Gülseren Tozkoparan Jordan / Ankara

DİE verilerine göre 2023 yılında yabancı gelinlerin sayısı 31 bin 29’a ulaştı. Uyruklarına göre 1.sıradaki Özbek gelinleri  Suriye ve Azerbaycan izliyor. Yabancı damat sayısı ise 6 binlerde.

Yabancı gelinin  bu denli artmasında sanal flört/ eş bulma sitelerinin büyük rol aldığı tartışma götürmez bir gerçek. Eş bulma siteleriyle  tanışanlar içinde Endonezyalı  kadın -Türk erkek evlilikleri üst sıralarda . DİE verilerine göre geçen yıl Endoezyalı gelinlerin sayısı 583 ile ilk 10 da yer almakta.

Endonezya Büyükelçiliği verilerine göre Endonezyalı gelinlerin sayısı Kovit pandemisi sonrasında zirveye çıkmış. Bu  artışda yine en büyük faktör sosyal medya,  sanal tanışma ve flört  siteleri olmuş. Müstakbel eşini bir tıklamayla kolayca seçmek mümkün ancak  kolay başlayan evlilikler aynı kolaylıkla devam ediyor mu?

Son yıllarda bu kadar kolay ve hızlı gerçekleşen evliliklerin gidişatı Türkiye’nin Endonezya Büyükelçiliğini bir hayli meşgul etmekte.

Endonezyalı gelinlerimiz damat adayının gönderdiği biletle kendilerini Türkiye de bir evliliğin hem de bambaşka bir kültürün içinde buluyorlar.Ancak hayatın Endonezya da çok sevilen ve izlenen  Türk dizilerindeki gibi olmadığını anlamaları uzun sürmüyor, gerçek  sorunlar çok geçmeden kendini gösteriyor. Gelin geldikleri ülkede mağdur olunca boşanma ve ülkelerine geri dönme istemiyle babaevi olan Büyükelçiliğin  kapısını çalıyorlar.

Bursa’ya gelin giden M.şiddetli geçimsizlik nedeniyle  boşanmak istiyor ama endişesi  2,5 yaşındaki  bebeği, kime kalacağı.

İnternetten tanışıp evlenen başka bir kadın da iki  yıldır çocuğu için katlandığını ama artık boşanmaya karar verdiğini ifade ediyor.

17 yaşında çocuğu olan bir anne ise  Türk kimliğine sahip çocuğunun  velayet talebinde bulunabilir mi çocuklara nafaka alabilir mi endişesinde.

Yine evlenme sitesinde tanışan bir  kadın evlendikten sonra yasaklandığı için dışarı çıkamıyor,  8 yıl boyunca  evde nerdeyse hapis hayatı yaşıyor.Sonuçta  bir kaç kez evden kaçma teşebbüsü de başarısız olunca  polise sığınıyor.

Endonezya’nın Ankara  Büyükelçiliği Protokol ve Konsolosluk İşleri  artan evlilik sayısında flört sitelerinin büyük katkısı olduğunu, birbirlerini çok iyi tanımadan çok çabuk karar verip  evlenenlerde  sorun yaşandığını ifade ediyor.

Türkiye ve Türk  erkeklerine bu yoğun ilginin arkasında  Endonezya ve Türkiye arasında özel ilişkilerden dolayı zaten Türkiye’ye özel bir ilgi ve sevgi  olması, Türk dizilerinin çok yaygın bir şekilde izlenip  sevilmesi genç kızların  Türkiye’yi çoğunlukla Türk dizilerinden  tanıması gibi faktörler olduğunu öğreniyoruz. Her iki ülkenin  dininin ortak  olması da  başlangıçta ki en büyük etkenlerden birisi  Endonez kadınlar için. Ülkeler arasında  karşılıklı vize olmaması  da buluşmaları  kolaylaştıran  sağlayan başka bir etken.

Evlenme siteleri dışında  Türkiye de otellerde çalışmak üzere gelip de evlilik yapanlar zaten kültüre adapte olduklarından dolayı daha az sorun yaşandığı  da alınan bilgiler arasında.

Evlilileri teşvik eden başka bir etken ise çok sayıda   YouTube’çunun  flört siteleri gibi çalışmaları .

Bir YouTube’cu Endonezya’nın Sukabumi köyüne gidiyor ve köy kızlarıyla röportaj yapıyor. Köyün bütün kızlarının hayali evlenip Türkiye’ye gelmekmiş.

Sorunların kaynakları

Evliliklerdeki sorunların başında  iletişim; aynı dili konuşmamak geliyor.  Endonezyalı gelinlerin avantaj gibi gördükleri din birliği aslında onları  yanıltan en büyük etken.

İkinci olarak ailelerin karışması. Evli çiftin aileyle, kayınvalideyle yaşaması  sorun ve anlaşmazlık çıkarıyor.

Diğer önemli bir  sorun Türk erkeklerinin  çoğunlukla ilk değil  2. ya da 3. evlilikleri olması. Dul erkeklerin kendilerine ve ailelerine  bakacak birisini, tercihen daha genç bir kadın  aramaları sonuçta aradaki yaş farkı da  problem yaratıyor,  erkeğin ailesinden  ve yetişkin çocuklarından da bir muhalefet oluyor.

Büyükelçilik Bilgi Sosyal ve Kültürel Bölümü Birinci Katip Fitriyani Ridvan da kültürel farklılıkları anlamakta çiftlerin çaba göstermemesinin en önemli sorun olduğunun altını çiziyor.

Büyükelçilik olarak vatandaşlarına  çeşitli  şekilerde destek olduklarını, gelinleri Türkiye’deki yasal hakları ve kültür hakkında bilgilendirme amacıyla düzenli toplantılar/webinarlar  yaptıklarını ifade ediyor.

Instagram’da da duyurulan Mart ayındaki son toplantıda  Avukat Eralp Çıragül   hem Aile Hukuku  konusunda  bilgiler verdi  hem  de  bir çok şehirden katılımcıların sorularını  yanıtladı.

Toplantıda verilen bilgiler aile içi şiddet ve çeşitleri. Cinsel, Fiziksel ,Ekonomik, Duygusal Ruhi şiddet türlerinden biri veya fazlasıyla karşılaştıklarında ne yapacakları. Türkiye deki boşanma çeşitleri, boşanmada  mal veya servet paylaşımı, boşanmadan sonra  yapılacaklar, tedbir, yoksulluk nafakası, kalıcı maaşa bağlanmak için   yapılması gerekenler. Eşin ölmesi durumda yapılacaklar, Türkiye de laik sistem, resmi nikah zorunluluğu ve getirdiği yasal haklar,  Endonezya’daki boşanmalarda  kararı Türkiye de tanıtmak için yapılması gerekenler...

Fitriyani Ridvan - Rahmawati Alih - Gülseren Tozkoparan Jordan

Baba kapısı devrede

Türkiye’ye  gelen gelinler resmi nikah dairesinde evlenecekleri zaman Belediye’nin  kendi ülkelerinde evli olmadıklarına dair bir mektup istemesi üzerine  Elçiliğe başvuruyorlar.

O durumda Elçilikte kendileriyle ön gürüşme yapılıp çeşitli sorular soruluyor;  ne zamandır tanıştıkları, Türk kültürünü ne kadar tanıdıkları, Türkçe bilip bilmedikleri, nasıl anlaştıkları gibi.

Müşavir Alıh, gelinlerin  her konuda kendilerine sorup danıştıklarını  ama en çok da dil engelinden kaynaklanan sorunları yansıttıklarını ifade ediyor. “Genellikle aralarında ortak iyi konuşulan bir dil yok, başlangıçta internette tanışırken tercüme yapan uygulamalarla idare ediyorlar o şekilde bir yere kadar anlaşabilseler de yetmiyor.  Elçilik olarak ihtiyacı olanlara dil konusunda destek olup tercüman veriyoruz.

Evliklerinde yaşanan bir sorunla başvuranlara Elçilik destek olup sorunlarını çözmeye yardımcı olmaya çalışıyor. Şiddet ve anlaşmazlık durumda gelinlerin şikayeti kendilerinin yapması gerektiğinden tercüman konusunda yine destek veriliyor. Evlendikten 3 ila 6 ay sonra gitmek isteyenlerin sayısının bir hayli fazla olduğu da bilgiler arasında.

Eğer çocuk varsa  işleri biraz daha zorlaşıyor,  çocukları için kalmak isteyenlerin ikamet problemleri oluyor. Endonezya yasalarına göre  çocuklar 18 yaşına kadar çifte vatandaş kalabilir sonrasında sadece  birisini seçmeleri gerektiğinden zorluklar başlıyor.

Mutluluğun anahtarı

Kendisi de ilk evliliğinden sonra  benzer bir yöntemle Endonezyalı eşi ile 15yıl önce tanışıp ikinci  evliliğini yapan emekli öğretmen,  Endonezya uzmanı yazar Ali Osman Muş  “Türk-Endonez evliklerinde  yaşanan en büyük sıkıntının bir araya gelen farklı kültürlere sahip bireylerin birbirlerinin dillerini, kültürlerini öğrenmekte hevesli olmaması, yeterince çaba sarfetmemesi “diyor.

Kendisinin Endonezce  öğrenip bu konuda bir çok kitap yazdığını, eşinin ise büyük çaba gösterip Türkçeyi öğrendiğini ve Türk yemekleri yaptığını ifade ediyor. Tesbitlere ek olarak gözlemine göre yemek kültürünün de büyük sıkıntı yarattığının altını çiziyor.

“Bu evliliklerdeki en büyük sorun bana göre yemek konusunda anlaşmazlık. Endonezyalı kadın Türk yemeği yapmasını öğrenmiyor, kendi yemeklerine aşırı  düşkünler. Tanıdığım  iki çocuklu bir çift epeydir evli oldukları halde kadın sadece kendi yemeklerini yaptığı ve koca da sevmediği için yıllardır lokantadan yemek yediğini biliyorum.

Diğer önemli konu ise Türk erkeklerinin aşırı baskıcı davranmaları ve kadını malları gibi  görmeleri.  Kadınlar çalışmak istiyor kocaları izin vermediğinde sorun oluyor.

Kendi ülkesinde böyle bir baskı görmeyen  kadınlar için bu baskı  bir boşanma sebebi olabiliyor.

“Bir Endonez hanımla 53 yaşında evlendikten sonra anladım ki dinimiz aynı olmasına rağmen  hayat görüşlerimiz çok farklıdır. Şimdi yaklaşık 15 yıldır evliyiz hala anlaşamadığımız konular var elbette ama çözeriz. Birbirimizi anlamanın iki kültürü ve zihniyeti anlamak demek olduğunu öğrenmek  zorundayız: Samimi olarak şu  soruyu sormak gerekir: İki  tarafın evlenirken beklentisi  nedir? Kendisine ve ailesine annesine bakacak  bir hanımla evlenme zihniyeti ve

ortak din duygusuyla hareket edip hızlıca evlenince sorunlar da kısa sürede başlıyor. İkinci evliliklerde her iki tarafın  önceki evlilikten olan çocuklarının durumunun da net olarak belirlenmesi gerek.  Bu sorumluluğu unutup yeni bir evlilik yapan  karı-koca adayları ileride çıkacak sorunlara öncülük ediyor.”

Ali Osman Muş “Din kardeşiyiz ama din zihniyetlerimiz çok farklı,  birbirimizi tanıdığıdığımızı  sansak da yeterince tanımıyoruz,  birbirimizi tanımak için çaba sarfetmek, insanbilim gözüyle  birbirimize bakmak gerekir. O nedenle Endonezya hakkında kitaplar yazıyorum.”

Ankara'daki Endonezyalı gelinler grubu

Türk erkekleriyle evli Endonezyalı kadınların oluştukları platform gelinindonesia@ da  geçen yılın Ekim ayında 4. yaşını doldurdu

.Son yıllarda  hızla artan Türk Endonez evliliklerin artmasıyla birbirlerine destek için kurulan  Endonezyalı gelinler platformunun resmi instagram hesabı da  bulunmakta. Gelinlerin sosyalleşme ve çeşitli konularında birbirine destek olma için kurdukları platform Endonezya Büyükelçiliği ile yakın iletişim içinde, büyük destek görüyorlar. Yıldönümü kutlamalarına görevine gecen yıl Ağustos da baslayan  Türkiye’nin Endonezya Büyükelçisi Achmad Rizal Purnama da katılarak birlik beraberlik ve yurtdışına birbirine verilen desteğin önemine değinen konuşma yaptı.