Haber: Deniz Ali Tatar
Son günlerin en popüler kavramları haline gelen ‘
yapay zeka’ ve ‘ChatGPT’, tüm meslekleri etkisi altına almış durumda. Artık neredeyse her alanda var olan yapay zeka, sanata da katkı vermeye başladı. Bu kapsamda
Duende Art Gallery’de, Türkiye’nin ilk yapay zeka destekli solo sergisi olacak olan “Khakhane” sanatseverlerle buluşacak. 21 Temmuz itibariyle ziyaretçilerini bekleyecek olan sergi, yapay zekayı araç olarak kullanarak bir dert anlatma çabası olarak ziyaretçilere sunulacak. Serginin küratörü olan
Emine Özkarslıoğlu, serginin detaylarını 24 Saat’e anlattı.
“Bir ilki deneyimlemek, benim için heyecan verici”
Serginin oluşum sürecinden bahsetmeden önce yapay zeka tanımlaması yapan Emine Özkarslıoğlu, yapay zeka ve serginin buluşma sürecini şu şekilde anlatıyor: “Artificial Intelligence’ın ‘AI’ kısaltması olarak bilinen yapay zeka, birtakım görevleri yapabilmesi için insan zekasını taklit eden ve bünyesinde topladığı bilgileri giderek geliştiren sistemler ve makineler olarak tanımlanıyor. Yapay zeka, diğer sektörlerde de olduğu gibi sanat dünyasında da heyecan ve kaygı uyandırmaya başladı. Sanat eseri yaratım sürecini düşündüğümüzde sanat camiasında oluşan tedirginliği her seferinde hissedebiliyoruz. Son günlerde de bu tedirginlik doruk noktalara ulaşmış durumda. DALL-E-2 ve Midjourney gibi metni görsele çevirebilen yapay zeka destekli programların gelişmesiyle birlikte hepimiz sanat dünyasında yapay zekanın ayak seslerini duymaya başladık. Biz de Türkiye’de bunun ilkini gerçekleştiriyoruz. Benim için de bu ilki deneyimlemek oldukça heyecan verici. Yıllardır yaptığım heykel, resim, seramik ve fotoğraf sergilerin dışında ilk kez Al ile tanışmak, sevgiliyle ilk buluşma gibi oldu diyebilirim.”
“Sanatta, yaşadığınız çağı takip etmek durumundasınız”
Sanatta da çağı takip etmenin önemli olduğunu söyleyen Özkarslıoğlu: “Okumalar yapıp dünyada ne olup bitiyor takip etmemiz gerekiyor. Yapay zeka hayatlarımıza çok hızlı bir şekilde girdi. Ve sanat alanında da neler olup bittiğini takip edip anlamaya çalıştığım bir sürece girdiğimde aslında bunu fark ettim.” dedi. Bu süreçte Barselona’da yaşayan fotoğrafçı ve görsel sanatçı
Stefan Ragimov ile yollarının kesiştiğinden bahseden Özkarslıoğlu; Ragimov’un Bakü’de doğduğunu, Moskova ve İstanbul arasında büyümüş bir sanatçı olduğunu söyledi. Özkarslıoğlu, sözlerine şu şekilde devam etti: “Kurucusu olduğum Duende Art Gallery’i ziyarete geldiğinde Stefan Ragimov ile tanıştık. Uzun süredir üzerinde çalıştığı AI çalışmaları ve geçmiş projelerini incelediğimde birlikte çalışabileceğimizi gördüm. Tıpkı yapay zeka’nın bir parçası gibi çok kısa sürede çok özel bir proje gerekleştirdik. Haftalarca süren araştırmalar, uykusuz geçen günlerle beraber küratör ve sanatçı ilişkisini ve yaratım sürecini paylaştık. Meselemiz sadece bir yapay zeka’nın neler yapabileceği değil, yapay zekayı araç olarak kullanıp derdimizi anlatma çabası oldu. Açıkcası yapay zeka sanatımıza, cesaretimize, geçmişi ve bugünü buluşturmamıza hizmet etsin istedik. Sanat’ın birleştiren gücünün AI ile bizi çarpıcı bir gerçekliğe taşıdığına tanıklık ettik. Yapay zekada sanatsa söz konusu, mutlak sanatçının onu kullanabilceği sanat bilgisine ve tecrübesine ihtiyaç vardır. İşte tam da burada Stefan Ragimov’ dan söz edebiliriz. Yıllarca emek verdiği sanat donanımını yapay zekayı kullanarak çarpıcı eserler çıkardı. Mesele klavyeye birkaç kelime yazmaktan ibaret değil. Uzun soluklu bir yol hikayesi onunkisi. Rusya’dan Azarbeycan’a , Bakü’den Prag’a, Kopenhag’a, İstanbul’a uzanan. Tuval’e resmi aktaran ressam, taşı yontan heykeltraş, kili şekillendiren seramik sanatçılarıyla birebir çok zaman geçirdim. Fakat bir ekran karşısında ortaya çıkan eserleri ve o eserlerin baskı sürecine tanık olmak benim için ilk, lakin son olmayacak bir tecrübe oldu.”
“Sergi, İran'ın mevcut sosyal ve ekonomik yapısını yakından görme fırsatı sunuyor”
Khakhane’nin bu alanda Türkiye’de ilk solo sergi olma özelliği taşıdığını söyleyen Özkarslıoğlu, sergi hakkında bilgi verdi. Özkarslıoğlu: “Serginin sunumunda izleyiciyi kısa bir tarih yolculuğuna çıkarmayı hedefliyoruz. "Khakhane" sergisi, İran tarihindeki politik ve ekonomik kararların topluma yansımalarını görsel bir deneyimle sunarak İran'ın mevcut sosyal ve ekonomik yapısını yakından görme fırsatı sunuyor. Sergide yapay zeka destekli fotoğrafların yanı sıra sanatçının orijinal fotoğrafları da yer alacak. VIP önizleme tarihinde ise, performans sanatçısı Efe Baydar’ın sergi temasına uygun hazırladığı çok özel bir bir gösteri olacak. İstedik ki yapay zeka ile ortaya çıkan tarihteki karakterlerimizden birinin beden bulmuş halini sevgili Efe ile buluşturalım. Zamanı bir süreliğine de olsa bengileştirelim. Açılış günü minimalist dekorlarımızla tarihe atıfta bulunacağız. Projenin sanat yönetmenliğini değerli Mehmet Buğra Avcı üstlendi. Sergi yöneticisimiz ise sevgili Miray Gürgener oldu.”
Serginin yer aldığı Duende Art Gallery’yi ülkemizin değerli sanat insanı Nevzat Metin ile beraber kurduklarından bahseden Özkarslıoğlu, galerinin 6 yıllık süreci olduğunu söyledi. Özkarslıoğlu: “Nevzat Metin yakın zamanda aramızdan ayrıldı. Bende onun bize bıraktığı değerleri, sanatın gücünü, genç sanatçılara vereceğimiz desteği bir parça dahi olsa yerine getirebilirsem ne mutlu. Duende Art Gallery geç sanatçılara ve projelerine destek vermeye devam ediyor, yanı sıra bünyesindeki sanat atölyeleri ile genç sanatçılara ve sanat eğitimi almak isteyenlere ev sahipliği yapıyor. Bize bu idealizmi aşılayan Nevzat Metin’i de sonsuz sevgi ve saygıyla anıyoruz.” dedi.
“Mesele yapay zekayı hayatımıza nasıl entegre ettiğimizde”
Yapay zeka ve ChatGPT’nin hemen her alanda yer almaya başladığını söyleyen Özkarslıoğlu, sanatın ve yapay zekanın gelecekte nasıl olabileceği konusundaki düşüncelerini de şu şekilde anlattı: “Teknoloji, hayatımızın her alanına sirayet etti. Pandemi sürecinde ise çok belirginleşti. NFT’yi hatırlayalım, hatırlayalım diyorum çünkü ilk zamanlardaki etkisi artık yok. Yapay zeka’da böyle olur mu bilemem. Ancak şu bir gerçek telefonun ilk bulunduğu zamanlara gidin, dönemin insanlarının bu gelişimi karşılamaları nasıl oldu? Her zaman yeni olanın ürküten bir yanı vardır. Mesele onu nasıl hayatımıza entegre ettiğimiz. Yapay zeka ve sanatın buluşması sanatçı, izleyici ile tanışma aşamasında. İleride ne olur bilemem sadece bir öngörü olarak diyebilirim ki nasıl ki sinema için 7. sanat diyebiliyoruz bakarsınız AI için 8.sanat diyebiliriz.”
