustalarından Seyithan Taşıyan, ustası vefat eden bütün kalay dükkânlarının tek tek kapandığını, gençlerin mesleği devir almadıklarını söyledi

MEDİNE MAMEDOĞLU -DİYARBAKIR- Kullanılan bakır eşyaların zamanla tabaka tutması sonrası eşyaların bu oksitlerden arındırılması ile ortaya çıkan kalaycılık mesleği son demlerini yaşıyor. Bakırın ortaya çıkmasının ardından bakırı tamamlama adına doğmuş olan meslek dalı gelişen teknolojiye ayak uyduramıyor. Her geçen gün sayıları azalan bakır ustalarına rastlamak artık neredeyse imkânsız. Diyarbakır’ın Sur ilçesinde bulunan Bakırcılar çarşısındaki kalaycılar ise bu süreçten etkilenenlerden. Zamanla sayıları giderek azalan çarşı da şu an parmakla sayılır şekilde kalay ustası bulunuyor. Geçmiş yıllardan bu yana babadan oğula geçen meslek grubu günümüzde unutulmaya yüz tuttu. Diyarbakır’ın Sur ilçesinde yaşayan kalay Ustası Seyithan Taşıyan (65) bu mesleğin Türkiye’de son ustalarından biri. 50 yıldır yaptığı kalay işini babasından öğrenen Seyithan Taşıyan mesleğin artık eskisi gibi olmadığını ve günlük kazancını zor kazandığını söyledi. “Bütün ustalar vefat etti” Çok değil 10 yıl öncesine kadar çarşıda kendisi dışında birçok kalay ustası olduğunu ifade eden Seyithan Taşıyan, ustalarının çoğunun ölmesi ile dükkânların kapandığını söyledi. Çocuk ve gençlerin eskisi gibi bu işe meraklı olmadığını dile getiren Seyithan, “Ben 50 yıldır bu işi yapıyorum. İşimiz kolay bir iş de değil zor. Benim kardeşim yıllardır yanımda çalışıyor ama halen işi yaparken zorlanıyor. Yıllardır bu tek göz dükkânda çalışıyorum. İnsanlar eskiyen ya da yıpranan bakırlarını bana getiriyor ben de yapıyorum. Eskiden burada bir sürü arkadaşım vardı. Benim gibi bu işi yapan ustaların hepsi yaşlandı, vefat etti. Bu çarşıda bir ben kaldım. Benden sonra da dükkânım ne olur bilemem” dedi. “İnsanların sahip çıkması gerekir” Mesleğini çok sevdiğini ama günümüzde kimsenin eskisi gibi bakır eşyalarını kullanmadığını belirten Seyithan Taşıyan şunları söyledi: “İnsanlar eskisi gibi uğramadığı için eskisi gibi bir kazanç da sağlayamıyoruz. Ekmek parası için biz de her gün buraya geliyoruz. Meslek eskisi gibi değil artık insanlar yeni şeyler yeni gereçler kullanıyor. Ya da kullanıp atıyor bize ihtiyaçları kalmıyor. Ama bu mesleğin bitmemesi gerekiyor. İnsanların sahip çıkması gerekiyor.” Kalaycılığın geçmişi 1950’lere, hatta 1960’lara kadar her kent ve kasabanın hemen hemen her semtinde, pazar yerlerine yakın sokaklarda bir kalaycı dükkânı bulunurdu. Kalaycı dükkânları genellikle bakırcıların yanı başında ya da bizatihi bakırcı dükkânının içinde ayrı bir bölümde yer alırdı. 1950’li yıllarda ve 1960’ların başında bu dükkânların çoğu kapandı. Bunun yerine gezici kalaycılar azalarak da olsa işlev görmeyi sürdürdüler. Günümüzdekalaycı dükkânlarına İstanbul, Ankara, İzmir, Gaziantep, Diyarbakır ve Trabzon gibi bazı büyük kentlerde ve Beypazarı, Ayaş, Tire gibi geleneksel zanaatların hâlâ ayakta kalabildiği bazı büyük ilçe merkezlerinde tek tük de olsa rastlamak mümkün.