Keneler, insanların sağlığını tehdit eden önemli vektörlerden biridir ve taşıdığı hastalıklar ile ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Müzeyyen Mamal Torun, kenelerin Türkiye'deki durumuna ve korunma yöntemlerine dair önemli açıklamalarda bulundu. Torun, özellikle kene temasının yaygın olduğu ormanlık alanlar, hayvan barınakları ve piknik alanlarında dikkat edilmesi gereken önlemleri sıraladı.
Keneler ve Taşıdığı Tehditler
Keneler, tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın olarak bulunmakla birlikte, Türkiye'de 47 farklı kene türü tespit edilmiştir. Keneler, tüm gelişim evrelerinde kan emerek beslenirler. Bu süreç, çeşitli hastalıkların bulaşması açısından risk oluşturur. Yumuşak keneler hızla beslenmesini tamamlarken, sert keneler 7-9 gün boyunca kan emer ve bu süre zarfında hastalık etkenlerini bulaştırabilirler.
Keneler, başta Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), Lyme hastalığı, Tülaremi ve Babesiyoz gibi çok sayıda ciddi hastalığı taşıyabilmektedir. Torun, bu hastalıkların bazılarının ölümcül olabileceğine dikkat çekerek, kene aracılığıyla bulaşan hastalıkların önemli sağlık tehditleri oluşturduğunu vurguladı. Özellikle riskli bölgelerde bulunan hayvanların, hastalığı belirtisiz taşıyabilmesi ve keneler aracılığıyla insanlara bulaştırabilmesi riski de bulunuyor.
Kenelere Karşı Alınması Gereken Önlemler
Prof. Dr. Müzeyyen Mamal Torun, kene teması açısından riskli olan ormanlık alanlar, hayvan barınakları ve piknik alanlarında dikkat edilmesi gereken birkaç temel koruma yöntemini sıraladı.
-
Açık Renkli Giysiler Tercih Edin
Torun, kenelerin rahatça görülebilmesi ve vücudun korunabilmesi için açık renkli giysiler tercih edilmesini önerdi. Ayrıca, vücudu tamamen örten giysiler ile kene temasından korunmak mümkün olabileceğini söyledi. -
Açık Bölgelerin Korunması
El, ayak bilekleri ve boyun gibi açık bölgelerin korunması gerektiğini belirten Torun, eve dönüldüğünde ise kulak arkası, saçlı deri ve kasık bölgelerinin dikkatlice kontrol edilmesini önerdi. Kenelerin genellikle bu bölgelerde yerleştiği biliniyor. -
Keneyi Zaman Kaybetmeden Çıkarın
Kene tespit edildiğinde, zaman kaybetmeden çıkarılması gerektiğinin altını çizen Torun, kenenin çıkartılması için en kısa sürede sağlık kuruluşlarına başvurulması gerektiğini belirtti.
Keneyi Çıkarmanın Doğru Yöntemi
Keneyi çıkarmanın teknik bir işlem olduğunu vurgulayan Torun, çıplak elle müdahale edilmemesi gerektiğini ifade etti. Keneyi çıkarmada izlenecek doğru yöntemi şöyle sıraladı:
-
Koruyucu Eldiven Kullanın: Keneyi çıkarmadan önce koruyucu eldiven takmak önemlidir.
-
Pens ile Çekme: Kene, bir pens ile mümkün olduğu kadar deriye en yakın yerden sıkıca tutulmalı ve dönmeden nazikçe çekilmelidir. Kenenin döndürülmesi veya parçalanması, ağız parçalarının deride kalmasına ve potansiyel enfeksiyöz materyalin bulaşmasına yol açabilir.
-
Kimyasal Maddelerden Kaçının: Kene üzerine sigara basmak, kolonya dökmek veya benzeri maddeler kullanmak kenenin kasılmasına neden olabilir ve bu da hastalıkların bulaşmasını artırır.
Kenelerin Yayılmasını Engellemek İçin Kimyasal Madde Kullanımı
Torun, kenelere karşı en etkili mücadelenin ilaçlama ile yapılabileceğini belirtti. Ancak bu işlemlerin yalnızca uzman kişilerce yapılması gerektiğini vurguladı. Keneler üzerinde kullanılan kimyasal maddeler arasında DDT, Toxophene, Chlordane ve BHC gibi zararlı böcek öldürücüler yer almaktadır. Bu maddelerin kontrollü ve uzman kişilerce kullanılması büyük önem taşımaktadır.
Kene Kovucular Kullanmak
Korunma amaçlı olarak DEET içeren kene kovucuların kullanılabileceği bilgisini veren Torun, bu tür kimyasal maddelerin keneleri uzaklaştırma amacı taşıdığını, ancak kullanımda dikkatli olunması gerektiğini belirtti.
Kişisel Koruyucu Ekipmanlar
Kenelere karşı korunmada kişisel koruyucu ekipmanların da önemli bir rolü vardır. Eldiven, önlük ve maske gibi ekipmanlar, enfekte insan ve hayvanların kan veya vücut sıvıları yoluyla bulaşmayı engellemeye yardımcı olabilir. Prof. Dr. Müzeyyen Mamal Torun, bu ekipmanların temas halinde mutlaka kullanılması gerektiğini vurguladı.
