AK Parti, iktidara geldiği 2002 yılından bu yana baştan sona yenilenmiş “sivil bir anayasa” yapılması çağrısı yapıyor. 2010 ve 2017 yıllarında içinde sistem değişikliği de yer alan iki önemli değişiklik yapıldı ama yeni anayasa isteği hiç bitmedi.
İktidarın yeni anayasa talebi 2023 seçimlerinin ardından daha yüksek sesle dile getirilmeye başlandı. Bu çağrı sözde de kalmadı, hem Cumhurbaşkanlığında hem de AK Parti’de yeni anayasa için masalar kuruldu, çalıştaylar yapıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaklaşık 3 hafta önce “İnşallah, darbe anayasası utancından da bu milleti mutlaka kurtaracağız" diyerek yeni bir çıkış yaptı ve çalışma için 10 hukukçu arkadaşını görevlendirdiğini söyledi. Komisyon hızla toplandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın başkanlığında yapılan ilk toplantıda, komisyonun çalışma usulü belirlendi. Yaz boyunca çalışacak komisyonun hedefi yeni anayasayı TBMM'nin ekim ayında başlayacak 3. yasama yılında gündeme taşımak.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni anayasa atakları bununla kalmadı, Meclis Anayasa Komisyonu başkanlığına da sürpriz bir ismin getirilmesini sağladı. AK Parti’nin tek başına iktidar olduğu 2007 yılında akademisyenlere hazırlattığı anayasa çalışmasında yer alan Prof. Dr. Serap Yazıcı Özbudun komisyon başkanlığına getirildi. Kısa süre önce Gelecek Partisi’nden AK Parti’ye katılan Özbudun Meclis’in tek anayasa profesörü.
Yazıcı Özbudun’un Meclis Anayasa Komisyonu Başkanlığına getirilmesi bazı muhalefet temsilcilerince “Transfer pazarlığı yapılmış” şeklinde tepkilere neden oldu. Ancak AK Parti kulislerinden edinilen bilgiye göre Yazıcı Özbudun’un geçiş sürecine dair böyle bir transfer pazarlığı kesinlikle olmadı. Yazıcı Özbudun’un Anayasa Komisyonu başkanlığına getirilmesi bizzat Erdoğan’ın talimatı ile gerçekleşti. Bu kararın da geçiş sürecinin ardından alındığı öğrenildi.
AK Parti’nin öne çıkan hukukçu milletvekillerinden biri Anayasa Komisyonu başkanlığı için Yazıcı Özbudun’un tercih edilmesini, “Cumhurbaşkanının yeni anayasa yapma kararlılığının göstergesi” olarak yorumladı. AK Partili siyasetçiye göre, Yazıcı Özbudun’un parlamenter sistemden yana tutumu kamuoyunun malumu. Ancak Yazıcı Özbudun AK Parti, CHP, DEM Parti ile konuşabilecek bir isim olarak anayasa için gerekli uzlaşma zemininin kurulmasına yardımcı olabilir. Partili bir isim yerine akademik yönü ağır basan bir komisyon başkanının seçilmesinin “doğru tercih” olduğu ifade ediliyor, “Yazıcı Özbudun tercihi Erdoğan’ın yeni anayasayı yapacağız talimatıdır” yorumu yapılıyor.
CHP’li hukukçu bir siyasetçi de benzer bir görüşü paylaştı. Anayasa Komisyonu başkanlığına Yazıcı Özbudun’un getirilmesi için, “Bu tercihi iktidarın anayasa yapma arzusunun göstergesi, muhalefetle konuşma çabası olarak yorumlayabiliriz. Ancak bu bizim tutumumuzu çok etkilemez. Mevcut anayasaya uymayan iktidarla yeni anayasa masasına oturmayız” değerlendirmesi yapıldı.
Meclis temmuz ortasında çalışmalarına yaklaşık 2.5 ay ara verecek. Ancak bu dönem iktidar açısından ekim ayında başlayacak yeni yasama sürecine hazırlıkla geçecek. Bu hazırlıkların başında da anayasa olacak görünüyor.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli yeni anayasa çağrısına tam destek veriyor. Bahçeli aynı zamanda siyasi partiler kanunu, seçim kanunu ve Meclis içtüzüğünde de değişiklik yapılmasını istiyor. AK Parti’nin hukukçu bir yöneticisi “Siyasi partiler ve seçim kanununda değişiklik için bir hazırlık yapılıyor mu?” sorusuna “Her iki konuda da değişiklik yapılması gerekiyor. Ancak bu konular yeni anayasa çalışmasının ilerlemesine bağlı olarak ele alınacak konular olur. Şu an AK Parti içinde bu yönde bir çalışma yok” dedi.
AK Partili bir başka siyasetçi de milletvekili, mahalli idareler, cumhurbaşkanı seçim kanunu gibi 5 ayrı seçim kanunu olduğuna dikkat çekerek içeriği bir yana en azından bu ayrı kanunların tek bir seçim kanununa dönüştürülmesi gerektiğini söyledi.
Bu arada seçim kanunu değişikliği konuşulunca ilk gündeme gelen başlıklardan biri seçim barajının düşürülmesi olur. En son yüzde 10’dan yüzde 7’ye çekilen barajın bugün de yüzde 3’e düşürülmesi yönünde talepler var. Ancak AK Partili yetkililer yeni sistemde siyasi partilerin ittifak yoluyla seçime girme hakkı bulunduğunu, bu sistemin seçim barajını fiilen ortadan kaldırdığını belirterek şu an için bir değişiklik gündemlerinin olmadığını söylüyor.
Anayasa ile ilgili açıklamalara, atılan bir dizi adıma bakılırsa, 2023 seçimlerinin ardından oluşan parlamentonun ekim ayında başlayacak yeni yasama yılı önemli tartışmalara gebe olacak.
