Birsen GÜRDİL “Şeyh Senan, Rüstem ve Söhrab, Şah Abbas ve Hurşidbanu, Aslı ve Kerem, Harun ve Leyla, Er ve Avrat, O olmasın bu olsun ve Arşın mal alan” operetlerinin dahi bestekârı Üzeyir Hacıbeyli’nin doğumunun 130’ncu yılı nedeniyle Ankara’da düzenlenen prömiyerli muhteşem törenler ile kutlanmıştır. Azerbaycan edebiyatının ve kültür âleminin üstün başarılara imza atmış olan ve Türkiye dâhil, Türkî Cumhuriyetlerinde adı saygı ilen anılan Üzeyir Hacıbeyli, 18 Eylül 1885 yılında Karabağ topraklarında bulunan Şuşa kazasının Ağcabedi mahallesinde dünyaya gelmiştir. Doğumundan ölüm tarihi olan 1948 yılına kadar uzun yaşamı boyunca besteci, yayıncı, dramatür, pedekole, tercüman, orkestra şefi, yorumcu, opera ve operet bestecisi, gazete muhabiri, roman ve hikaye yazarı olarak sayısız etkinlikleri ve en zor sanat olaylarını başarılı çalışmaları ile sürdürmüş SSCB halk sanatçısı, Azerbaycan ilimler akademisinde güzel sanatlar enstitüsü başkanlığı görevleri nedeniyle taltif edilmiştir. Üzeyir Hacıbeyli, gençliğinde musiki ile de yakından ilgilenmiştir. Hatta Azerbaycan halk müziğinin ustalarından dayısı Ağalar Bey Eliverdibeyov tarafından da eğitilmiştir. 13 yaşında “Kitabı-mezheke” adlı masal kitabının da yazarıdır. 1899-1904 yılları arasında üstün yeteneklerine Keman, Viyolonsel ve piyano çalmayı da eklemiştir. Bir ara Azerbaycan’ın muhtelif yerlerinde öğretmenlikte yapan Hacıbeyli, Türkçe-Rusça ve Rusça Türkçe siyasi, hukuki, iktisadi ve askeri sözcüklerini kitap haline de getirmiştir. 1908 yılında Hesap meseleleri adlı ders kitabını da yazmıştır. Hacıbeyli, 1918 yılında gözü kanlı, vahşet delisi Ermenilerin Azerbaycan’a saldırmaları sonucu kan gölüne dönen Bakü sokaklarında gözyaşlarını tutamamıştır. Azerbaycan yetkilileri Hacıbeyli’ye bir zarar verilmemesi için onu zorla İran’a göndermişlerdir. 1921 yılında tekrar Bakü’ye dönen Hacıbeyli, Bakü’de ilk müzik okulu olan Azerbaycan Devlet Türk Musiki Mektebi’ni kurmuş ve aynı okulun direktörü olan Leyla ile Mecnun adlı iki perdelik operası 2008 yılında UNESCO ve ISESCO tarafından operanın 100. Yılına dâhil edilmiştir. Haydar Aliyev Vakfı Başkanı, milletvekili Mihriban Aliyev’in destekleri ile dünya çapında yapılan çalışmalar üstün yetenekli Üzeyir Hacıbeyli’ye ölümsüz bir ün sağlamıştır. Hacıbeyli’nin bestelediği Leyla ve Mecnun operası uzun aradan sonra Dünya prömiyeri 12 Ocak 1908’de Bakü’de yapılmış, Türkiye Prömiyeri ise 14 Mayıs 2016’da Ankara’da Türk ve Azerbaycanlı sanatçıların katılımı ile Ankara Devlet Opera Balesi salonlarında sanatsever Ankaralıların beğenisine sunulmuştur. Çok yönlü bir sanatçı olan Üzeyir, bu arada doğumunun 130’uncu yılı anısına da bu düzenlemelerle kutlanmıştır. Bugün Bakü’de adını taşıyan caddeler, okullar, sağlık kuruluşları, adını taşıyan müzesi ve çeşitli heykeltıraşlar tarafından yapılmış heykelleri ile Azerbaycan’ın kültür ve sanat tarihine adını altın harflerle yazdırmış olan Hacıbeyli’nin, ilginç yaşamı sinema filmi olmakla kalmamış, yapıtları musiki çalışmaları CD olarak piyasaya sürülmüştür. 1907 yılında bestelenen 12 Ocak 1908’de Bakü’de Tağıyev Tiyatrosunda ilk sergilenen Leyla ve Mecnun operasının temsili Azerbaycan müzik kültürü tarihinde yeni bir dönemin açılışı olarak kabul edilmiş, böylelikle Müslüman dünyasında opera türünün temelinin atılımı olarak kabul edilmiştir. Bu arada Leyla ile Mecnun operasını yöneten Prof. Fahrettin Kerimov’un başarısında görmezlikten gelmemek gerekir. Uluslararası şöhrete sahip Kerimov, Azerbaycan’ın onurlu devlet sanatçısı, Cumhurbaşkanlığı danışmanı, Azerbaycan Devlet Filarmoni Orkestrası şefi, Bakü müzik akademisi ve ulusal konservatuarı profesörü olarak pek çok görevi yürüten müstesna bir sanat dâhisidir.