Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlerin uzun süredir talep ettiği, meslek örgütlerinin yıllardır çeşitli platformlarda dile getirdiği “yeşil pasaport” beklentisi, resmi bir adımla Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) gündemine taşındı. Gelecek Partisi İzmir Milletvekili Mustafa Bilici tarafından sunulan kanun teklifi, mesleğini 10 yıl boyunca fiilen icra ettiğini belgeleyen mali müşavirlere hususi damgalı pasaport verilmesini öngörüyor. Teklifin TBMM İçişleri Komisyonu’na sevk edilmesiyle birlikte süreç, artık siyasi iradenin kararına kalmış durumda.
Pasaport düzenlemesi, yalnızca seyahat kolaylığı açısından değil; mesleğin kamusal değeri ve uluslararası temsili açısından da önemli bir kazanım olarak görülüyor.
Peki bu düzenleme kimleri kapsayacak, teklif yasalaşırsa uygulama ne zaman başlayacak, bu adımın sembolik anlamı ne olacak? Tüm bu soruları Yeminli Mali Müşavir ve akademisyen Prof. Dr. Mehmet Ali Aktaş’la konuştuk.
Aktaş, bu konuda mevzuat açısından atılması gereken adımlara değinerek, kanun teklifini şöyle değerlendirdi;
“Gelecek Partisi İzmir Milletvekili tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına Pasaport Kanunun 14’ncü maddesinin birinci fıkrasına bir bent eklenmesi konusunda bir kanun teklifi sunulmuş ve söz konusu teklife göre 3568 sayılı kanun kapsamında fiilen görev yapmış olan serbest muhasebeci mali müşavirler ile yeminli mali müşavirlere yeşil pasaport verilmesi öngörülmektedir. Bilici’nin yüce meclise sunduğu kanun teklifinin yasalaşması halinde 10 ve daha fazla süre ile muhasebe mesleğini icra eden meslek mensuplarının yeşil pasaport almasının önünde bir engel kalmamaktadır.
Öncelikle bir hususun altını çizmekte yarar olduğu kanaatindeyim. O da muhasebe mesleğinin akademik bir meslek olduğu konusudur.
Biz muhasebeciler/denetçiler mali verilerin tetkik edilmesiyle birlikte analizinde öncelikli olarak iki doğrulama yöntemine başvururuz… Bunlar iç ve dış doğrulama yöntemleridir. Her konuya uygun olmayabilir belki ancak bu doğrulamaları önemseriz.
Şimdi kanun koyucunun talimatlandırması neticesinde idarenin uygulama esaslarını belirlemiş olduğu avukatlara yönelik bir düzenleme var…
Avukatlarla bağlantılı olarak yasa değişikliği ile devamında ikincil olarak nitelendirebileceğimiz düzenlemeler yapılarak 15 (on beş) yıl ve üzeri kıdeme sahip avukatların yeşil pasaport sahibi olmaları olanaklı hale gelmiştir.
Avukatlara sağlanan yeşil pasaport hakkının akademik meslekler içerisinde yer alan muhasebe meslek mensupları (Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavir) için de uygulanmasını talep etmek doğru ve yerinde görülmektedir.”
“Bu Haktan Yararlanmak İsteyecek Yeminli Mali Müşavir Sayısının 750 Civarında Kalacağını Değerlendirmekteyim”
Yasa değişikliğine ihtiyaç bulunup bulunmadığını değerlendiren Aktaş, şöyle devam etti;
“Pasaport Kanunun 14.maddesi “….birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T . C . Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle Sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri….” şeklindedir.
Buna göre kamu görevlisi durumunda bulunanlara yeşil pasaport verilebilmesi için yasal değişikliğe ihtiyaç bulunmadığını değerlendirmekteyim.
Zira 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 47.maddesi “Meslek mensupları, görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı, fiillerinin niteliğine göre Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılırlar” şeklindedir.
Buradan hareketle muhasebe meslek mensuplarının kamu görevlisi olduğu sonucuna varılabilmekte olup, bu husus Yargıtay 5.Ceza dairesinin bir kararında da pekişmiş durumdadır.
Ayrıca Anayasa Mahkemesi bir kararında tasdik yetkisinin mahiyetinden söz ederek yeminli mali müşavirleri kamu görevlisi saymak gerekir şeklinde hüküm kurmuştur.
Bu bilgilerden hareketle bireysel görüşüm Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin yeşil pasaport hakkına kavuşmaları için yasal bir düzenlemeye ihtiyaç olmadığı ve bunun İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanacak bir yönetmelikle gerçekleştirilebileceğini değerlendirmekteyim. Avukatlara yeşil pasaport verilmesiyle bağlantılı yasal düzenleme yapılmış olması nedeniyle, muhasebe meslek mensubu olarak adlandırdığımız Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerle bağlantılı yasal düzenlemenin olması daha anlamlı olacaktır.
Bilindiği üzere avukatlara yeşil pasaport verilmesinde 15 yıllık baro levhasına kayıtlı olma koşulu aranmaktadır. Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlere yeşil pasaport hakkının verilmesinde de aynı koşullar geçerli kılınabilir düşüncesindeyim.
O halde konuyu biraz daha netleştirmiş olayım, ülkemizde toplam 134.688 muhasebe meslek mensubu bulunmakta olup bunların 5.564’ü Serbest Muhasebeci, 124.036’ü Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve 5.088’i Yeminli Mali Müşavir unvanına sahip durumdadır.
Meslek mensuplarının 62.210’u serbest çalışan ve 72.478’inin ise bağımlı ya da hizmet akdi ile çalışmaktadır.
Yeminli Mali Müşavirlerden serbest çalışanların toplam sayısı 3.040 şeklindedir.
Yeminli Mali Müşavirlerin önemli bölümünün kamudan emeklilik ya da istifa etmek suretiyle ayrılarak görevlerini icra etmekte olukları ve sözü edilen meslek mensuplarının büyük bölümünün kamuda yaptıkları görevleri nedeniyle yeşil pasaport alma hakkına sahip oldukları görülmektedir. Buradan hareketle meslek mensuplarına yeşil pasaport hakkının verilmesi durumunda Yeminli Mali Müşavirlerden bu haktan yararlanmak isteyecek meslek mensuplarının sayısının 750 civarında kalacağını değerlendirmekteyim.
Arzu edilen şekilde düzenleme yapılması halinde Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerden kaç meslek mensubu yeşil pasaport hakkına kavuşmuş olacaktır?
Kısa bir süre önce Gazeteciler Cemiyetinin günlük yayın organı 24 Saat Gazetesinde yayımlanan köşe yazımda da söz ettiğim üzere;
3568 sayılı yasa kapsamında ruhsat almış, çalışma süresi 15 yıl ve üzerinde olan Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin sayısının 35.000’i geçmeyeceği değerlendirilmektedir. (TÜRMOB aranarak kıdem istatistiği ile bağlantılı bilgi talep edilmiş ancak bu yönde bir istatistiğin bulunmadığı bilgisinin alınmasının devamında bir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasından alınan kıdem bilgilerinin ülke geneline yansıtılması sonucunda oluşturulan bilgidir).
Her yıl hususi ya da yeşil pasaport alma hakkına sahip olanlar dikkate alındığında muhasebe meslek mensuplarının sayısının oldukça kısıtlı kalacağı görülmektedir.”
“Hukuken Kamu Görevi İfa Edildiği Aşikardır”
3568 sayılı kanunun ve Yargıtay kararlarının ışığında meslek mensuplarına yeşil pasaport verilmesinin hukuki dayanaklarını değerlendiren Aktaş,
“Gerek 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunun 47. maddesi, gerek Anayasa Mahkemesi kararları ve gerekse de Yargıtay kararları dikkate alındığında hukuken kamu görevi ifa edildiği aşikardır. Bu doğrultuda hukuki görev icra eden meslek mensuplarının kıdem koşulu dikkate alınmak suretiyle yeşil pasaport almak hakkına sahip olması gerekir düşüncesindeyim.
Akademik meslekler içerisinde sayılan Avukatlara tanınan bir hakkın Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler için de geçerli olması oldukça anlamlı olacaktır.”
“15 Yıl Kıdeme Sahip Meslektaşlarımıza Yeşil Pasaport Hakkının Tanınmış Olması Kıymetlidir”
10 yıl kıdem şartıyla verilecek bir yeşil pasaport hakkının mesleğin prestijine ve motivasyonuna sağlayacağı katkıyı ve teklifte geçen ’10 yıllık’ sürenin yeterliliğini değerlendiren Aktaş, şunları kaydetti;
“Muhasebe meslek mensuplarına yeşil pasaport hakkının verilmesi, meslek mensubunun meslek etiğine / meslek kurallarına bağlılığını ve aidiyet duygusunu artıracak, dolayısıyla motivasyonu üzerinde de olumlu etkiye sahip olacaktır.
Gönül ister ki kıdem şartı hiç olmasın ve her meslek mensubu mesleki faaliyetinin icrasını takiben yeşil pasaport sahibi olabilsin. Ancak önümüzde bir anahtar var. Söz konusu anahtarın muhasebe meslek mensupları için de uygulanmasını talep etmek daha anlamlı olacaktır düşüncesindeyim.
Bireysel görüşüm 15 yıl kıdeme sahip mali müşavir ve yeminli mali müşavirlere yeşil pasaporta ulaşma hakkının tanınmış olması kıymetlidir. Tekrar etmiş olayım, gönlüm her muhasebe meslek mensubunun meslek icrasını müteakip yeşil pasaporta kavuşma hakkının olmasından yanadır…”
“Muhasebe Meslek Mensuplarının Tamamına Yeşil Pasaport Verilse Dahi Müracaat Kısıtlı Olacaktır”
Yeşil pasaport hakkı tanındığında, bu hakka erişebilecek kişi sayısının sınırlandırılması gerektiğini düşünmediğini ifade eden Aktaş,
“Yeşil pasaporta erişimde kişi sayısı oldukça kıymetlidir. Zira ülkemizde 3568 sayılı yasa kapsamında ruhsat almış meslek mensuplarının sayısı genel olarak ele alındığında bu sayının görece olarak çok görüleceği bilinmekle birlikte,
Ülkemizde pasaport sahibi olanlarla bağlantılı yazılı medyada ilan edilen bilgiler dikkate alındığında 9 (dokuz) milyon kişinin pasaport sahibi olduğu ve yıllık yurt dışına çıkan sayısının 1 (bir) milyon olduğu bilinmektedir. Bu bilgilerden hareketle muhasebe meslek mensuplarının tamamına yeşil pasaport hakkının verilmesi durumunda dahi pasaport müracaatının kısıtlı olacağı sonucuna varılabilmektedir” ifadelerini kullandı.
“Muhtemel Bürokratik Engeller Ortadan Kalkmış Olacaktır”
Uluslararası toplantı, eğitim ve müşteri ziyaretleri açısından yeşil pasaportun meslek mensuplarına getireceği somut katkıları değerlendiren Aktaş şunları söyledi;
“Muhasebe meslek mensupları ülkemizde yerleşik kişi ve kurumlarla birlikte yabancı ortaklı işletmelere ve yurtdışında yerleşik gerçek kişi ve kurumlara da hizmet verebilmektedirler. Buradan hareketle uluslararası toplantılara zamanında erişim ve katılım ile vize baskısı yaşamamaları, bir anlamda seyahat serbestisi sağlamasıyla birlikte yabancı müşterileriyle ilgili ülkede fiziki olarak bir araya gelmesi oldukça kıymetli görülmektedir. Dolayısıyla toplantı, müşteri ziyareti ve eğitimlere katılımın önündeki muhtemel bürokratik engeller ortadan kalkmış olacaktır.
Yeşil pasaport meslek mensuplarının uluslararası etkinliklere katılımının kolaylaştırılmasını sağlar ki bu gelişmeleri yerinde takip etmelerine, yeni iş bağlantılarına ve bununla birlikte bilgi paylaşımlarını artırma olanağı sunacaktır.
Akademik olarak nitelendirilen muhasebe mesleğinin mensuplarının yeşil pasaport sahibi olmaları yurt dışı seminerlere, sertifika programlarına ve eğitimlere katılımın önünü açacaktır. Bu ise muhasebe meslek mensuplarının mesleki anlamda kendilerini geliştirmelerine, uzmanlık alanlarını genişletmeleriyle birlikte uluslararası standartları ve gelişmeleri yakından takip etmelerine olanak sağlayacaktır.”
“Ülkemizin Vergi Uygulamaları Bir Defada Doğruyu Yansıtamamaktadır”
Uluslararası vergi standartlarının ve raporlama sistemlerinin takibinde Türkiye’nin durumuna ilişkin konuşan Aktaş, meslek mensuplarının bu gelişmeleri yerinde izleyebilmeleri için devletin sağlaması gerektiği desteklere değinerek şunları kaydetti;
“Üzülerek ifade etmek durumundayım ki ülkemizin vergi uygulamaları bir defada doğruyu yansıtamamaktadır. Daha yenilikçi ve gelişmiş ekonomilerde var olan sistemlerin ülke gerekleri de dikkate alınarak uygulamaya alınması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması gerektiği düşüncesindeyim.
Meslek mensuplarının gelişmeleri yerinde izleyebilmeleri, devamında ülkemizde uygulanabilirliği konusunda görev alması gayesi ile vergi otoritesi ile meslek odalarının sürekli iş birliği içerisinde olması oldukça elzem görülmektedir.
Ülkemizde özellikle muhasebe ve denetim standartları konusundaki uluslararası gelişmeler muhasebe meslek odaları ile birlikte Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından izlenmektedir.
Muhasebe meslek mensuplarının uluslararası gelişmeleri yerinde izleyebilmesi devletin salt kamu görevlilerine değil doğrudan meslek mensuplarına da destek vermesi, bir adım daha ötesi bunu teşvik etmesi arzu edilir.”
“Muhasebe Mesleğini Salt Yerel Bir Meslek Olarak Dikkate Almak Doğru Değildir”
Meslek mensuplarının küresel mesleki gelişmeleri yakından takip edebilmeleri sizce neden önemine de değinen Aktaş, “Muhasebe mesleğini salt yerel bir meslek olarak dikkate almak doğru değildir. Dolayısıyla meslek mensubunun kendisini küresel mesleki konularda sürekli yenilemesi olmazsa olmaz durumdadır. Meslek mensuplarının uluslararası mesleki gelişmeleri yakından takip etmeleri ve edindikleri birikimlerini diğer meslek mensuplarına, birlikte görev yaptıkları mesai arkadaşlarına aktarmaları gerek mesleğin gelişimi ve toplum nezdinde kabul edilebilirlik seviyesinin artırılması, gerekse küresel gelişmelerin ülkemizde uygulama alanı bulması yönünden oldukça kıymetli görülmektedir.
Muhasebe meslek mensuplarından yeşil pasaport sahibi olmayanların vize problemleri nedeniyle bir anlamda seyahat serbestisi olmadığından genellikle mesleki gelişmeleri yerinde takip edemedikleri bilinmektedir. Yeşil pasaport bu problemleri önemli ölçüde bertaraf edecektir” ifadelerini kullandı.
“Muhasebe Mesleğinin Görünürlüğünün Artması İçin Gerekenlerin Başında Meslek Etiği Geliyor”
Aktaş, Türkiye'de muhasebe mesleğinin uluslararası görünürlüğünü artırmak için atılabilecek adımları ve pasaport düzenlemesinin gerçekleşmesi halinde meslek mensuplarının diğer ülkelerle iş ilişkilerinde ne gibi değişiklikler yaşanabileceğini şöyle değerlendirdi;
“Türkiye’de muhasebe mesleğinin gerek ülkemizde gerekse uluslararası görünürlüğünün artmasının başında meslek etiğinin geldiğini söylemekte yarar var.
Bakın size yaşadığım bir konuyu aktarayım,
Oldukça geçmişte eğitim amaçlı olarak bir yurtdışı seyahati gerçekleştirmiştim. O vakitlerde Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ofisim vardı. Yurtdışındaki eğitim kurumunda sınıftayız. Hoca tanışıyor tüm öğrencilerle. Kendimizi tanıtıyoruz. Sıra bana geldi. Adım, soyadım ile birlikte muhasebeci olduğumu söylemiştim. Sınıfta hoca dahil öğrenciler yüksek bir sesle “ooooo” dediler. Ben o vakit pek anlayamamıştım. Süreç içerisinde muhasebecilik mesleğinin gelişmiş ekonomilerde ne kadar değerli olduğunu gördüm.
Bunu neden mi anlattım, başta ifade etmeye çalışmıştım bir mesleğin toplum nezdinde kabul edilebilirlik seviyesinin başında etik ilkelerden taviz vermemek gelmekte.
Bunun devamında ise meslek mensubunun başta mesleki olarak kendisini geliştirmesi, ulusal ve uluslararası düzenlemeler dikkate alındığında güncel olması gerekmektedir.
Ulusal gelişmeler ülke içerisinde takip edilebilmekte, uluslararası gelişmeler ise genellikle meslek mensubuna sunulanlarla kısıtlı olabilmektedir.
Meslek mensubunun gerek yurt içinde gerekse yurtdışında oluşan değişiklikleri izlemesi ve güncel kalması yalnızca bu gelişmeleri okuması ya da dinlemesi ile olanaklı olmayabilmekte. Yerinde takip ile meslek mensubunun ulusal ve uluslararası meslektaşları ile görüş alışverişi yapmaları, tartışmaları ve birlikte çözüm üretecekleri ortamlarda bulunmaları da oldukça kıymetlidir.
Yabancı yatırımcılar ülkemize yatırım aşamasında öncelikle hukuki ve mali yapıyı tanımaya ihtiyaç duymaktadırlar.
Mali yapının tanınması ve bu yönde öncelikle danışmanlık görevini Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler üstlenmektedir.
Muhasebe meslek mensuplarının küresel olarak işletmelerle yerinde iletişim kurabilmeleri için seyahat serbestisine ihtiyaç duyulmakta, ya da bürokratik engelle karşılaşmamalıdırlar.
Yeşil pasaport hakkının muhasebe meslek mensuplarına tanınması halinde muhasebe mesleğinin uluslararası görünürlüğünün artmasının önündeki engellerden biri daha kalkmış olacaktır.”
“Türkiye Pasaportunu Taşıyan Her Yurttaşın Seyahat Serbestisine Sahip Olacağı Günlerin Yakın Olmasını Diliyorum”
Aktaş, son olarak, konuya ilişkin çağrısını yenileyerek şunları söyledi;
“Bir dileğimi dillendirmiş olayım,
Yalnızca avukatlar, muhasebe meslek mensupları, devlet memurlarının bir bölümü ile belli seviyede ihracat yapan tacirlerin seyahat serbestisi anlamına gelen yeşil pasaport değil, gelişmiş ülkelerin pasaportlarında olduğu gibi güzel ülkemin pasaportunu taşıyan her yurttaşımızın seyahat serbestisine sahip olacağı günlerin yakın olmasını diliyorum.
Bir başka hususu da ifade edeyim izninizle, şunu diyebilir kıymetli muhasebe meslek mensupları ve okuyucular, hocanın yeşil pasaporta ihtiyacı var denilebilir… Bireysel olarak yeşil pasaporta sahibim ancak muhasebe meslek mensuplarına bu hakkın verilmesi konusundaki düşüncem ve dileğim nedeniyle konuyu dillendirmekteyim.
Muhasebe meslek mensuplarının uluslararası gelişmeleri yerinde takip etmeleri ile birlikte, yabancı müşterilerine yerinde hizmet sunabilmeleri için vize önündeki problemleri bir anlamda bertaraf edecek yeşil pasaport hakkının kıdem dahilinde Yeminli Mali Müşavir ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlere verilmesi konusunda gerekli düzenlemenin yapılması arzusu ile…”
