Sistem, yörüngedeki başıboş cisimleri ağ ve zıpkınla toplayacak

BURAK COŞKUN (ANKARA) - Dünya’nın yörüngesindeki kullanım dışı kalan uydu, roket motoru ve bunun gibi yüzbinlerce parça metal cisimden oluşan uzay hurdalığının temizlenmesi için harekete geçiliyor. Uzay girişimcisi Elon Musk’ın şirketi SpaceX tarafından Pazartesi günü fırlatılan Falcon 9 roketinin taşıdığı Dragon kapsülüyle Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) getirilen 3 tonluk ikmal malzemesi ve bilimsel araç gereç arasında uzay atıklarını toplamaya yarayacak bir deneysel sistem de bulunuyor. İngiltere’deki Surrey Üniversitesi Uzay Merkezi tarafından geliştirilen ve UUİ astronotları tarafından montajı yapıldıktan sonra uzaya konuşlandırılacak ‘’RemoveDEBRIS’’ (Enkazı Kaldır) adlı sistem, uzay atıklarını yörüngeden bir ağ yardımıyla toplayacak. Uzay çalışmaları için ciddi bir tehdit yaratan uzay çöplüğünü temizlemek amacıyla yapılan sistemi geliştiren Surrey Üniversitesi Uzay Merkezi Direktörü Guglielmo Aglietti, uzay atığı kendi etrafında dönerek ilerlese ya da yakalamak için biçimsiz bir şekilde bile olsa ağ atarak yakalama seçeneğinin bir robot kol yardımıyla cismi tutmaya çalışmaktan çok daha güvenli olduğunu belirtti. AB Komisyonu tarafından finanse edilen sistemi geliştiren merkezin direktörü Aglietti, sistemde ayrıca geri çekilebilir zıpkına benzer bir seçeneğinde teset edileceğini söyleyerek, ‘’Bu daha basit bir yakalama yöntemi gibi görülebilir ancak uygun olmayan bir yerden vurma tehlikesi sebebiyle daha riskli. Özellikle yakıt tanklarından kaçınmak gerek’’ dedi. Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) açıklamasına göre, Dünya’nın alçak yörüngesi için ciddi bir sorun olan uzay atıkları, eski uydu, kullanılmış roket motoru ve bunlar gibi diğer uzay çöplerinden meydana gelen 500 binden fazla parçadan oluşuyor. Uzay atıkları, kullanımdaki uydular ve UUİ gibi yörüngedeki diğer araçlar için risk oluşturuyor. 2015 yılında eski bir Rus meteoroloji uydusunun bir parçası büyük bir hızla UUİ’ye yaklaşarak tehdit oluşturmuş ve astronotların geçici olarak daha güvenli bir yere sığınmalarına yol açmıştı. ÖNEMLİ BİLİMSEL DENEYLER YAPILACAK Dragon kapsülüyle UUİ’ye taşınan bilimsel malzeme ve ekipmanlarla uzayda başka deneyler de yapılacak. Amerikan Tympanogen firması tarafından geliştirilen ve yaraların iyileştirilmesinde kullanılan bir antibiyotik jel astronotların uzun süreli uzay görevlerinde yerçekimsiz ortamda test edilerek sonuçları değerlendirilecek. Jel özellikle askerlerin yaralarının çabuk iyileştirilmesi amacıyla geliştrilmişti. UUİ’de yapılacak bir başka tıbbi deneyde de, uzayda kemik iliğinin yağ içeriğinin artıp artmadığı gözlenecek. Dünyadaki deneylerde yatan hastaların kemik iliğindeki yağ oranının artmasıyla kan hücrelerinin üretimine yer kalmadığını, böylece kemiklerde zayıflama görüldüğünü tespit eden bilim adamları, yerçekimsiz ortamın ilikteki yağ oranını azaltacağını düşünüyorlar. Bu tıbbi deneylerin yanı sıra UUİ’de, Danimarka Teknik Üniversitesi Ulusal Uzay Enstitüsü’nün kasırgaların atmosferi ve iklimi nasıl etkilediğini gözlemleyen bir araştırması yapılacak ayrıca yeni geliştirilen güneş hücresi, astronot kıyafeti gibi materyal, bileşen ve kaplamaların uzay istasyonunun dışında ne gibi etkilere maruz kaldığı da incelenecek. Ayrıca, metal tozlarından üretilen malzemelerin yerçekimsiz ortama nasıl yanıt verdikleri gözlenerek, ilerde 3 boyutlu yazıcılar gibi teknoljilerle uzayda üretim yapma uygulamaları da gözden geçirilecek. UUİ’de iki Amerikan lisesinin de deneyi yapılacak. Bunlardan birisi astronotlarda kansere neden olabilecek genetik değişimlerin ölçümü, bir diğeri de yerçekimsiz ortamın bağışıklık sistemini nasıl etkilediği. MİNİ TÜRK UYDUSU Falcon 9 roketinin uzaya taşıdığı Dragon kapsülü, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi tarafından geliştirilen küp uydu ‘’UBAKUSAT’’ı da UUİ’ye taşımıştı. Mini haberleşme uydusunun da yakında Japon astronot Norishige Kanai tarafında UUİ’nin Japon modülü Kibo’dan Dünya’nın yörüngesine yerleştirilmesi bekleniyor. UUİ’ye ikinci seferini yapan yeniden kullanılabilir Dragon kapsülü 2 Mayıs’ta Dünya’ya dönmek üzere uzay istasyonundan ayrılacak. Kapsül daha önce yapılan deney ve testlerin sonuçlarının yanısıra uzay istasyonunun atıklarını geri getirecek.
Editör: TE Bilisim